Translate

Wednesday, February 23, 2011

Aesthetics of Absurdity in the Modern Georgian Novel According Zaza Tvaradze’s Novel “The Words”

Maia Jaliashvili Litinfo, Volume 3, Issue 2, 2009

http://www.litinfo.ge/volume-3-issue-2/jaliashvmaia.htm



“My field, - said Goethe, - is time.” That is indeed the absurd speech. What, in fact, is the Absurd Man? He, who without negating it, does nothing for the eternal. Not that nostalgia is foreign to him. But he prefers his courage and his reasoning. The first teaches him to live without appeal and to get along with what he has; the second informs him of his limits. Assured of his temporally limited freedom, of his revolt devoid of future, and of his mortal consciousness, he lives out his adventure within the span of his lifetime. That is his field, that is his action, which he shields from any judgment but his own. A greater life for him cannot mean another life. That would be unfair (Camus 1996: 63).

The problems of absurd is often reflected in the modern Georgian literature. Now, we will discuss about Zaza Tvaradze’s novel "The Words".

In general the modern Georgian novel is distinguished with its interesting variation of reality. Global post modernistic tendencies are often displayed in Georgian prose and, to this view point, the marks of nonselection are reflected, intertexstyality, ironic mode and others, but, typologically this novel is related with `new novel~ (known as `Anti-novel~ in the western Europe).

“If I were a tree among trees, a cat among animals, this life would have a meaning, or rather this problem would not arise, for I should belong to this world. I should be this world to which I am now opposed by my whole consciousness and my whole insistence upon familiarity. This ridiculous reason is what sets me in opposition to all creation. I cannot cross it out with a stroke of the pen. What I believe to be true I must therefore preserve. What seems to me so obvious, even against me, I must support. And what constitutes the basis of that conflict, of that break between the world and my mind, but the awareness of it? If therefore I want to preserve it, I can through a constant awareness, ever revived, ever alert. This is what, for the moment, I must remember. At this moment the absurd, so obvious and yet so hard to win, returns to a man's life and finds its home there. At this moment, too, the mind can leave the arid, dried-up path of lucid effort. That path now emerges in daily life. It encounters the world of the anonymous impersonal pronoun "one," but henceforth man enters in with his revolt and his lucidity. He has forgotten how to hope. This hell of the present is his Kingdom at last. All problems recover their sharp edge. Abstract evidence retreats before the poetry of forms and colors. Spiritual conflicts become embodied and return to the abject and magnificent shelter of man's heart. None of them is settled. But all are transfigured. Is one going to die, escape by the leap, rebuild a mansion of ideas and forms to one's own scale? Is one, on the contrary, going to take up the heart-rending and marvelous wager of the absurd? Let's make a final effort in this regard and draw all our conclusions. The body, affection, creation, action, human nobility will then resume their places in this mad world. At last man will again find there the wine of the absurd and the bread of indifference on which he feeds his greatness" (Camus 2009: 1)

The main thing in the novel of Zaza tvaradze are not fiction, personages, characters, but some kind of metaphysics reality, that he creates with the help of the “personified” words. The words are used in the dimension of novel as alive personages and they entirely changes ordinary view of reality. The words create some kind new forth dimension of word. In this virtual space the man lives with the words, as with the live things. In this way he manifests his impulses of subconscious.

The word in this novel is not only a material to creation the material of narrative, but it itself is as a new reality, that replaces ordinary, human, that is perception by the way of sensitive organ.

Author does not underline mystic or fantastic feelings. His new reality is very close to usual, like a dream, but with the difference that dream going out in the first line in the first place and readers feels that imaginary world is the first-rate than usual world. So awakening man really is sleeping, because he is blunting to cognize the invisible world.

The writer is experimenting to penetrate the reality which is hidden beyond, in the deep unconscious by the way conversation, gesture, feelings.

The alter-ego of Zaza Tvaradze in the novel is psychologist- narrator. He looks ironically at psychology and is trying to explain the sense of human existence or the motivations of life. That is why he reflected slightest unnoticed manifests of subconscious with the purpose give evidence the hidden impulses of outward appearance drama.

The central artistic face in the novel is the “blissful office” - the author creates the illusion of words games in this syntagma, herewith against each other refined unreality and rough ordinary reality.

The office is the pragmatic representative of contemporality, which will erase in the novel but unfortunately only temporarily with the purpose of appearance ones tragic defeat in the struggle of romantic and vital forces.

The reader will live in the beautiful world of words, as a free and gambler creator like an Adam, who creates the words himself in the paradise and gives the names for everything. This remembering or paradise turn in the Garden of Eden .The writer needs for that he could have been able to express more sharply the pain of loss, solitary and unknown of the man living in the world of contemporary technical civilization.

The heroes of the novel are absurd men. What cause the feeling of absurd?

Camus notes that we can encounter the absurd not only on the level of experience, but on the level of the intellect as well. The mind is driven by a "nostalgia for unity," an ardent desire to make sense of the universe, to reduce it to a unified, comprehensible whole. Camus uses Aristotle to show on a logical level the problems with asserting a single, unified "truth." On the level of science, a theory can describe the world, but it cannot ultimately explain it. The world is made up of such diversity, and there are so many different perspectives we can take on understanding it, that it seems futile that we should ever find one absolute Truth, one correct way of looking at the world and understanding it at once in its entirety. The unifying reason that we hope to apply to the world is not in the world itself: the world is fundamentally irrational.

Camus identifies the absurd in this confrontation between our desire for clarity and our understanding of the world's irrationality. Neither the world nor the human mind is in itself absurd. Rather, absurdity finds itself in the confrontation between the two.

There have always been thinkers who have tried to confront the irrationality of experience rather than deny it, and Camus notes that the past century has produced quite a number of such thinkers. Heidegger speaks of our anguish when confronted with the absurd, but asserts that we find our greatest alertness in this anguish. Jaspers asserts that we cannot know anything that goes beyond immediate experience, and exposes the flaws of philosophical systems that claim otherwise. Chestov examines human irrationality, and is more interested in seeking out the exception than the rule. Kierkegaard essentially lives the absurd, fearlessly diving into all sorts of contradictions. Husserl is interested in the diversity of the world, and encourages full and equal awareness of all phenomena. These thinkers all share the awareness that only the limitations on human knowledge are clear: the rest is incomprehensible.

The reason that the heroes of the Zaza Tvaradze’s novel "The Words" can not change the reality and the pain of weakness unsociability with it causes the aspiration for escape. To express the same kind of protests is above the spiritual forces of personages, besides they can not see the sense of this protest that is why they are going to fight from the material world in the new, imagination, and dream dimension. Here the release from the chain to existence, from fleeting, vanity, because there are not necessity to searching for the sense of life.

The game with the words for the first time is senseless. The words which came from amused trunk aggravates the sense more absurdity. "Soso will go to the office constantly" (Tvaradze 2008: 29). Such sentence represented the emptiness of hero’s soul. There are plenty of ironical and parody discussion, that reflected the absurdity of thought, for example, "Ashxabadi such as a chrysalis" (Tvaradze 2008: 29).

Are the underlined the concrete epoch in this novel? Of course there are the problems of contemporaneity, represented the last years of XX century, with mist of vagueness and despair. But the novel abolished concrete boundaries of time and space and reflected the melancholy of life of humanity.

References:

Tvaradze 2008: Tvaradze Zaza. The words, Publishing house of Bakur Sulakauri, Tbilisi, 2008 (in Georgian).

Camus 1996: Camus Albert. The Myth of Sisyphus, Lomisi, Tbilisi, 1996 (in Georgian).

Camus: Camus Albert. http://www.openlibrary.ws/authors/albert-camus/the-myth-of-sisyphus/6/

Aspects of Narration (According to the story by Jemal Karchkhadze “Antonio and David”)

Maia Jaliashvili
Litinfo, Volume 4, Issue 1, 2010

http://www.litinfo.ge/vol-4-iss-1/jaliashvili.htm


Keywords: Narration; Karchkhadze; Georgian; Literature.


The prose of Jemal Karchkhadze is distinctive from narrative point of view. His stile of narration makes particularly different manners and is very distinguished in the XX century Georgian literature. In his stories one can notice a skilful synthesis of historical and invented facts. The reader is immediately influenced by the facts and becomes an active member of fiction plays.In the story the author replays literary myths by the name. He emphasizes three plans of narration. One is done by a main narrator_Bartolomeo, the second_by Antonio and the third By David.

The area of narration is super historical. Drama described by the author can be performed in any area and time and at any stage. The relating time is a space, as in reality traveling is shown as the maze of soul. Personal passion, feelings are materialized, in order to make narration much more attractive.

Writer uses classical strategies of narration and gives it extraordinary colors. Among them are: 1. Simple, plain, but very interesting plot. 2. Georgian habits and customs described from the view point of a foreigner. 3. Elements of detective that increase the level of expectation of readarers. 4. Eternal and actual religious themes of struggling soul and corporal feelings. 5. Laconic ~Socrates~ like dialogues wich are followed by new ideas and development of events. 6. Naturally given tropes such as: metaphor,comparable element. 7. Expressive, light narration. 8. Discussion full of intellectuality.

To give the tone to narrative most important is the choice the title of the story and his aesthetical aspects. Generally, the titles of Jemal Karchkhadze’s stories are significant. ~Antonio and David~ are the title of that sort that expresses the resistance of the universe. It is the opposition of light and darkness, kindness and evil, sin and mercy. We must underline, that this title is doubly codified. One side, it means that we above said, in other side, this is the representation of process synthesis or combination of different things.The transformation of evil to goodness realized by the way some kind with cost of heavy sacrifice.

The ~voices~ of Antonio and David is absolutely different. Can or not agreement between them and what way? That is the the thing of writer’s interest. He offer to reader original art version of transformation darkness to light. The complicated religious and philosophical plural problems are depicted clearly and transparent in the story. How the writer makes it? First of all, the structure of the text is well-considered. Every art detail, surface or profundity, has own place. He makes colourful pallete of narration in this story. There is precisely find rhythm, which makes an effect and indelible impression to readers. In this point, the beginning and end of `Antonio and david` is created masterful. There is distinct style and rhythm, that is variation changing according art information.

The chief narrator has finished one impressionable story and now he is ready to tell another story and so on for endless narration, because these tales are his life. He is participant of these dramatic appearances. For such typ of story most suitable would be the genre of travelling and instinct does not treason to writer. It is’t surprising that the chief narrator is traveler. The writer defenses orders that is typical for this genre. He narrates in detail, but choices every information with very carefully.

The chain of tidings are represented emotional and logical. The model of structure of art time is classics. The reader follows intention of author and participate in depicted events.

In the story by Jemal Karchkhadze, basically, is the likeness with well-known literary, philosophic and religious texts of traveling genre, but the manner of narration is very realistic, but, probably, there was temptation and themes gives possibility, that the author will create the distance with reader by the modernistic or postmodernistic narration elements. The writer choose the way of traditional and experienced with the purpose, the reader can easily find identity with himself and with personages. In this point, his manner of narration like Ilia Chavchavadze, who was very closely with his personages and was talking with them and with readers as well: ~Reader, Why is you looking so sad?~ (Chavchavadze 1985: 276)

The reading of fiction Umberto Eco considered to participate some kind of games, that gives a chanse to reader to comprehend endless of diversity of phenomenon, that passes in real or imagine world. There are intertextual dialogues in Jemal karchkhadze’s story. Eko writes about Intertextual dialogues: “I understand under the intertextual dialogue phenomenon, which in this text echoes revoked earlier texts. We will not do now forms intertextuality . For example, I do not see the stylistic citations - those cases where the text quotes, more or less explicitly the style, method of narration, which is typical of another author, whether in the guise of parody or out of respect for the great, all the acknowledged master. There are involuntary quotes that the author himself is not aware of that are the natural result of the game artistic influences. There are also quotes the author is perfectly aware of this, but the consumer does not notice them”(Eco 2010: 12).

Jemal karchkhadze depicts the inner life of his personages. According M. Bakhtin’s researches, “The inner life of another, I worry as the soul in itself, I live in the spirit. Soul - an image of the entire population actually experienced, of all cash in my soul in time, whereas the spirit - all the semantic significances, the focus of life, origin of acts of itself (without detracting from me). From the standpoint of self-feeling intuitively convincing semantic immortality of the spirit, with terms of experience I have is convincing the other postulate of the immortality of the soul that is inside another certainty - the internal face of it (the memory) - a favorite addition to the meaning (as well as the postulate of immortality beloved flesh - Dante). Soul, undergoing the inside, is spirit, and he vneestetichen (as vneestetichno and experienced inside the body), the spirit can not be the bearer of the plot, because it generally is not, at any given moment, he asked, still, calm within himself to do the impossible: No points, no border, period, no support for the rhythm and absolute emotionally positive measure, it may not be the bearer of rhythm (and presentation, general aesthetic order). Soul - not carried out the spirit, reflected in a loving consciousness of another (man of God) , is something with which I myself have nothing to do, what I passive retseptiven (inside the soul can only be ashamed of themselves, outside, it can be beautiful and naive)” (Bakhtin 2010: 8)

Of course, readers attention attract to main narrator Bartolomeo, his conversation is very eloquence. his manner of talks is simply, intelligible, lightly, but impressionable and exciting. He perceives and estimate humanity and appearance in unusual ways. Bartolomeo is fond of traveling and he have seen many countries. He knows various foreign languages. Bartolomeo in old age lives in solitude and began to write about that, what he saw. He built the house, where was differenT rooms, that depicted some foreign country: “furnishings was according tradition” (Karchkhadze 1987: 241))

Bartolomeo wants to share his experience with another. To write a book is the his essence of life. The writer knows, that foreigner can more objectively estimate situation in the country, than inhabitant. Georgian life is depicted by the foreign personages, first of all, by Antonio.

In the beginning of story the writer mentioned to literature myth, that is created by himself. whole story is the In the beginning of story the writer mentioned to literature myth, that create himself. whole story is the mystification of the book, that wrote bartolomeo and this story is only one fragment. It means, that the main book is whole creation of Jemal Karchkhadze.

Basic problem of Jemal Karchkhadze is like William Faulkner expresed Nobel Prize Speech, when he said: ~Our tragedy today is a general and universal physical fear so long sustained by now that we can even bear it. There are no longer problems of the spirit.

There is only one question: When will I be blown up? Because of this, the young man or woman writing today has forgotten the problems of the human heart in conflict with itself which alone can make good writing because only that is worth writing about, worth the agony and the sweat. He must learn them again. He must teach himself that the basest of all things is to be afraid: and, teaching himself that, forget it forever, leaving no room in his workshop for anything but the old verities and truths of the heart, the universal truths lacking which any story is ephemeral and doomed--love and honor and pity and pride and compassion and sacrifice. Until he does so, he labors under a curse. He writes not of love but of lust, of defeats in which nobody loses anything of value, and victories without hope and worst of all, without pity or compassion. His griefs grieve on no universal bones, leaving no scars. He writes not of the heart but of the glands~ ( Faulkner 2010: 1).

References:

Bakhtin 2010: Bakhtin M. The author and the hero in aesthetic activity. The problem of the author's attitude toward the hero; http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Literat/Baht_AvtGer/02.php. (in Russian)

Chavchavadze 1985: Chavchavadze Ilia,”Man-human?!” Tbilisi, 1985 (in Georgian)

Eco 2010: Eco Umberto, Innovation and repetition. Between the aesthetics of modernism and postmodernism; http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/Eko/Inn_Povt.php (in english)

Faulkner 2010: Faulkner William, Nobel Prize Speech; Stockholm, Sweden
December 10, 1950 http://www.rjgeib.com/thoughts/faulkner/faulkner.html (in English)

Karchkhadze 1987: Karchkhadze Jemal, `Antonio and David`, Tbilisi, 1987, (in Georgian)

Modeling of Verse by Symbol

Maia Jaliashvili

http://www.litinfo.ge/vol-4-iss-2/jaliashvili.htm

Modeling of Verse by Symbol According to Akaki Tsereteli’s Verse "Rise-rise"

Litinfo, Volume 4, Issue 2, 2010



Abstract: Akaki Tsereteli was using symbols of the culture (religious, philosophical, literary, etc.) for modeling the structure of poetry. Dekoding those symbols allows us to understand depth of verse. In this article is shown this principle of Interpretation according Akaki Tsereteli’s one of the most interesting verses "Rise - rise". The artistic characteristics of verse system are analyzed with the theological plane. He is the realist poet and his poetry is easy to understand, but some interpretation of symbols gave the reader opportunity to understand more deeply the content of verse. We can understand this verse as some kind of symbolic model of life.



Key words: Tsereteli; modelling; symbol.



Akaki Tsereteli was using symbols of the culture (religious, philosophical, literary, etc.) for modeling the structure of poetry. Dekoding those symbols allows us to understand depth of this or that verse. Now, in this article is shown this principle of Interpretation according Akaki Tsereteli’s one of the most interesting verses “Rise – rise”. The artistic characteristics of “Rise – rise” system is analyzed with the theological plane in the article. In our opinion, a poet in this verse looks at the past more than the future, however, as Albert Camus would say, hope is the second form of the past (Camus 1996: 34). Akaki Tsereteli is the realist poet and, as is well known, realist writers did not use many symbols to express their feelings. Akaki Tsereteli`s poetry is easy to understand, in spite of this, some interpretation of symbol gave the reader opportunity to understand more deeply the content of the verse.

The article shows the value of different codes, which are used in this verse. The rise, mentioned in the beginning of the verse, was changing to slope. In general, we can understand this verse as some kind of symbolic model of life, because the life is changing rise to slope. The poet from the first lines points difficulties of rise - rise walking. Rise - Rise walking is interpreted as the hard going to spiritual perfection. Poet slowly but stubbornly goes on the rise, symbolically, goes to God. The going on the mountain symbolically means come nearer to divine.

In this respect, it is very interesting Rezo Karalashvili’s letter “Reception of artistic work”, where the author discusses about what it means to understand the artistic work. In his opinion, any artistic work is a model.Thus, only then we can say that the work is adequately understood, when we know the character of this model. In general, the model is a combination of various components of artistic work, namely, story, style, art methods, the composition. In general, on the one hand, every good work he gives the reader a key to how the text should be read. In order to be adequately specified text, the reader should have the appropriate level of knowledge: “Readers should be able to understand the signals coming from the text and vividly imagined reality of artistic work. Consequently, as more knowledge of world literature and culture has a reader, thus, the greater will be the information from the art system of text” (Karalashvili 2008: 36).

Poet points to the beginning of the verse, how hard it is, when a person is doing something important and different from others. It is hard to go above and people in this way often fail. This is a symbolic way. Everyone will have to go through a lot of different ways.

Going to the mountains is very difficult. It requires great strength, energy, courage, a great experience. To go the mountain, as well as the people must have faith. Everyone needs a friend to help, when it will be and will give hope that, despite the difficulties, all will be well. When a person goes to the mountain, a symbolic, it goes to God. The sky is a heavenly place substantial. This is a religious parable, which means that people have a real home in heaven, where he must return when the will die, his spirit will return to the sky, that is a real homeland, where the soul will not alone, but with God, will happy, calm, full of hope, sinless. Biblical King David’s psalms often existing human thoughts about divine world, about which people always dream.

In the letter is drawn parallel with David’s psalm (the Bible) and is represented, how poet gave a depth to his poetry in this way. This verse echoes 24 psalms, in which there is written the following: The earth is the LORD’s, and everything in it, the world, and all who live in it; for he founded it on the seas and established it on the waters. Who may ascend the mountain of the LORD? Who may stand in his holy place? The one who has clean hands and a pure heart, who does not trust in an idol or swear by a false god. They will receive blessing from the LORD and vindication from God their Savior. Such is the generation of those who seek him, who seek your face, God of Jacob. Lift up your heads, you gates; be lifted up, you ancient doors, that the King of glory may come in. Who is this King of glory? The LORD strong and mighty, the LORD mighty in battle. Lift up your heads, you gates; lift them up, you ancient doors, that the King of glory may come in. Who is he, this King of glory? The LORD Almighty— he is the King of glory (Psalm 24 Of David: 1).

The sun is an important symbol in this verse, which is performing a cultural function code.The sun, generally, is a symbol of life almost in every culture and religion. The Sun Symbol is found in all cultures throughout history. Considered by most peoples as a cosmic power, it’s not surprising we see the sun emblazed upon countless artefacts and writings. Ancient Chinese culture recognized the sun as the Great Male Principle – the ultimate Yang. These symbolically appreciative people also personified the sun as a cosmic eye viewing out upon its dominion during the day. Alchemically the sun is sol and is esoterically symbolic of the mind or intellect. Gold is considered the material of the sun in outwardly symbolic practices of alchemy. Other materials that are esoterically recognized as sun symbols are: Bronze Gold Diamond Ruby Topaz. The planetary sign of the sun (a circle with a dot in the centre) is also an alchemical symbol of origin signifying completion of the Great Work. Furthermore, this sun symbol represents the Self in its relation to the cosmic whole. This is also the case in astrology where the sun is symbolic of the Self that is expressed outwardly – the self that shines openly to our friends, family, co-workers, etc. The sun position at our time of birth gives special illumination as to our characteristics. It's as if the sun shines upon our symbolic selves and makes us most visible to the world . A quick list of sun symbolism includes: Life, Power, Strength, Energy, Force, Clarity, Self.

Why is it necessary to decrypt characters? Iuri Lotman writes, that every artistic work has its own structure:”Life that constitutes the main feature of a living organism is inconceivable without its physical structure, it is a function of the operating system. Researcher of literature, who hopes to understand the idea, isolated from the simulation authoring system of the world, from the product structure, like a scientist, an idealist who is trying to separate the living from the particular biological structure”.

“Forget those who remember” (Tsereteli 2010: 99). For the poet it is very painful to forget, that his homeland is not free. This is worse than death. Unfortunately, there is no other choice. Friedrich Nietzsche was writing: “Not peak, but slope is terrible”. (Nietzsche 1993: 64). Precisely this pain is suffering poet. Lyrical hero of this poem we can compare with this pain is suffering poet. Lyrical hero of this poem we can compare Hans Kastorp, the main character of Thomas Mann’s novel, “The Magic Mountain”. Hans symbolically is seeker of wisdom, humanity (Mann 2008: 98).

Thomas Mann himself considered this hero as knight of Graali. The writer’s opinion, the Graali symbolially is the idea of humanity. When he was asked, what the Graali is, he replied: “Grail is the secret. It is a prophecy about anew human, who passed a long suffering way. A certain sense, the Graali is a human being secret. Poet writes in verse, that he stopped at the rise and rest. Poet, left the land, ordinary life, suffering, unpleasantnesses, desires, and approached the divine.

The letter is described Greek mythology parallels as well. Especially with Myth of Sisyphus. As mentioned above, lyric hero of poetry is like with mythological character Sisyphus. As is known, Sisyphus took the boulder on the peak, but it fall downhill.

Sisyphus knew in advance that the boulder will fall below. This was his punishment, but he still went ahead. On the peak he feel momentary joy, happiness, and then started suffering and torture. According by Akaki's poetry, the sun is a symbol of God's, Therefore the poet watch him with great admiration. Poet is added to the spiritual power of grace. He no longer afraid of death. As if the poet was born to, given a great faith, grace, hope and the power of love. Everything around is beautiful, because poet’s watching to everything with spiritual eyes and he loves each animated or inanimate object.The poet feels eternal and he is glad that is alive and able to breath, to feel and delight the beauty of the world.

At this time, a fire lights in the heart of poet, but this fire is not dangerous, on the contrary, this fire lights his soul. In that way, the poet achieves the peak of beatitude. In this letter also is drown a parallel with “Life of Grigol Khandzteli”.

Poet uses folklore symbols as well to express artistically his feelings. In this poetry philosophical, religious and patriotic questions are knit together.





References:

Camus 1996: Camus Albert. The Myth of Sisyphus, Lomisi, Tbilisi, 1996 (in Georgian).

Karalashvili 2008: Karalashvili R. Perception of artistic work, Tbilisi, 2008, (in Georgian).

Lotman 2010: Lotman I. Structure of the Artistic texts http://www.gumer.info/search_results.php?domains=www.gumer (in Russian).

Mann 2008: Mann T. Introduction to `Magic Mountain~.// `Georgian word~. #2, Tbilisi 2008, Tbilisi, (in Georgian).

Nietzsche 1993: Friedrich Nietzsche. So saying Zaratustra. Tbilisi, 1993 (in Georgian). Psalm 24 Of David. A psalm. http://www.biblegateway.com/passage/?search=Psalm+24&version=NIV(in English).

Tsereteli 2010: Tsereteli Akaki, Favorites Poetry. Kutaisi, 2010(in Georgian).

Tuesday, February 22, 2011

რადიოპიესა ''საუზმე ბეღურებისთვის''

ეს პიესა რეჟისორმა ზურაბ კანდელაკმა დადგა საქართველოს რადიოში_ეროსი მანჯგალაძის სტუდია. დაბეჭდილია წიგნში ''გულის ბარძიმი'', 2009


საუზმე ბეღურებისთვის


ელენე_ახალგაზრდა ქალი
დედა_60 წელს გადაცილებული ქალი
მარი
გოგი_ახალგაზრდა კაცი
ლეო


დედა:
იქნებ ამ საღამოს მაინც დარჩენილიყავი, შვილო, წელიწადზე მეტია, სახლში არ გაგითევია.

ელენე:
არ შემიძლია, ხომ გითხარი, ვერ დავრჩები-მეთქი, ამ საღამოსვე უნდა წავიდე.

დედა:
თანაც ასე გვიან. ასეთ ამინდში.

ელენე:
ხედავ? ცისარტყელა გამოჩნდა.

დედა:
ლამაზია.

ელენე:
კი, ლამაზია, თანაც საღამოს გაჩენილი ცისარტყელა იმას ნიშნავს, რომ კარგი ამინდი იქნება.

დედა:
ეს როდისღა ისწავლე. ამინდს არასოდეს აკვირდებოდი.

ელენე:
დედა, მონასტერში, რომ იცოდე, ყველაზე უფრო მეტად დაკვირვება ვისწავლე და არა მხოლოდ ამინდზე. თუმცა, არც ეს არის ურიგო. აი, მაგალითად, დილას რომ დაინახავ ცაზე გაშლილ ცისარტყელას, იცოდე, საღამოთი აუცილებლად იწვიმებს. თუ რამდენიმე ცისარტყელა გაიშალა,… ხომ წარმოგიდგენია, რა ზღაპრული იქნება.


დედა:
კი, მინახავს, ბავშვობაში. მახსოვს, მისკენ რომ გავრბოდით ქვეშ გასაძრომად და ბიჭად გადასაქცევად.

ელენე:
ჰო, ეგ მეც გამიგია. უფრო ზუსტად, წამიკითხავვს. ჩემს დროს ბავშვები მასეთ რაღაცებზე უკვე აღარ ოცნებობდნენ. ჰოდა, რომ იცოდე, ყველაფერს აქვს მნიშვნელობა. განურჩევლად იმისა, დიდია თუ პატარა. მნიშვნელოვანი თუ უმნიშვნელო. შეხედავ ცისარტყელას, შვიდი ფერია, ისე შვიდ ფერს ვერც გამოარჩევ: ნარინჯისფერი, მელნისფერი, წითელი, ყვითელი_ესენი კარგად ჩანს ხოლმე. მაგრამ კარგად თუ დააკვირდი, შვიდივეს შენიშნავ. ყველაფერი რაღაცას ამბობს. მაგალითად, ყვითელი თუ კაშკაშებს და ცისფერი ფერმკრთალია, მალე გამოიდარებს. თუ მწვანე ყველა ფერზე მუქია, დიდი წვიმა იქნება. თავსხმა. იქ მე ბევრი რამ ვისწავლე, დედა.

დედა:
ცოდნა არც ისე გაკლდა.


ელენე:
არა, დედა, ეს სულ სხვა ცოდნაა. როგორ გითხრა, ბუნებასთან ლაპარაკი აქამდე მხოლოდ მითი მეგონა. ახლა სულ სხვანაირადაა. მე ვხვდები, რომ ბუნება მართლა გველაპარაკება, თანაც, სულ მუდამ, ყოველ წუთს. სამწუხაროდ, რაც დრო გადის, მით უფრო აღარ გვესმის მისი არაფერი.

დედა: ამინდზე კიდევ იცი რამე?

ელენე: ჰო. მართალი გითხრა, იქ რომ დედებმა იციან, მე ჯერ იმის მეათასედიც არ ვიცი. ღამის პეპელა, მაგალითად, შინ რომ შემოგიფრინდება, ფანჯრები მაგრად დაკეტე, ცივი ქარი იქნება. ხედავ? პეპელა ტყუილად კი არ მოდის შენთან. ამბავი მოაქვს. შენ კი თრთი და ცახცახებ. მის გაგდებას ლამობ.


დედა:
შენ რა, შავი პეპლებისა და ხოჭოების აღარ გეშინია?

ელენე:
შენ წარმოიდგინე, არა, ის კი არადა, ბუზი რომ ბუზია, იმასთანაც შეიძლება „მეგობრობა“. დააკვირდი, თუ დილას ადრე გაიღვიძებენ და ზუზუნს მორთავენ, კარგი ამინდი იქნება. ამის შემდეგ, რა თქმა უნდა, ბუზებს ლმობიერად მოეპყრობი. თუ მშვიდად და უძრავად თვლემენ კედლებზე, იცოდე, ნესტი იქნება.

დედა: კარგი ერთი, ნუ მაცინებ. ეს ბუზები რაღა მოსატანი იყო. ვერ ვიტან. ამ ჭიანჭველებმაც მომაბეზრეს თავი. ვერაფრით ვერ მოვიშორე.

ელენე: ჰო, ჭიანჭველებზე გითხრა? ჭიანჭველების ბუდე ხომ არ შეგინიშნავს სადმე? თუ ბუდის შესასვლელები ღიაა და თვითონაც თამამად და ანგარიშიანად მიდი-მოდიან, ხელს ნუ შეუშლი, კარგი ამინდის ამბავს გატყობინებენ.

დედა: იქ, ალბათ, ჭიანჭველებიც სხვანაირები იქნებიან, ასეთია აბეზარნი კი არა. თანაც, ამინდის ცვალებადობის ცოდნას რა აზრი აქვს ჩვენს დროში, ეგ მაშინ იყო მნიშვნელოვანი, კაცი რომ ხნავდა და თესავდა.…იქნებ დღეს დარჩენილიყავი, დედიკო... ელენე: მაპატიე, უნდა წავიდე, შენ არ იდარდო, მიყვარხარ, მახსოვხარ, სულ გვერდით ხომ არ უნდა გყავდე, რა საჭიროა...

დედა: როცა შინ არ ხარ, ვერ ვისვენებ, რა ვქნა არ ვიცი, სულ საფრთხე მელანდება, მაგრამ რაკი არ იშლი, როგორც შენ გინდა, შვილო. ამ წიგნებს ყველას წაიღებ?

ელენე: ჰო, ესენი ამოვარჩიე, მირჩევნია, იქ მქონდეს.

დედა: თავს გაუფრთხილდი, შვილო.

ელენე: აი, შენც გიტოვებ „ლოცვებს“. დილა_საღამოს წაიკითხე ხოლმე.

დედა: კი, რა თქმა უნდა. მასე ღვთის პირიდან გადავარდნილი კი ნუ გგონივარ. მამაშენის გადამკიდე ეკლესიაში ვეღარ მივდივარ, მაგრამ ლოცვებს ყოველთვის ვამბობ. ბაბოშენი არ დადიოდა ტაძარში, ან ხომ იცი, რა დრო იყო მაშინ, მაგრამ, ხომ გახსოვს, ძილის წინ როგორ ლოცულობდა, ღმერთო, ჯერ სხვებს მიხედე და უშველე, მერე_ჩემებსო. მეც ამას ვიმეორებ ხოლმე ხშირად.

ელენე: ეგ საკმარისი არ არის.

დედა: ვიცი, შვილო, ვიცი. მამაშენს არ დაელოდები? ვინ იცის, სად არის. ამ ბოლო დროს სულ წავიდა ხელიდან. საშინლად სვამს. იქნებ დალაპარაკებოდი.

ელენე: გაანებე თავი. მაინც ვერაფერს უშველი. მაგის ბედი ეგ ყოფილა. ყველას თავისი გზა აქვს.

დედა: მამაშენია, ბოლოსდაბოლოს.

ელენე: კარგი რა, დედა. მე არც ნებითა სისხლითა, არც ნებითა ხორცითა და არც ნებითა მამისა არ ვშობილვარ. მერე იტყვი, შენთან ლაპარაკი არ შეიძლებაო. ნებითა ღვთისათა ასეთი ვარ და ამას არაფერი ეშველება.

დედა: მასე ნუ მელაპარაკები. ვაი, შენს დედას, ჩემი გაჩენის დღე კი დაიწვას. იმ ამბის მერე გახდი ასეთი. მონასტერშიც მას მერე წახვედი.

ელენე: ეგ საბაბი იყო და მეტი არაფერი. რა, უკეთესი გზა არსებობს, შენი აზრით, ამ ცხოვრებაში?

დედა: ჰო, კარგი, საჩხუბრად კი არ მითქვამს. მე მხოლოდ ის მინდა, შენ იყო კარგად, მეტი არაფერი. ცოტა ხანს წამოწექი, დაისვენე.

ელენე: მეშინია, არ ჩამეძინოს.

დედა: თუ გინდა, ყავას მოგიდუღებ, რძიანს, შენ რომ გიყვარს.

ელენე: დღეს პარასკევია, დაგავიწყდა? თაფლი გვაქვს?

დედა: როგორ არა.

ელენე: ჰოდა, თაფლიანი ყავა მინდა, თუ არ შეწუხდები.

დედა: კი, დედა, მაგრამ, დამიჯერე, იქნებ ცოტა ხანს წამოწვე, ძალიან დაღლილი ჩანხარ. ნუ გეშინია, ნახევარ საათში გაგაღვიძებ, ყავაც მერე დალიე, თუ გადაიფიქრე?

ელენე: თუ დამახსოვრებული გექნება, მერე დავლევ.

დედა: რა დამახსოვრებული? ეგ რა, გამოცანაა?

ელენე: არა, ახლახან წავიკითხე ერთ ჟურნალში საოცარი რამ. შთაბეჭდილებაში ჩამრჩა. ტონინო გუერა ხომ იცი? იმისი ნოველაა. ის და ვიტორიო დე სიკა... გახსოვს ვიტორიო დე სიკა?

დედა: არა, შვილო, არც ერთი სახელი არ მახსოვს...

ელენე: ფილმი ხომ გახსოვს „ქორწინება იტალიურად“? ერთი ამ ფილმის სცენარისტია, მეორე_რეჟისორი. გაინტერესებს, რომ მოგივყვე?

დედა: კი, დედა. როგორ არა.

ელენე: ჰოდა, ერთხელ ესენი ნეაპოლში შესულან ბარში. შეუმჩნევიათ, რომ ზოგიერთი შემოსული ყავას ძალიან უცნაურად უკვეთდა. მაგალითად, ერთი ეტყოდა, სამი ყავა მომიდუღე, ერთი ჩემთვის, ორი_დაიმახსოვრეო. ასე რამდენჯერმე გამეორებულა. მერე ორნი შესულან, იმათაც მოუთხოვიათ, ორი ჩვენთვის, სამი დაიმახსოვრეო.

დედა: მერე?

ელენე: მერე ის, რომ მოგვიანებით შემოვიდა მათხოვარი, უფრო სწორედ, კარში ოდნავ შემოყო გაბურძგნილი თავი და ბარმენს მორიდებით ჰკითხა, არის რამე დამახსოვრებულიო? მერე... ხომ მიხვდი?

დედა: მივხვდი, შვილო, მივხვდი. ნამდვილი მოწყალებაც ეგ არის, ალბათ.

ელენე: ჰოდა, შენც თუ გაქვს ჩემთვის დამახსოვრებული, იმას დავლევ.

ისმის ნელი მუსიკა.

დედა: გოგიმ დაგირეკა, მოგიკითხა.

ელენე: მერე, შენ რა უთხარი, შინ არისო?

დედა: ტყუილს ხომ ვერ ვეტყოდი?

ელენე: კარგი, რა, დედა, ხომ იცი, რომ არავისი ნახვა არ მინდა?

დედა: გოგი სხვაა. ნუ უყურებ ასეთი სიძულვილით. ეგ არაფერშია დამნაშავე. გაიგე ერთხელ და სამუდამოდ.

ელენე: იცოდე, თუ ახლა მოვიდა, შინ არ ვარ.

წყნარი მუსიკა.
ისმის ზარის ხმა.

დედა: მგონი, მოვიდა კიდეც. სირცხვილია. იცის, რომ შინ ხარ.

ელენე: კარგი, კარგი.

გოგი: გამარჯობათ!

დედა: როგორ ხარ, შვილო, რამდენი ხანია, არ მინახიხარ. შეცვლილხარ. ძალიან გამხდარხარ. ყავას მოგიდუღებ.

გოგი: გმადლობთ. ნუ შეწუხდებით. ელენე, ასე უნდა დაგვივიწყო? რა ხდება მონასტერში?
ელენე: არაფერი განსაკუთრებული.

გოგი: ვიცი, რომ გამირბიხარ და, საერთოდაც, მე მგონი, ყველაფერს გაურბიხარ. მონასტერი კარგი სამალავია?

ელენე: არავის არ გავურბივარ.

გოგი: უნდა ვილაპარაკოთ. არ შემიძლია ასე ცხოვრება. ვიცი, რომ გძულვარ, მაგრამ რატომ, არ მესმის... შენ არა გიშავს... ხარ შენთვის, წყნარად, მშვიდად.

დედა: ელენე, შენთან სტუმარია. მობრძანდით.

გოგი: სტუმრები დაიბარე? მერე, მე რაღას მიწვევდი?

ელენე: მე არ მომიწვევიხარ.

გოგი: როგორ? გუშინ დამირეკეს შენი სახელით. ღამე არ მიძინია. დღე, როგორც იქნა, ჩავათავე და შენ კი, თურმე, არ მოგიწვევივარ.

ლეო: გამარჯობათ. მაპატიეთ, საუბარში რომ უნდა შთაგეჭრათ, მე მოგიწვიეთ.

ელენე: ლეო, აქ საიდან გაჩნდი?

ლეო: აქეთ ვიყავი რაღაც საქმეზე და შემოგიარე.

გოგი: რა ხდება, გამაგებინეთ.

ელენე: გაიცანით ერთმანეთი, ლეო ბერია, ეს კი ჩემი...

გოგი: მეგობარი გახლავართ, ძველი, სკოლის დროინდელი... თქვენ?

ელენე: ლეო მონასტერში გავიცანი.

გოგი: ააა, გასაგებია.

ელენე: რა არის გასაგები?

გოგი: ისე, რაღაც ნაცნობი სახე გაქვთ. გვარს ხომ ვერ მეტყოდით?

ლეო: სიხარულით: ცაიფერი გახლავართ. გაგიკვირდათ, არა? ძველი ბერძნული გვარია. ჩემი წინაპრები, ხომ გახსოვთ, ბერძენი თაღლითები, ოქროს საწმისის მოსაპარად რომ ჩამოვიდნენ, ჩემი უშუალო წინაპარი არგოს ერთ-ერთი მამაცი მეზღვაური იყო. აქ ვიღაც მზეთუნახავი შეირთო და დარჩა და დარჩა.

გოგი: ღრმა ფესვები გქონიათ.

ელენე: აქ რა, სალაზღანდაროდ მოხვედი?

გოგი: რატომ ბრაზობ? მე წავალ.

ლეო: არა, ნუ წახვალთ. ელენეს მეგობრებთან შეხვედრა ჩემთვის ძალიან სასიამოვნოა.

ელენე: აკი, სალაპარაკოდ მოვედიო.

გოგი: სხვისი თანდასწრებით სალაპარაკო არაფერი მაქვს.

ელენე: ლეო სხვა არ არის და საერთოდაც, შეგიძლია, მეგობრად აღარ ჩამთვალო. ლეომ ყველაფერი იცის.

გოგი: რა ყველაფერი?

ლეო: ნუ გერიდებათ. გულიდან ამოიღეთ ყველაფერი... ფერისა და სუნის განურჩევლად. შინაარსზე აღარაფერს ვამბობ. ეკალი თუ ეკლის გვირგვინები საჭირო არ არის. ტანჯვა. რომელიც სულს ვნებს, უმაქნისია...

გოგი: თავი გამანებე, თუ ძმა ხარ. ელენე, ჩემო კარგო, მონასტერში თითქოს მეგობართაგან განსარიდებლად წახვედი, არა?

ელენე: სად რისთვის წავედი, შენი საქმე არ არის.

ლეო: მოდით, სხვა თემაზე გადავიდეთ. ეს ვისი ნახატებია? აი, ეს, მაგალითად, ჰო, მშვენიერია, მაგრამ სიღრმე აკლია. მხატვარი სულს არ იცნობს. ფერებიც ძალიან.... ძალიან... ჰო, მქრქალია. ამის დამხატავი გაუწონასწორებელი ადამიანია, მაგრამ თავდაჯერებული.

გოგი: ეგ ჩემი ნახატია და თქვენი აზრი საერთოდ არ მაინტერესებს.

ლეო: გასაგებია. ისე, ცუდი არ არის, მეც ვხატავდი, ბავშვობაში და მერეც... ჩემი გამოფენა პარიზში... გატყობთ, მართლა არ გაინტერესებთ. კარგი. ეს ნახატები სულ თქვენი შექმნილია, ანუ ნახელავია?

ელენე: ჰო, მაგისია. გვაჩუქა. უფრო ზუსტად, ანას აჩუქა.

ლეო: ამ ლევიათანს რატომა ქვს ასეთი ლამაზი სახე?

ელენე: ლამაზი? მე, პირიქით, საშინლად მეჩვენება. პირდაპირ ვერ შემიხედავს.

ლეო: არა, შეხედე. საგანგებოდ რა ლამაზად აქვს დახატული ფართოდ გახელილი მწვანე თვალები.

გოგი: ურჩხულია, ხალხო, წმინდანი ხომ არა?

ლეო: ურჩხულები მიმზიდველნი არიან, არა?

გოგი: მაგით რა გინდა, თქვა?

ლეო: არა, არაფერი. ამ მზისქვეშეთში ხომ მონიჭებული მაქვს ჩემი აზრის გამოთქმის უფლება.

გოგი: ჰო, რა თქმა უნდა, ბრძანეთ.

ლეო: არ გაგიკვირდეთ. არტვკრიტიკოსობდი ერთხანს და ნახატზე კომენტარი ჩემი ცუდი ჩვევაა.

გოგი: გისმენთ, ბატონო.

ლეო: ეს ორფეოსია, არა? სიმებად ადამიანთა სხეულები გაგიბამს. ამაზრზენად ნატურალისტურია. ვიცი, რომ მისი ქნარის სიმები გარდაცვლილი მგოსნების ძარღვებით იყო გაკეთებული, მაგრამ ასე დახატვა კოშმარია და მეტი არაფერი.

ელენე: მეც ასე ვფიქრობ.

ლეო: შენ, როგორც ჩანს, ანტიკური მითებით ხარ გატაცებული.

ელენე: ჰო, გოგი წარმართია, ოღონდ, მონათლული წარმართი. თან გულზე ჯვარი ჰკიდია და ეკლესიაშიც შედი-გამოდის, რა თქმა უნდა, როცა სხვა საქმე არა აქვს, როცა მოცლილია.

გოგი: ჩემი რწმენა ჩემი საქმეა და, საერთოდაც, თავი დამანებეთ, წავედი.

ელენე: არა, რატომ უნდა წახვიდე? რა გეწყინა? რა ბავშვურად იქცევი?!

ლეო: ვინ არის ეს ჩონჩხივით კაცი? თანაც ოქროებში ჩამჯდარი. ისე, ოქროები კარგად დაგიხატავს, მართლაც, ბრწყინავენ.

ელენე: მეფე მიდასია, ფრიგიის მეფე, როგორ არ გახსოვს?

ლეო: მე ნელ-ნელა ვშლი ჩემი თავიდან ყველაფერს, რაც წარმართობასთანაა დაკავშირებული. შენ?

ელენე: მე ჯერჯერობით თავი სავსე მაქვს ასეთი ხარახურით.

გოგი: რა არეულად ლაპარაკობთ. რა, ანტიკური კულტურა ხარახურაა?

ელენე: მაგ თემაზე ლაპარაკსა და კამათს არ ვაპირებთ.

ლეო: ჰო, რა მითხარი, მეფე მიდასიო? მერე, რატომ არის ასეთი გამხდარი?

ელენე: რასაც ხელს შეახებდა, ყველაფერი ოქროდ იქცეოდა და ახლა შენ მიხვდი, რატომ არის ასეთი გამხდარი. არ გაგახსენდა? საჭმელიც შეხებისთანავე ოქროდ იქცეოდა.

ლეო: აი, მესმის უბედურება.

ელენე: აი, ნახე. მოტყუებული არიადნე. მართალი გითხრა, ეს ნახატი ძალიან მომწონს. უმშვენიერესი ასული კრეტის უმდიდრესი მეფე მინოსისა, კუნძულის უპირველესი ქალწული უმადურ თეზევსს დაეხმარა ლაბირინთიდან თავდახსნაში და, სამაგიეროდ, რა მიიღო? ღალატი. ჩვენი ძვირფასი გმირი გაიქცა და სატრფო მიატოვა.

ლეო: ნახე, ეს სიუჟეტიც კარგია, არა? ეს ხომ სელენეა. ხედავ, ჩემი მეხსიერების ბნელ კუნჭულებში ჩაყრილი მოგონებები გამოცოცხლდნენ. სელენე მიყვარს_მთვარის ქალღმერთი. საერთოდაც, ღამე მიყვარს. ქალი ყოველთვის ქალია და უფრო მეტად ქალია, როცა ქალღმერთია. მან მარადიული ძილი მოჰგვარა თავის სატრფოს _ ევდიმიონს, რათა მას ვეღარ მიეტოვებინა. სამუდამო ძილი. გესმით? ეს დიდებულია.

ელენე: ანამ კი ვერ დააძინა ჩვენი ძვირფასი გოგი. ქალღმერთი არ იყო და იმიტომ. თუმცა, სელენეს მგონი ანას სახეა ქვს, არა? ეს კი, როგორც ჭეშმარიტ რაინდს შეეფერება, გაიქცა. თეზევსს შენი სახე დაუხატე, არა? ეს აქამდე რატომ ვერ შევნიშნე? ნამდვილი წინასწარმეტყველი მხატვარია.

გოგი: ჩვენს სიყვარულზე ასე ნუ ქილიკობ. იცი, როგორ მიყვარდა.

ელენე: მაგრამ არა ისე, რომ დაგეცვა.

გოგი: შენ რა გგონია? მე შენზე ნაკლებ ვიტანჯები? მეც ხომ დავკარგე? მთელი ჩემი მომავალი მასთან იყო დაკავშირებული?

ელენე: ვიტანჯებიო... რომელი მომავალი? შენ ხომ მკვლელი ხარ? იქნებ ისიც უარყო, რომ ადამიანები გყავს მოკლული?

გოგი: ვიცი, საითაც უმიზნებ. მე მტერსა ვკლავდი. ეს სულ სხვა რამეა.

ელენე: ეს ერთი და იგივეა. რა მტერი? კაცმა არ იცის, ვინ მტერი იყო და ვინ მოყვარე...

ლეო: ელენე მართალია.

გოგი: შენ რა, იქ იყავი?

ლეო: იქ რა მინდოდა. მე ჩემი საქმე მქონდა.

ელენე: ლეო მასეთი არ არის.

გოგი: როგორი მასეთი?

ელენე: როგორი და ღვთისპირიდან გადავარდნილი.

ლეო: სარეველა.

გოგი: ვინ არის ეს შეშლილი?

ელენე: წესიერად ილაპარაკე.

გოგი: რა უფლება აქვს, რომ ასე მელაპარაკოს. უნახავს თუ რა, იცის თუ არა, რას ნიშნავს ომი?

ელენე: შენ თუ გინახავს, დიდი არაფერი შეგმატებია, უფრო პირიქითაა.

გოგი: მორჩი ქილიკს. კარგად იცი, რაც მინახავს... ჩალას რომ ცეცხლი წაეკიდა, ის იქ იწვა, რაღაც აფეთქდა და უცებ მოეკიდა, ასანთის ღეროებივით წამში აბრიალდა. მე მივაწვინე დაჭრილი, რბილად, მოფარებულად. ჩალა წავაყარე ნატყვიარ მუცელზე. მერე გამოვხოხდი ტყვიების წვიმაში, ბიჭებამდე უნდა მიმეღწია როგორმე. სწორედ ამ დროს მარჯვენა წვივში რაღაც საშინელი ტკივილი მეძგერა, თვალი რომ გავახილე, იმ მხარეს დიდი კოცონი დავინახე. თავს მიწას ვურტყამდი, განძრევა არ შემეძლო. ყვირილი მესმოდა, მიშველეო, ხელებს მიწვდიდა. ცეცხლის ალში ვხედავდი მის ხელებს, რომლებიც უცნაურად წაგრძელებულიყვნენ ცისკენ. ეს ხელები, ღმერთო ჩემო, ეს ხელებია ჩემი სასჯელი...

ლეო: აი, მაგას შესანიშნავად დახატავდი.

ელენე: ჰო, ლეო, თავი გაანებე... რაც მართალია, მართალია, განცდები ღრმა და შთამბეჭდავი აქვს.

გოგი: ის ყველაფერი შემთხვევით მოხდა.

ელენე: შემთხვევით არაფერი არ ხდება. მანქანის საჭესთან შენ იჯექი მთვრალი, ვინ იცის, რით, იქნებ სისხლითაც.

გოგი: რა უნდოდა, რატომ ჩამოვიდა?

ელენე: შენი ხსნა უნდოდა, შენ კი...

გოგი: იქაურობას გამოვარიდე....

ლეო: დამნაშავე ხარ და უნდა ზღო...

გოგი: მე წავედი.

ელენე: არსადაც არ წახვალ.

გოგი: კარგი, დავრჩები და თქვენს ქადაგებებს მორჩილად მოვისმენ.

ელენე: ქადაგებას კი არა, ბრალდებებს.

გოგი: რაო, მონასტერში ახალი თამაში ისწავლე? გემორჩილები. იყოს ნება შენი. ლეო, ალბათ, მოსამართლე იქნება.

ელენე: სხვათა შორის, ლეოს იურიდიული აქვს დამთავრებული და ერთხანს მოსამართლედაც უმუშავია.

გოგი: დიახ. პრაქტიკა ბევრს ნიშნავს.

ელენე: შენ ანას ატყუებდი.

ლეო: შენ ის მოხიბლე, მოაჯადოვე.

ელენე: შენ მკვლელი ხარ.

გოგი: ეგ ბრალდება ხომ წეღან უკვე წამომიყენე.

ელენე: თანაც უსასატიკესი. შენ ხომ საკუთარი შვილი გაიმეტე.

გოგი: ეს უკვე მეტისმეტია. არავითარი ბავშვი მე არ მყოლია.

ელენე: ანა ფეხმძიმედ იყო და შენთანაც სწორედ მაგის სათქმელად ჩამოვიდა.

გოგი: ტყუი!

ელენე: ვიცოდი, რომ არ დამიჯერებდი. აი, ანალიზის დასკვნა, ნახე, წაიკითხე.

გოგი: თავიდან მომაშორე ეს უაზრო ქაღალდები!

ელენე: უაზრო? ეს შენი არარაობის დამადასტურებელი საბუთია!

ლეო: შეგიძლია, თავი რითიმე იმართლო?


გოგი: რატომ არ მითხრა?

ელენე: ღირსი არ იყავი. არ დაიშალა და მაინც წამოვიდა.

გოგი: მოიცა, მოიცა, შენ ალბათ წინააღმდეგი იქნებოდი მაგ ბავშვისა...

ელენე: ახლა ეგ არ არის განსასჯელი.

გოგი: რატომ ქალბატონო? შენ ანასი გშურდა...

ელენე: მშურდა? ჩემი დისა? რას მიედ-მოედები?

გოგი: დიახ. მე ხომ ანა ვარჩიე.

ელენე: გამომიხვედი, რა, შენც პარისი. შენი მოწონება როგორ შემეძლო?

გოგი: შენ ხელს გვიშლიდი, როგორც შეგეძლო.... ანამ მითხრა...

ელენე: ანას სახელს ნუ ახსენებ...


გოგი: ჰო, არა? შენ, პირველ რიგში, ანა შეგძულდა...

ელენე: რა უფლებით მადანაშაულებ...

გოგი: ანამ ისიც მითხრა, რომ შენ...

ელენე: რა მე?

გოგი: რომ შენ კინაღამ თავი მოიკალი. იცი, რისი გულისთვისაც...

ელენე: რეებს როშავ? ყოველთვის არარაობა იყავი. შენი უნიჭო ნახატები ნადღაბნებია და მეტი არაფერი. ნორმალურად ფუნჯის მოსმაც არ შეგიძლია.

გოგი: ადრე მოგწონდა.

ელენე: ანას გულისთვის...

მუსიკა მარი: გამარჯობათ! მაპატიეთ, რომ შემოვიჭერი. ელენე, რა დაგემართა?

ელენე: მარი, აქ საიდან გაჩნდი? რატომ მოხვედი?

მარი: ვიგრძენი, რომ გჭირდებოდი, ხომ დამპირდი...

ელენე: არ შემიძლია, არ შემიძლია პატიება. უნდა მოკვდეს, ლეო, მიშველე.

მარი: ლეო? აქაც შემოაღწია? თავს არ განებებს.

ელენე: ერთადერთია, ვინც თანამიგრძნობს.

მარი: დაიღუპები!

ელენე: ისედაც დაღუპული ვარ.

მარი: ერთმანეთს უნდა აპატიოთ.

ელენე: მე მაგან რა უნდა მაპატიოს.

მარი: შენ ნუ განსჯი. იმან იცის. შენი ცრემლები სინანულისა უნდა იყოს და არა სიძულვილისა.

ლეო: ცრემლები? განა განირჩევა ერთმანეთისაგან შინაარსით? მარილიანი წყალია და მეტი არაფერი.

მარი: ცრემლები გაიხსენე. ქრისტეს ცრემლები ლაზარესთვის. ხომ გაგახსენდა? და ცრემლოოდა იესოცა. შენშივეა მკვდარი ლაზარე. შენმა ცრემლებმა უნდა გაალღოს მისი გაყინული გული და წამოაყენოს ის... შენვე... რომელიც სხვაა, შენი სხვაა, შენი მოყვარე... შენში ლაზარეს აღდგენის გარეშე სამყარო შენთვის ჩაკეტილი და უცხო დარჩება. შენც მარტოობისთვის გაიწირები...

ელენე: მარტოობის არ მეშინია.

მარი: არა, მე მაგ მარტოობას არა ვგულისხმობ. მარტოობა სხვათაგან იქნებ სულსაც რგებდეს ხშირად, მაგრამ მარტოობა საკუთარ თავთან _ ჯოჯოხეთია, დაღუპვაა. მხოლოდ სინანულის ცრემლებს შეუძლია გაანათოს გზა სიძულვილის მიერ დახშული წიაღისა...

ლეო: ცრემლებიცა განიყოფებიან. ეს აუცილებლად უნდა ჩაეწერა სულხან-საბას თავის ლექსიკონში. ჰო, რომ ჩაეწერა, ალბათ ასეთი ქნებოდა: ცრემლებიცა განიყოფებიან: გულისანი, სულისანი, ცისანი, მიწისანი, ხეთა და მხეცთა... ჰო, განა ისინიც არ ტირიან? და ასე დაუსრულებლად.

მარი: შენი გული უცრემლებოდ გვალვისაგან დახრუკულ მიწას დაემსგავსება, სადაც ვერანაირი თესლი ვერ იხარებს... ლეო, სადაც მე ვარ, იქ შენი ადგილი არ არის, იქნებ დაგვტოვო...

ლეო: ჯერ ჩემი საქმე არ დამისრულებია.

მარი: აპატიე და გადარჩები.

ლეო: არა, არ დაუჯერო.

მარი: „ჩემი არს შურისგება და მე მივაგო“. პავლე მოციქული დაგავიწყდა?

ელენე: არ შემიძლია. არარაობა ვარ. არავინ. რისთვის? რატომ? აზრი, ნამცეცისოდენა აზრიც რომ ჰქონდეს ჩემს არსებობას.

მარი: უფალმა იცის.

ელენე: არ მშველის, არა. მე თვითონ მინდა, ვიცოდე.

მარი: შენ დილდილობით...

ლეო: უნდა დაუმტკიცო თავს, რომ რაღაც შეგიძლია. შენი არსებობის ღირებულება უნდა დაამტკიცო. გაბედულება გაკლია. არადა, ხომ იცი, გაბედულება ბედს ნიშნავს და ბედნიერებას. ხომ გინდა ბედნიერება?

ელენე: მე სიცოცხლე მინდა, ოღონდ გამაგებინეთ, რისთვის, რატომ?

მარი: შენ დილდილობით...

ელენე: ჰო, დილდილობით ვკითხულობ ლოცვებს, ხშირად მუხლმოყრილი, მაგრამ არ მშველის, სულ ანაზე ვფიქრობ...

ლეო: ასე იქნება სამუდამოდ, ჯოჯოხეთი გაუნელებელი.


მარი: შენ დილდილობით... პურის ნამცეცებს უყრი ბეღურებს....

ელენე: ბეღურები... (ოდნავ ქვითინებს)

მარი: ისინი ხვალეც შემოსხდებიან შენი სენაკის ვიწრო რაფაზე...

ელენე: ბეღურები...

მარი: შენ მათ სჭირდები...

ელენე: ბეღურები...

ლეო: სავარძელთან ახლოს, კედლის თაროზე უზარმაზარი ვაზა რომ დგას, ვისი ნახელავია? გოგი: ვაი...(მსხვრევის ხმა)

ლეო: სისხლი... წითელი საღებავივით.

მარი: მოშორდი, მოერიდე... ჯვარი გადასწერე, ელენე, ჯვარი, ლეო დაგღუპავს.

ელენე: ღვთისმშობელო ქალწულო, გიხაროდენ, მიმადლებულო მარიამ, უფალი შენთანა, კურთხეულ ხარ შენ დედათა შორის და კურთხეულ არს ნაყოფი მუცლისა შენისა, რამეთუ მაცხოვარი გვიშევ სულთა ჩვენთა... (ქვითინებს)

მარი: დამშვიდდი...

ელენე: მოკვდა? მოვკალი? არ მინდოდა... შენ ხომ გჯერა, მარი, რომ არ მინდოდა...

მარი: შუბლზე დაადე ხელი, სისხლი მოსწმინდე... ცოცხალია....

ელენე: ანა სად არის?

ლეო: ჯოჯოხეთშია... იწვის ნელ ცეცხლზე....

მარი: შენი ლოცვები იმ ცეცხლს გაანელებენ... შენ ამ საღამოს...

ელენე: გადავივიწყე. თითქოს სულ მასზე ვფიქრობ და გადავივიწყე. მის სულს მხოლოდ ლოცვა სჭირდება, მე კი სისხლიანი მსხვერპლი მოვინდომე.

მარი: გოგის მიხედე...

ლეო: არ მიეკარო, დაიცალოს სისხლისგან... ღირსია, მოკვდეს.


გოგი: (ჩურჩულით) ანას სიკვდილი ჩემი ბრალი არ არის, მაგრამ მაპატიე, მაპატიე, ელენე...

ელენე: (ქვითინებს)

მუსიკა

დედა: გაიღვიძე, გაიღვიძე, შვილო, რა დაგემართა?

ელენე: დედა...

დედა: აქა ვარ, შვილო, რა დაგემართა?

ელენე: დედა, ღმერთო... ჩამეძინა...

დედა: ჰო, დედა, ისე ღრმად ჩაგეძინა, რომ ვეღარ გაგაღვიძე... მაპატიე, დღეს ალბათ, დარჩენა მოგიწევს...

ელენე: სხვა რა გზა მაქვს, მაგრამ ბეღურები?

დედა: რა ბეღურები? ჰო, ნახე, სულ დამავიწყდა, მეთქვა. ამას წინათ ეს სურათი გოგიმ მოგიტანა საჩუქრად. შენ დაგხატა. აი, ეს მონაზონი, ქვაზე რომ ზის თავდახრილი, შენ ხარ, ამ ქვის ქვეშ ანაა, ტოტზე კი უამრავი ბეღურა ზის...

მუსიკა...

Sunday, February 20, 2011

გიორგი ლობჟანიძის პოეზიაზე

ლექსები, როგორც ანთებული სანთლები

გიორგი ლობჟანიძის ლექსების კრებული
„ბაბუაწვერების თაიგული“
როგორ შეიძლება დაუდგრომელ დროს გამოსტაცო ძვირფასი წუთები, სიხარულითა თუ ტკივილით აღბეჭდილი, წუთები, რომლებიც ოდესღაც განცდილსაც იტევენ, აწმყოსაც აფერადებენ, ამდიდრებენ და მომავალსაც სინათლით ავსებენ. გიორგი ლობჟანიძემ ამ სასწაულისთვის სიტყვები აირჩია. თავისი ცხოვრება პოეზიას შეაფარა, შთაბეჭდილებანი და გამოცდილებები, სიყვარული, სინანული, სიმართლე თუ უსამართლობა, შეცდომები და გამარჯვებანი ლექსებში დააუნჯა. ეს არის მისი ყველაზე ძვირფასი ქონებაცა და საგზალიც მარადიულობის გზაზე. გიორგის ლექსები ანთებულ სანთლებს ჰგვანან, რომლებიც რწმენის, სიკეთისა და სიყვარულისთვის განგაწყობენ, წარმავალს წამიერად მოიხელთებენ, მის სურნელსა და სიტკბოებას განგაცდევინებენ და სულსა, გულსა და გონებაში აღბეჭდავენ ულამაზეს სურათს: „ბაბუაწვერების თაიგულს“, ასე ჰქვია მის კრებულს, რომელიც 2004 წელს გამოსცა. ბაბუაწვერების თაიგულს რეალობაში ვერ შეკრავ, რადგან ოდნავ მიკარებაზე, შერხევასა თუ უბრალო ამოსუნთქვაზე გაიფანტებიან. ეს თაიგული მხოლოდ წარმოსახვაშია ან ნახატზე. ეს არის არაჩვეულებრივად ნაზი და ლამაზი სიმბოლო პოეზიისა, რომელიც ასეთივე ფაქიზია და მხოლოდ ოცნებაში მოსახელთებელი. პოეზიის შექმნა და განცდა ღვთისგან ადამიანისთვის მონიჭებული ყველაზე მნიშვნელოვანი უნარია, რომლის ძალითაც ცხოვრების ამაოება დაიძლევა, მახინჯი მშვენიერდება და წარმავალი მარადიულობის საბურველში ეხვევა. ამ თაიგულის თითოეული ბაბუაწვერა პოეტის განვლილი და გასავლელი დღეებია. ამ თაიგულს პოეტი მკითხველს უძღვნის და ხდება სასწაული, ხელში გიჭირავს ბაბუაწვერების თაიგული, კითხულობ სტრიქონებს, რომლებიც ბუსუსებივით იფანტებიან, მაგრამ არ ქრებიან. ეს ბუსუსები ფიქრებია, რომელიც ლექსების კითხვისას ჩნდება. კრებულში ამ სახელწოდების ლექსიცაა, რომლითაც მთავრდება წიგნი. ლექსში ჩანს გულწრფელი და დაუჩოქებელი პოეტი, რომელსაც სიამაყე უშლის, ბრბოს კაცად იქცეს და გადაქელოს ლამაზი და სათუთი. მან იცის:
„ნუ გეგონება —
ცეცხლია ტრფობა.
იგი უფერო ბაბუაწვერას თაიგულია,
არ შეცდე: სული არ შეუბერო!“
წიგნში გიორგი ლობჟანიძის ორი ადრინდელი კრებულიცაა შეტანილი (1991 წ. გამოცემული „ობლის კვერი“ და 1997 წ. გამოცემული „დუღილის ტემპერატურა“) და ბოლო 1997—2004 წლებში დაწერილი ლექსები საერთო სახელწოდებით „ჩრდილები შუადღისას“. წიგნს წამძღვარებული აქვს ოთარ ჩხეიძის წერილი „გიორგის წიგნი“. ეს არის თბილი და სიყვარულით სავსე გამოხმაურება გიორგის „დუღილის ტემპერატურაზე“. „მეამაყება, რომ ოთარ ჩხეიძის რანგის მწერალმა ჩემი ლექსებისთვისაც მოიცალაო“, — მადლიერებით აღნიშნავს გიორგი. ამ სიტყვებში გამოსჭვივის მისთვის ჩვეული თავმდაბლობა, თუმცა საკმაოდ ახალგაზრდას, უკვე ბევრი რამ აქვს გაკეთებული სალიტერატურო საქმეში, ყველასთვის ცნობილია მისი ჩინებული თარგმანები და წერილები.
მართალია, გიორგის თავისი ძველი ლექსები „გულუბრყვილოდ“ ეჩვენება და თითქოს თავს იმართლებს მკითხველის წინაშე, ერთად იმიტომ მოვუყარე თავი ყველაფერს, რომ „საკუთარი ნაწერებისთვის თვალი გადამევლოო“, მაგრამ ესეც თავმდაბლობის გამოხატულებაა, თორემ „ობლის კვერის“ გულუბრყვილობა ის ღვთაებრივი თვისებაა, რომელიც მხოლოდ ჭეშმარიტ პოეტებს ახასიათებთ. ეს გულუბრყვილობა გიორგის პოეზიის ღირსებაა, რომელსაც დღემდე ინარჩუნებს. მისი ლექსების ეს გულუბრყვილობა უპირველესად სისუფთავესა და გამჭვირვალებაში მჟღავნდება. ის აღარ არის ბავშვი, მაგრამ სამყაროს მისეული აღქმა მაინც წმინდაა და უშუალო. სწორედ ამიტომაც ახერხებს იგი გონებისთვის მიუწვდომელი საიდუმლოებების პოეტურ ხატებში მოხელთებას. ამიტომაც მაგონებენ მისი ლექსები ანთებულ სანთლებს, რომლებიც არა მხოლოდ ღამეში ანათებენ, არამედ დღისითაც, რადგან მათ მხოლოდ ფიზიკური სიბნელის გარღვევა კი არ შეუძლიათ, არამედ, უპირველესად, სულიერი წყვდიადისა. ამ წყვდიადს კი ქმნის ნაცრისფერი ყოველდღიურობა, რომელიც ადამიანის თვალსა და ყურს საგნებისა და მოვლენების ზედაპირისკენ მიმართავს და მათ მიღმა გადახედვას აბრკოლებს. ეს ლექსები კი სწორედ იმ „მიღმიურს“, პირველქმნილსა და შეურყვნელს მიანათებენ, რათა მკითხველმა იგრძნოს მარადისობასთან შეხება, ეზიაროს რაღაცას ისეთს, რაც, მართალია, სიტყვით სრულყოფილად ვერ გამოითქმება, მაგრამ მხოლოდ სიტყვის საშუალებით განიცდება.
„ობლის კვერში“ პოეტის მზერა გარეთ არის მიმართული, თითქოს ნელ-ნელა, ნაბიჯ-ნაბიჯ ითვისებს სამყაროს და ხვდება თავის გამორჩეულობას, რადგან პოეტია და ამიტომ „ზეცის მოწაფე“. მზე, მთვარე და ვარსკვლავები მისი „თანაკლასელები“, რომლებიც კარნახობენ, რადგან მასზე ბევრად მეტი იციან. გიორგი ახლაც „ზეცის მოსწავლეა“, რადგან ეს არის მისი ბედისწერა და ახლაც ზეცის მეგობართა კარნახით წერს.
პირველ კრებულში არის „გაოცებები“ და ბუნების საიდუმლოთა ჩაწვდომის წყურვილი. გარემო პოეტისთვის მშობლიურია და სულიერი, უფრო მეტადაც, ვიდრე ადამიანური, რადგან პირველში მეტია სილამაზე: „რას ეუბნება ქარი ზღვას ისეთს, უმალ გრუზა თმას შიშისა და მოულოდნელობისაგან ყალყზე რომ უყენებს?“.
ქარი, ზღვა, ვარსკვლავები მისი ახლობლები არიან, რომელთა შესახებაც უფრო მეტი სურს გაიგოს, ისინიც არ ღალატობენ და თვითონვე უყვებიან. პოეტი იმისკენ კი არ ისწრაფვის, რომ ზეცა მიწაზე „ჩამოიტანოს“, პირიქით, ადამიანურსაც რაღაც ბუნებისმაგვარი მიანიჭოს, ამიტომაც ისინი „ფშაური ფარდაგებივით ჭრელაჭრულა ამბებად“ იქცევიან. ეს ლექსები გვახსენებენ ბარათაშვილისეულ „არს ენა რამ საიდუმლო უასაკოთაც და უსულთ შორის და უცხოველეს სხვათა ენათა არს მნიშვნელობა მათი საუბრის“. გიორგის ამ ენის მოსმენა და გაგება სურს, ამიტომაც განერიდება ყოველდღიურსა და ნაცნობს: „თქვენ როგორ ფიქრობთ, ლურჯი ცის ტატნობს სხვაფერი კაბა მოუხდებოდა?!“ ამგვარი რიტორიკული შეკითხვებით სავსეა მისი პოეზია. ის მკითხველს მხოლოდ იმაში არწმუნებს, რომ: „ყანაში ყაყაჩო — ივლისის განაჩენია“, ან კიდევ „ყაყაჩოებს გახელილ თვალებში ესხმებათ წვიმა“. აქ თითქოს თვითონაც ერთი ყაყაჩოთაგანია და მათთან ერთად განიცდის შხაპუნა წვიმის მაცოცხლებელ სიგრილეს. მას უფრო მეტად აინტერესებს, რას ფიქრობს შეშინებული კურდღელი, ვიდრე ადამიანი, მასზე მონადირე.
ამ ლექსებში სწორედ ღვთაებრივი უშუალობით არის განცდილი, რომ ნოეს კიდობანი „გვირილისთვალება მინდორია“, რომელიც „კლდეებს ჩაჰყვა, მერე სიპზე ფეხი დაუცდა და... მდინარეში გადავარდა“. ტალღებზე აგორებული მისი სხეული, დღეს უკვე სიმბოლო ეკოლოგირი კატასტროფებისა, თუ არ გადარჩება, მაშინ ადამიანიც დაიღუპება. თუმცა ლექსს ისეთი ძლიერი რწმენა გამსჭვალავს, მკითხველიც შვებით ამოისუნთქავს: „რაკი კიდობანს ვამსგავსე, უსათუოდ გადარჩებოდა, თავისი ღვთიურშუქფენილი ხიზნებით — უმწეო გვირილებით და ყაყაჩოებით“.
ეს პოეტური მზერა არ არის მხოლოდ ემოციურ-ესთეტიკური, არამედ ფილოსოფიურიც. ამ ლექსთა სტრიქონებში აზრი და ემოცია ერთმანეთს ერწყმის, როგორც ელიოტი იტყოდა და იბადება რაღაც უჩვეულო, იქსოვება სამყარო, რომელიც მკითხველს რეალობიდან სწყვეტს და აგრძნობინებს: „ფერები უკვე გადაღლილან მიწიერებით და სადაცაა, წმინდანებივით ზეცისკენ გაფრინდებიან“.
ერთ ლექში აქლემის სახე იხატება. აქ არის პოეტური გადაძახილი გრიგოლ რობაქიძის მიერ დახატულ აქლემ ბეხანთან. გიორგისთვის აქლემი „უდაბნოეთის მშვიდი ხიზანია“, რომლის ნაღველიც „მექარავნეთა მზერის სიღრმეშია ჩამარხული“. „თავისუფლებას გამოიხსნი გზაში დავარდნით და მერე მარტოს, სიცხისა და ქარის ამარა მიგატოვებენ“. თავისუფლება დიდი მსხვერპლით, სიცოცხლის შეწირვით მოიპოვება. ამ „მიტოვებულობაში“ არის დიდი სევდა და ნაღველი. ადამიანი ხომ ხშირად დგება ამგვარი არჩევანის წინაშე: თავისუფლება, ანუ მარტოობა თუ უღელი, ანუ საზოგადოებაში ყოფნა, თუმცა ადამიანი სულიერად მაინც ყოველთვის მარტოა, ამიტომაც რჩეულნი მუდამ თავისუფლებას ირჩევენ. გიორგი თავისუფლებას პოეზიით მოიპოვებს. გრიგოლ რობაქიძის ბეხანიც გზაში ვარდება: „კლდეებში კვდება აქლემი ბეხან-დავარდნილი-მიტოვებული“ („გველის პერანგი“).
აქლემი მწერალმა მარადმედინი ცხოვრების სიმბოლოდ აქცია: „და უშნო ცოხნით ოდეს ერთვი მელანქოლიას — დორბლიან ტუჩზე გიობდება სამყაროს დარდი“ („გველის პერანგი“). სხვაგან გიორგი პირდაპირ ახსენებს ბეხანს: „შემრჩა ბეხანის მოხრილი კუზი, ქვეყნიერების დარდის დამტევი“.
საგულისხმოა, რომ პოეტი ფიქრებს აღიქვამს, როგორც ხაროს, საიდანაც ამოაღწევს ლექსით. მითოლოგიოურ-პოეტური თუ რელიგიური ტრადიციით, ხარო სიმბოლოა ადამიანური ვნებებისა და ცოდვებისა. პოეზიის გზით ხაროდან ამოსვლა (გურამიშვილმა „მტერი იმით მოიგერა“) ყველაზე ნაცნობია ქართველი მკითხველისთვის, ამ შემთხვევაშიც, გიორგი ამ ტრადიციას ეხმიანება. ხაროს თავდაღწეული პოეტი დედამიწისკენ ფანტელივით მოიხარის, ე.ი. თვითონ უკვე განწმენდილი ლექსებში გამოთქმული აღსარებებით ახლა სხვათა საშველად მოისწრაფვის. თოვლი ხომ სიწმინდისა და უმანკოების სახეა. ფანტელები ფარავენ მახინჯსა და ჭუჭყიანს და სისპეტაკით მოსავენ ყოველივეს. პოეტიც თვაისი ლექსებით, წარმოსახვებით განწმენდს სამყაროს, გააკეთილშობილებს და მკითხველსაც განაცდევინებს ამ „კათარზისს“.
გიორგის ყოველი ლექსი ახლოს მოდის შენთან, თითქოს შენს სათქმელს ამბობს, შენს ტკივილსა და სინანულს გამოხატავს, მგრძნობიარედ ათრთოლებს სულის სიმებს, ყოველი ლექი აღგძრავს ფიქრისთვის, სიხარულისა თუ ნაღველისთვის.
„მე გავიხდი სხეულს,
იგია კვართი სიცრუისა,
ძალას რომ მართმევს,
იგია კვართი არაფრობისა,
და კიდევ იმის,
რასაც ვერავის ვერ გაუმხელ...“
ვერავის გაუმხელ, რადგან აღარ გყავს დედა, რომელიც პოეტის „სევდიანი თვალების იქით“ მოჩანს შვილისკენ ხელგაწვდილი. პოეტი „იხდის სხეულს“, რათა კვლავ ჩაეკრას დედას თბილ მკერდში და იგრძნოს, მარტო არაა. სტრიქონთა გაუქარვებელ ტკივილში შემოიჭრება ბიბლიური მოტივები. ეს ყველაზე მძაფრია პოემა „ბრმა ჩიტებში“, სადაც ადამიანის სამოთხიდან გამოდევნა ფრთების დაჭრად და დაბრმავებად გაიაზრება. „მაშინ სხვა იყო, მაშინ სხვა იყო, მაშინ მე ღმერთთან ახლოს ვიყავი“. „ბრმა ჩიტები“ მარტოობისა და ტკივილის ლაბირინთებში ამაოდ მოხეტიალე ადამიანების სიმბოლოა. დაკარგული ედემი მხოლოდ სიყვარულით მოიპოვება, თუმცა ევა, იგივე ცხოვრება, ყოველთვის „გარეთ“ უბიძგებს ადამიანს, ამიტომ პოეტს „ბნელ ახლაში“ ყოფნას „სიზმრების დრო“ ურჩევნია, სადაც ირღვევა სამყაროს კანონზომიერებანი და მხოლოდ მის ნებაზეა ვინმეს სიკვდილი თუ სიცოცხლე. „ბრმა ჩიტებში“ არის წყურვილი ხელახლა შობისა, „ძველი“ ცხოვრებისაგან უკვე შელახული „მეს“ სიკვდილისა. ამიტომ ჩნდება ასეთი უჩვეულო და შთამბეჭდავი პოეტური ხატი პოემის ბოლოს: „და დედაჩემი — ჩემზე ორსული — ჩემს საფლავს იებს აწყობს გულგრილად“.
სამოთხეში დაბრუნებისა და ხელახლა შობის წყურვილი კიდევ ერთი ზღაპრულ-მითოლოგიური სახის, ფასკუნჯის, პოეტური ვარიაციით არის გამოხატული. გიორგი ლექსში ქმნის ფასკუნჯის თავისებურ მითოპოეტურ სახეს. თითქოს პარადოქსი ჩნდება. ცხოვრება ფასკუნჯია, რომელიც, ერთდროულად, თან აშორებს სინათლეს, მაგრამ თანვე მხოლოდ მისი გზით შეიძლება წყვდიადიდან გაღწევა:
„ვზივარ შენს მხრებზე
და მივფრინავ სინათლისაკენ,
იმ უხილავი მიჯნისაკენ,
რომლის იქითაც დაიწყება მარადისობა...
ვზივარ შენს მხრებზე,
და რამდენჯერაც თავს მოიბრუნებ,
იმდენჯერ თბილ ლექსს გაჩრი ხახაში,
რათა თავი გადავირჩინო“.
თბილი ლექსები, როგორც პოეტის არსების, მისი სიცოცხლის ნაწილები, მსხვერპლია მარადიული სინათლისკენ გზაზე. ამ პოეტურ ხატში გიორგიმ ჩაატია შემოქმედის მიერ გაღებული უდიდესი ტანჯვით მოგვრილი სიხარულიც და გადარჩენის რწმენაც, რომელიც მისთვის მხოლოდ პოეზიით ხორციელდება.
პოეტის მზერა სულისკენ ჩაღრმავდება და სამყაროს სილამაზეებს გადასწონის ცხოვრების ჭუჭყი და მისგან თავდაღწევის წყურვილი. ლექსების მთავარი მოტივიც ხსნის ძიება ხდება, ჩნდება ღვთისა და წმიდა გიორგის სახეები:
„დიდება შენდა!
შენ ერთს მოგენდე,
შენ თუ მიმიყვან არსთგამრიგემდე“.
გიორგის ლექსებში, რომლებიც 90-იან წლებშია დაწერილი, თუმცა პირდაპირ არ იხატება დრო, მაგრამ იგრძნობა ის კვალი, რომელიც მაშინდელმა სისხლიანმა მოვლენებმა პოეტის სულზე აღბეჭდეს. მოჩანს მაშინდელი გულგრილობა, შუღლი და გაუტანლობა. თითქოს იესო ხელახლა ეცმება ჯვარს:
„ეს იყო მაშინ, როცა ჩვენ უკვე
ერთმანეთისა აღარ გვჯეროდა“.
პოეტს ეუფლება არარაობის გამანადგურებელი განცდა და დავით მეფსალმუნესავით იმეორებს: „მეუფევ ჩემო, მატლ ვარ, არა კაც“, „დარღვეულია ღმერთთან კავშირი“ და გრძნობს პოეტი დაშლილ სამყაროსა და დახლეჩილ „მეს“ მხოლოდ „სიყვარული გაამთლიანებს“.
„ობლის კვერის“ ბოლო ლექსები სრულყოფილად ამხელენ პოეტის დაბზარული სულის ტკივილს, რომელიც მთელ კოსმოსს სწვდება, მასაც შლის და ანგრევს:
„რადგან მზე — მიწის მოჭრილი თავი —
გასისხლულა და კვდება ხარივით“,
ან კიდევ:
„მე ზმანებაზე უხმოდ დამაკლეს და საკუთარ თავს ვუხდი პარაკლისს“. ამ პირქუშ სტრიქონებში გადაძახილია „აბოს წამების“ იმ პასაჟთან, წმინდანი საკუთარ სხეულს ცხედარივით რომ მისდევს და ას მეთვრამეტე ფსალმუნს უგალობს. ეს არის გამომშვიდობება ღვთაებრივ გულუბრყვილობასთან, რადგან „ზღაპრებშიც ათასჯერ მომკლეს“ და ხორციელი ობლობა მძიმდება უფრო მტანჯველი და უკურნებელი სულიერი ობლობით: „მწუხრის ღვთაების საგალობლებით ხეები დგანან, როგორც ობლები“.
„დუღილის ტემპერატურაში“ უფრო მეტი დიალოგებია საკუთარ სულთან. პირველ კრებულში პოეტი მეტს „ურთიერთობდა“ გარე სამყაროსთან, ახლა კი მისი მზერა მთლიანად სულში ჩაპირქვავდა. ხსნისა და გადარჩენის მოტივები აქაც მთავარია, მაგრამ იგრძნობა „ახალი ტკივილები“. შეძლებს კი ამ ქვეყანაზე თავისი არსებობა რაიმეთი გაამართლოს? „ვარ დაუწერლად დაწმუჭნული თეთრი ქაღალდი“. სიტყვები ვერ იტევენ გამოსათქმელს, „რადგან სათქმელი — მოგიზგიზე არყოფნის ცეცხლით — მკვდარი სიტყვების სიცივეში ვერ ჩაეტია“. ერთი შეხედვით, არაპოეტურად შეიძლება მოგვეჩვენოს კრებულის სახელწოდება, მაგრამ გიორგი, როგორც ნამდვილ პოეტს შეეფერება, პროზას დაძლევს პოეზიით და ერთი შეხედვით არაპოეტურ სიტყვებს, მაგალითად, „დუღილსა“ და „ტემპერატურას“ პოეტურ ხატად აქცევს. კრებულში არის ამ სახელწოდების ლექსი, სადაც ნახსენებია „შეკავებული ცრემლების დუღილი“ — საოცარი და ტევადი სახე შინაგანი მღელვარებისა, ტკივილისა, მწვერვალს რომ აღწევს. „მდუღარე ცრემლები“ ნაცნობი პოეტური სახეა, უპირველესად, „ვეფხისტყაოსნის“ მდუღარე ცრემლებით მოტირალი გმირები გვახსენდება, მაგრამ „ცრემლების დუღილი“ თითქოს დინამიკაში წარმოაჩენს დუღილს. მდუღარე სტატიკურია, მას ცეცხლი აღარ აქვს შენთებული, დუღილისას კი ცეცხლი ჯერ კიდევ ანთია და ტკივილიც კი არ ყუჩდება, არამედ, პირიქით, მძაფრდება. ლექსში სასოწარკვეთის ზღვარზე მისული პოეტი იხატება, რომელსაც „უიმედობის სუსხი და ავდარი“ სტანჯავს, არადა სიცოცხლე სწყურეია, რადგან „ღამის ალუბალს ჩამოტეხილი სიზმრების ტოტი“ ახვევს თავბრუს, მაგრამ მაინც მზად არის, „ფანჯრიდან გადახტეს“. დუღილის ტემპერატურა შეიძლება ცხოვრების მეტაფორადაც გავიაზროთ, შინაგანი წვის სიმბოლოდაც. თუ არ დაიწვი, ვერც დაინახავ („რაც არ იწვის, არ ანათებს“ — აკაკი. სულხან-საბა ღმერთს განმარტავდა, როგორც „წვასა და ხედვას“). მთავარია გაუძლო ამ ტემპერატურას და გადარჩე. მაღალი ტემპერატურა ხომ სხეულის ბრძოლაზე მიუთითებს. გდარჩენისთვის კი უპირველესი წამალი სიყვარულია, რომელიც ყველა ამქვეყნიურ საზრუნავს აფერმკრთალებს: „რა პატარა ჩანს ეს ქვეყანა, როცა სიყვარულს ფრთამოხატული ბუმბულივით მიჰყავხარ ზემოთ“.
პოეტს სურვილი აქვს, მის ღია კარშიც შემოვიდეს ის, ვისაც ეკუთვნის ადამიანთა გულის გასაღებები. პოეტი წუხს, რომ მისი ოთახი, ე.ი. მთელი მისი არსება, სავსე არ არის თვალ-მარგალიტით, ე.ი. მადლით, სასოებით, რწმენით, ფანჯარაზე ქოთანში უბრალო ბალბაა მხოლოდ, მაგრამ: „ეგებ ჩემში შემოსვლაც ღირდეს,
ერთი უმწეო, სუსტი ბალბის გადასარჩენად“. ეს დაეჭვება კარგად ამხელს, რომ ცხოვრების გაძლება მადლის გარეშე შეუძლებელია. რწმენის გარეშე ადამიანი ცარიელდება და სასიცოცხლო ძალებისგან იცლება, სუსტდება. ცხოვრების კრეტსაბმელის იქით „უფლის დანახვა“ რჩეულთა ხვედრია, მაგრამ ადამიანს ღვთის შეწევნით შეუძლია ამგვარ რჩეულად ქცევა. მაშ, რა Uუშლის ხელს რომ მთლიანად ზეცას მიენდოს? პოეტი ქმნის საკუთარი მეს, როგორც მთაზე ამავალი კაცის სახეს, რომელსაც უჭირს ზემოთ სიარული, რადგან მოვალეობის თოკზე ჩაბმული ჰყავს ყველა, „ვინც უყვარს“. მთაზე ასვლა ხომ ტრადიციულად უფლისკენ სვლაზე მიანიშნებს. რა აბრკოლებს პოეტს? „მაგრამ მიყვარდით და მე ეს თოკი დღემდე ამიტომ ვერ გადავჭერი“. აკაკის „აღმართ—აღმართ“ გაგვახსენდა. იქაც პოეტი მთიდან ეშვება, რადგან „სატრფო“ ქვემოთაა და მარტო კი მწვერვალზე „თავს ვერ გრძნობს ნეტარად“. ქალაქი პოეტს ყველაზე მძიმე განსაცდელად წარმოუდგება, უდაბურებისა და ქაოსის სივრცედ, რომელიც
„თითქოს ცეცხლზე შედგმული
კუპრის ქვაბია,
აქ თუ მოხვედი, აქ უნდა მოკვდე,
ამ ქალაქს ერთი კარი აბია“.
ეს არის გამოუვალი უსაშველობის განცდა. ამ ლექსებში ღვთისკენ სწრაფვა, სიშორის სევდა ულამაზეს პოეტურ სტრიქონებადაა ნაქცევი. სხვა მრავალ სიმბოლოსთან ერთად, პოეტი ქმნის ჭინჭრის, როგორც ცოდვის სიმბოლოსაც: „ჩემი ყოფის ციხის ნაშალთან, რომ საკუთარი თავი ვგლიჯო, როგორც ჭინჭარი“. „დუღილის ტემპერატურაში“, მართლაც, უმძაფრესად არის წარმოჩენილი ცხოვრების დუღილი და ტანჯვის ნამდვილი თუ ყალბი გრიმასები. ლექსებში გამუდმებით შეიგრძნობა დაწყვეტამდე მისული სულის სიმების ხმოვანება. პოეტი საკუთარ თავს ადანაშაულებს, რა თქმა უნდა, რწმენის სისუსტესა თუ მადლის ნაკლებობაში, ამიტომაც „მეს“ ხატავს, როგორც ნაგავსაყრელს. ამ სახეში იგრძნობა გაუცხოება სამყაროსგან, მისი აგრესიულობა, თუმცა პოეტი თავსმოხვეულ ჭუჭყსა და სიმახინჯეს არ ეგუება და სჯერა „ჩემი თავიდან ამოვხეთქო ალუბლის ყლორტი“. აქ ალუბლის ყლორტის ერთგვარად გაცვეთილი ხატება ნედლდება და ახალი ემოციურ-აზრობრივი სინათლით იმოსება, რადგან ახალ პოეტურ კონტექსტში ნებისმიერი სიტყვა თუ ნაცადი სახეები ახლებურად იმუხტებიან და განსხვავებულად იხატებიან.
ამ ლექსებში არის ერთგვარი გამამხნევებელი შეძახილები საკუთარი თავისთვის, რათა უხინჯოდ გაუძლოს ყოფის სისტიკეს. პოეტის გაორება, გასამება თუ მრავალ „მედ“ დაშლა, მათ შორის გამართული დიალოგები, კომფლიქტები საინტერესოდ წარმოაჩენენ პოეტის შინაგან ბრძოლებს, შეგუებებსა და წინააღმდწეგობებს, გამარჯვებებსა და დამარცხებებს. ეს დაშლილი მეები, როგორც სარკეები, ისე აირეკლავენ ცხოვრებას, წარმავლობასა თუ მარადისობას. პოეტს არწივისა შურს და არა ხნარცვისა, რადგან ურჩობაში სულის ამოხდომა ურჩევნია მორჩილებას, თუმცა ამან შეიძლება ახალი ტკივილები შემატოს. მას კი ის ეიმედება, რომ
„ხომ დამტიროდა ნეკერჩხალი
მეგობარივით
ტოტებზე ჩუმად შემონახულ წვიმის წაკპუნით“.
აქაც გაისმის რუსთველისეული „თუ საწუთრომან დამამხოს“ გამძაფრებული ბარათაშვილისეული „მივალალებენ სვავნი მყივარნი“. მარტოობას პოეტი განიცდის, როგორც ჯვარცმას: „მე ვარ კედელზე დარჩენილი ძველი საათი, ვარ საკუთარი მარტოობის ჯვარზე გაკრული“. ამან გაგვახსენა ვალერიან გაფრინდაშვილის სტრიქონები: „ვარ მარტოობის ჯვარზე გაკრული, მხოლოდ ღამეა ჩემი სტუმარი“.
გიორგის პოეზა ექსპრესიონისტულ ლირიკას მოგვაგონებს. საზოგადოდ, პოეტის ნებისმიერ ჩარჩოში ჩასმა უსარგებლო შრომაა, ყოველ შემთხვევაში, პოეტს არაფერს ჰმატებს, თუმცა კრიტიკოსს კი სახეთა ინტერპერტაციის ახალ საშუალებებს უქმნის. ექსპრესიონისტი ლირიკოსები უბრალოდ კი არ ასახავდნენ საგანს, ან პირველ შთაბეჭდილებას, არამედ მათ სურდათ „სულიერი გარდაქმნა და ფერისცვალება საგანთა. ექსპრესიონიზმი ზდმიწევნით აქტიურია. საჭიროა ქაოსის დაძლევა, ამიტომ აუცილებელია პათეტიკური მისვლა საგნებთან, რომ მოვიტაცოთ ისინი ქაოსიდან“ (ვალერიან გაფრინდაშვილი). გიორგის ლექსებში შეიგრძნობა ექსპრესიონისტებისთვის დამახასიათებელი ინტენსიური გრძნობა ქაოსისა ად მისი დაძლევის სურვილი. „ექსპრესიონისტებს არ უნდათ ადამიანი, ეს „მოაზროვნე ლერწამი“, იყოს მოვლენათა მონა, მათ სურთ გააბატონონ აბსოლუტური „მე“ მთელ მსოფლიოში“. (ზემოთ დასახელებული წერილი). „ჩვენ ვდგავართ უდაბნოსა და დაპირებულ ედემს შუა“ (რუდოლფ კაიზერი).
გიორგის ლექსებში საგნები და მოვლენები პოეტურ სახეებად აღიბეჭდებიან მას შემდეგ, რაც მისი სულის პრიზმაში გადატყდებიან, გარდაიქმნებიან, სახეს იცვლიან. მასთანაც, როგორც ექსპრესიონისტებთან, არის არა ნიცშეანურ ზეკაცთან შეთანატოლების სურვილი, არამედ „ნაზარეველის იდეალი“. ამაზე მეტყველებს ბევრი ლექსი, მათ შორის, ეს სტრიქონებიც:
„შენით ვარ სავსე,
სხვა რაღა ვთქვა,
უფრო ნათელი
დღს რაღა უნდა წამოდინდეს
ჩემი კოკიდან“.
ეს „იდეალი“ ვლინდება სხვათა, თუნდაც მტერთა სიყვარულში და ქვების მსროლელთა მიმართ პატივისცემაში. „ქვას კი მესროდი, მაგრამ ვხედავდი, ხელები როგორ გიკანკალებდა“. ამ სტრიქონებში ჩანს იმედი სიძულვილის დაძლევისა. მოკანკალე ხელებით ნასროლი ქვა თითქოს კარგავს ძალას და შეიძლება დანიშნულებამდეც ვერ მიაღწიოს. ქვის ხელში აღებისას ადამიანი არ მორჩილებს თავის შინაგან ნებასა და სინდისს, მაგრამ ხელების აკანკალებისას ხდება ერთგვარი „განათება“. მკითხველსაც სჯერა, რომ ეს ხელები ქვას მეორედ აღარ დასწვდებიან.. ამ ლექსებში არ არის ფოტოგრაფიულად არეკლილი გარემო, ეს უპირველესად, „სულის პეიზაჟებია“. „წვიმს, პენელოპე... მე ხსოვნის ტაბლას შემოჩვეული ნაღველით ვუზი, მე თვითონა ვარ ობობას ქსელიც და ამ ქსელშივე გაბმული ბუზი“.
პოეტმა იცის, რომ ყოველდღიურობა უხეშად და სასტიკად სასაცილოდ იგდებს ამაღლებულსა და შორეულს, ამიტომაც ცდილობს ლექსებით გამოსტაცოს ამ ულმობელ ნაცრისფერობას ფერადოვანი და წარუვალი. „სიცილის ოთახში“ „მე“ წარმოდგენილია, როგორც სარკეები, სადაც სამყარო ირეკლება ფორმაშეცვლილი და სასაცილო. თუმცა პოეტს ეს სიცილიც მხოლოდ იმისთვის უნდა, რომ „ყოფიერების აუტანელი სიმსუბუქე“ დააძლევინოს ადამიანებს და მხიარული ბუშტებივით ზეცისკენ გაუშვას, „რომ წუთით მაინც იგრძნოთ ედემი“. ერთადერთი, რაც არ შეიძლება არანაირ სარკეში დეფორმირდეს, ეს სიყვარულია, ამიტომაც მხოლოდ მას არ ეპატიჟება პოეტი სასაცილო სარკეებში ჩასახედად.
კრებულში აზრითა და ემოციით დამუხტული ულამაზესი სტრიქონებია. „მე მინდა წვიმის ზარად ვეკიდო და ნოემბერმა გუგუნით მრეკოს“ („წამოცდენილი სიტყვების გამო“), „მე მიყვარს წუთი — ჩამომჯდარი ზეცის კიდესთან“ („ერთგაჩერებიანი სიყვარული“).
აზრისა და გრძნობის ექსპრესიით გამოირჩევა ლექსი „დიდება ნაცარს“. აქაც, ერთი შეხედვით, პროზაული და უფერო ნაცარი პოეტის წარმოსახვის წყალობით ყოველივეს განმცდელისა და მრავლის მნახველის სიმბოლოდ იქცევა
„ვინც უკვე იცის სიკვდილის ფასი
და აღარასდროს დაიღუპება“.
მაგრამ სანამ ნაცრად იქცევი, უნდა იგიზგიზო და დაიწვა, შეიცნო ცხოვრება მთელი თავისი სისასტიკითა და სიძულვილით. ნაცრად ქცევა პოეტისთვის დასაარული კი არა, დროებითი მიყუჩებაა, ამოსუნთქვის პაუზაა, თვითგადარჩენაა, „თავისთავს თვითონ გადაეფარა“, რადგან ცხოვრებაში, დიდ სპექტაკლში, უამრავი მაყურებლის თვალწინ, სხვების დასანახავად არ შეიძლება გიყვარდეს გულწრფელად და ალალად,. რომეო და ჯულიეტა ერთმანეთის წინაშე გულწრფელნი მხოლოდ კულისებში არიან.
„და ასე — ნაღდი სიყვარულით,
ნაღდი ცრემლებით,
გადავემალოთ მოლოდინით მოთენთილ დარბაზს“. („ვიდრე ერთმანეთს მოვეხვეოდეთ“).
წიგნის მესამე ნაწილში 1997—2004 წლებში დაწერილი ლექსებია საერთო სახელწოდებით „ჩრდილები შუადღისას“. ეს ლექსები მეტყველებენ გიორგის პოეტური წარმოსახვის მრავალფეროვნებასა და სიძლიერეზე. თითოეულ ლექსზე შეიძლება ცალკე წერილის დაწერა, მაგრამ ამჯერად მხოლოდ საერთო შთაბეჭდილებები გამოვხატეთ. არც ერთი სტრიქონი არ არის ნაძალადევი, ყალბი, არამედ საოცარი გულწრფელობითა და ენერგიით დამუხტული, თითქოს პოეტის აღსარებებიან დღიურს კითხულობდე, ისეთი განცდა გეუფლება. აქ არის ალიტერაციებიც, მეტაფორებიც, რიტმული მონახაზის ცვალებადობანიც, რაღაცნაირი გადაძახილიც „შუა საუკუნეების ებრაული პოეზიის“ ჯემალ აჯიაშვილისეულ თარგმანებთან, მთლიანობაში კი ეს პოეზია თავისთავადია და პოეტიც დღევანდელ „მელექსეთა რუხ არმიაში“ ნამდვილად გამორჩეული. გიორგის ლექსს სხვათაგან აუცილებლად გამოარჩევ, მიუხედავად იმისა, რომ იგი არ ეძებს მარგინალურ თემებს პოეტური ინტერპრეტაციისთვის, მისი საფიქრალი ჰამლეტისეული ყოფნა-არყოფნა, ბიბლიური ძიება ღმერთისა და სიყვარულისა, ხსნისა და გადარჩენისაა, ის მაინც არ ჰგავს სხვებს. მისი ლექსები „დროის ღადარში“ შენახული გრძნობებია, მკითხველი კი მათ „აგიზგიზებულ ცეცხლებად“ გადაშლის და მოგზაურობს პოეტთან ერთად ერთდროულად ლამაზ და მახინჯ ცხოვრებაში, რათა დარწმუნდეს, რომ „უნდა მოვიდეს, უნდა ეტკინოს, მერე დაჯდეს და ლექსები წეროს“. გიორგისთვის ადამიანები წიგნები არიან. „ღრმად დაფარული, უცხო სიტყვებით, თუმც გვკითხულობენ, მაგრამ ნამდვილი აზრით ცოტას თუ წავეკითხებით“. ასე რომ, ამ წიგნში, უპირველესად, თვითონ პოეტია გაშლილი, გადატანილი დღეებით, ღალატითა და ერთგულებით, სიხარულითა და ტკივილით. ადამიანი მისთვის „მოხეტიალე მიწაცაა“, რომელიც ყველაფერს იტევს: „მადლსა და ცოდვას, პურსა და მარილს“, ამიტომ არ ეუცხოება არაფერი ადამიანური, პირიქით, ცდილობს, გაეცნოს, ჩასწვდეს, რადგან შეცნობილი ტკივილი სიმძაფრეს კარგავს და ფერმკრთალდება. პოეტის აზრით, ადამიანები „ქაღალდის ჩიტებს ჰგვანან“, რომელთაც ნუგეში, მოფერება, გაფრთხილება და, რაც მთავარია, სულის ჩაბერვა, სიყვარული სჭირდებათ. სიყვარული სიკვდილსა და წარმავლობას მარადიულობის მოლოდინად გარდაქმნის და გაამშვენიერებს.
„ცხოვრება მორჩა,
მაგრამ შეხედე,
რა მშვენიერი დაეშვა ფარდა“.
„მშვენიერი ფარდა“ გადასწონის სიკვდილის ელდასა და შიშს, არ შეიძლება ამ ფარდის იქით წყვდიადი და არარაობა იყოს, პირიქით, მშვენიერი ფარდა ახალი ცხოვრების დასწყისზე, სულის უკვდავებაზე მიანიშნებს. ნიკო ლორთქიფანიძეს მოთხრობაში „ზღაპარი მეფის სასახლეში“ აქვს ასეთი ეპიზოდი, კაცი ზღვაში ქვებს ყრის და უფლისწულის შეკითხვაზე, რას ირჯებიო, პასუხობს, ჩიტების დასასვენებელ ციხე-კოშკს ვაშენებო. გაშლილ ზღვაში ამ კოშკის მშენებლობა ისეთივე ლამაზი ილუზიაა, როგორც პოეზიით ცხოვრების შემსუბუქება, მაგრამ ეს სასწაული ხდება. გიორგის ლექსებიც ამგვარ ციხე-კოშკს ემსგავსება, ცხოვრების უკიდეგანო ზღვაში ჩადგმულს, ადამიანთა დაღლილი სულებისთვის შესაწევნად.

დაბეჭდილია მაია ჯალიაშვილის წიგნში ''სიცოცხლის საიდუმლო'', თბ. 2006

Friday, February 18, 2011

ყივჩაღის პაემანი... კარმენთან

ყივჩაღის პაემანი... კარმენთან


გიორგი ლეონიძე პოეზიის მასკარადზე ხშირად ყივჩაღის ნიღბით ცხადდებოდა. საუკუნეთა სიღრმიდან გამოხმობილი გადამთიელის სახე უცნაური ძალით იზიდავდა, ხიბლავდა, ატყვევებდა, აჯადოებდა. ეს ნიღაბი უხდებოდა კიდევაც, საუკეთესოდ გამოხატავდა მის არსებაში ჩაბუდებულ სტიქიურ, ველურ, დაუმორჩილებელ, ვერმოხელთებულ ძალას:
''თეთრ ვარდებს დავეშურე
ყივჩაღური ლირიკით,
მოდიოდა სახელი
ნაოჭების ბილიკით!''
სწორედ ყივჩაღის სახის ქვეშ ვლინდებოდა მისი „სხვა მე“, ჩვეულებისამებრ, დაფარული, მიყუჩებული, მინავლებული. შეიძლება ეთქვა, რომ ყივჩაღი თვითონ არ ასვენებდა, მიიხმობდა და მანამ არ მოეშვებოდა, სანამ მასთან შერწყმას არ დასთანხმდებოდა, სანამ არ მისცემდა საშუალებას, გაცოცხლებულიყო მისი გზით. ამ შემთხვევაში პოეტი მედიუმივით ატარებდა თავის არსებაში ყივჩაღს და ლექსში შემოჰყავდა ცოცხალი, ატეხილი, ვნებადაუოკებელი.
პოეტი ახალგაზრდობიდან მოყოლებული სიბერემდე ვერ შეელია ამ სახეს და ასაკოვანიც ისევე ერგებოდა ამ ნიღაბს, როგორც ყმაწვილობისას, რადგან ყივჩაღი მისი სულის ორეული იყო, სულისა, რომლისთვისაც უცხოა დროის ცვალებადობა. პოეტმა თავისი პორტრეტიც სწორედ ამ ნიღბით წარმოაჩინა. ჯერ უზარმაზარი მთები გამოჰკვეთა, როგორც „ბუმბერაზთა საშინელი მხედრობა“ („მთებში“), მერე საკუთარი სახეც დახატა, რომელიც „ყივჩაღურებ ჩაჰყურებდა“ გაპობილ ნაპრალებს. „ყივჩაღური ყურება“ მისთვის იმგვარი ხატი იყო, რომელსაც ვერანაირი სხვა სინონიმი ვერ ჩაენაცვლებოდა. ამგვარი მზერა იტევდა თავისუფალი ადამიანის ყოველგვარ განცდას, უპირველესად კი, დაუმორჩილებლობას. „თუ ხარ მონა, აქ არავინ გენდობა“.
პოეტი გულგრილად ვერ „ჩაუვლიდა“ ვერც „ყურღანებს“, რადგან იქ ეგულებოდა ჩაძინებული ყივჩაღები, თავქვეშ თოქალთოები რომ ეგოთ. ხატავდა მათ სიზმრებში აჭიხვინებულ ცხენებს და წუხდა:
''როგორ გატორეს ერთხელ ტრამალი,
როგორ ამტვრევდნენ გულის ფიცარსა,
მაგრამ ვერ ნახეს ქვეყნად წამალი
და გამწარებით ხრავენ მიწასა.''
იდიომატური „მიწის ხვრა“ აქ შინაარსის საზღვრებს იფართოებს და მკითხველს ჩაესმის მძლავრ ყბებში მოქნეული მიწის ხრაშახრუში. არა, ასეთნი მიწაში დიდხანს ვერ გაძლებენ და პოეტმა მხოლოდ შეაშველა ხელი ერთ-ერთს, ყველაზე გაბედულსა და გამორჩეულს. თუმცა ვიღაცას უკვე დაესწრო და „მუხრანის საზღვართან“ ჩასაფრებული ყივჩაღი პოეტურ სამყაროში შემოეყვანა, ლაღი და თავხედი. იმ უსახელოს, მადლიანს არც ენა აკლდა, არც გული და ხელოვნება და არც ღვთის შემწეობა. გულში ჩამწვდომად გამოეთქვა ყივჩაღის ამბავი, თავზე ხელაღებული მოძალადისა, თავის გზაზე მშვიდად მიმავალ ცოლ-ქმარს რომ დაესხა და ქალის წაგვრას ლამობდა.
ხალხური ლექსის ყივჩაღი აღარ დაეხსნა პოეტს, ტყვედ გაიხადა, მის ალტერ ეგოდ იქცა და „აიძულა“ ახალი სიცოცხლე ჩაებერა მისთვის. „ისევ აღვსდექი“, — იტყვის გიორგი ლეონიძის ხელით „განახლებული“ ყივჩაღი და „ყურღანებიდან“ გაფრენილ გნოლს გააყოლებს სივრცეს მოწყურებულ თვალებს. მერე კი გაჰყვება აყვავებული თავთუხების ხოდაბუნებში ჩაკარგულ გზას და თავის სისხლს ყაყაჩოებისას შეურევს. მანამდე კი სიყვარული უნდა დაიბადოს, როგორც ბალახი ან მინდვრის ყვავილი გაზაფხულზე, უბრალოდ, ბუნებრივად, თავისთავად, როდესაც ჟამი მოუწევს, როცა „ზაფხული მიწურვილი“ იქნება, „ხოხბობის თვეში“. მართალია, ყივჩაღის ბედისწერა დიდი ხანია დაწერილია, მაგრამ იგი მაინც თავისუფალია, რადგან არ გაურბის მას. პირიქით, თქარათქურით აამტვერებს ტრამალებს, მცხეთას „საკეტურებს დაუმტვრევს“ და „კელაპტრიან ტაძრებს დალეწავს“. ყივჩაღობა სიყვარულის გზით სიკვდილის დაძლევას ნიშნავს, ამიტომაც ჟღერს ასე ზეაწეულად და საზეიმოდ:
''მუზარადიან შენ ქმარს შემოვხვდი,
თავი შუაზე გადამიჩეხა''.
თითქოს მოწინააღმდეგეს სასიკვდილოდ კი არ დაეჭრას, არამედ გამარჯვებულის დაფნა დაედგას თავზე. მკითხველი ხედავს გადაჩეხილი თავიდან მოთქრიალე სისხლს, მაგრამ შიშისა და ძრწოლის ნაცვლად გამარჯვების სიხარული გადაედება. სიცოცხლე თითქოს კიდევ უფრო გამჭვირვალედ წარმოაჩენს თავის მშვენიერებას. „როგორც საძროხე ქვაბს ოხშივარი, ქართლის ხეობებს ასდით ნისლები“. სიცოცხლე წვაა, „ხარშვაა“, თუხთუხია. ტრიალებს და ბზრიალებს სამყარო წრეზე, სადაც ყოველი წერტილი ერთდროულად სიკვდილიც არის და სიცოცხლეც. „სატრფოს ელვის ტანი“ კვლავ უხმობს ყივჩაღს „ათასი წლის მერეც“ და ისიც ისევ აღსდგება „დასალეწად და თავგასაჩეხად“. იგი სატრფოს ვერასოდეს „შეეყრება“, მუდამ გადაეღობებიან და დაჩეხავენ, მაგრამ ამით სიყვარულის ცეცხლს უფრო შეაგზნებენ, როგორც გრიგოლ რობაქიძის მოხუცი ხევსური („ენგადი“) ამბობს: „ღვთიურ არს სიყორულ, ხორციელ იგემებ — მოჰკლავ მას, იწვოდ მხოლოდ“.
სიზმარსა თუ ცხადში, როცა მთვარე „ხორცით გაივსებოდა — უნაზესი მუცელი, აბრეშუმის საბუდარს რომ სწყდება“ და ქვეყნიერება „მთვარის მორევში“ ჩაიძირებოდა, ისევ ამოყვინთავდა რომელიმე ქალი, მერე ყივჩაღს რომ უნდა შეხვედროდა:
''უბნებში გადადიან
ცეცხლები ყირამალა
მღერის ვაჟთა კრებული,
ყივჩაღურად თამაშობს
გოგო ჩამკვრივებული''.
ასეთ დროს წლების სიმრავლით დაქანცული სოლომონიც იღვიძებდა და კვლავ მიიხმობდა მიჯნურს. „წლები წარვიდნენ, და შუადღეც თუ მიიწურა, ისევ ვენახში გელოდები, ჩემო სულამით“.
თუმცა ყივჩაღის მორიგი მოვლენისა და „გაცოცხლებისას“ მაინც შედგა გამორჩეული პაემანი. პოეტმა იგი თვით კარმენს შეახვედრა, სიყვარულისთვის საბედისწეროდ თავზე ხელაღებულს. პოეტისთვის კარმენი „ქალი და ხმალი იყო“ („კარმენ“), ქარიშხალს ჩამოტეხილი ცეცხლის ნატეხი. „წარბქამანდებით ნაცნობი სახე“ მოსვენებას უკარგავდა და სადღაც გულის სიღრმეში აფიქრებინებდა: „შენი ხანჯლური სევდაც ხომ ამხელს, კარმენ, ბასკი ხარ, ვგონებ, ქართველი“. და რადგან ეს „ვერსია“ კარმენის ბასკ-ქართველობისა ასე უმტკივნეულოდ შეითხზა წარმოსახვაში, აქედან მწველმა ოცნებამაც გაშალა ფრთები და „ლოგიკურად“ გაიდო ხიდი მუხრანისკენ. პოეტმა ყივჩაღის ნაცნობი ნიღაბი კვლავ მოირგო:
''და თუ ასეა... გახსოვს მუხრანი
დანაყულ ხმალზე სისხლის კურცხალი...
მთვრალი ყივჩაღი გზად მობუღრავე
მტვერში ღრიალით დანამუხლარი''.
კარმენის ტოლი და სწორი ხომ მხოლოდ ყივჩაღი შეიძლება იყოს, რადგან ორივესთვის სიყვარული სიკვდილს ნიშნავდა. ამიტომაც მათი ავისმომასწავებელი შეხვედრა თან იზიდავს და თან აშინებს პოეტს:
''ვაი, თუ ავი სიზმარი ახდა,
ტორეადორი დაეცეს მხოლოდ,
ვაჰ, თუ თავიდან იწყება ახლად,
ის, რაც გათავდა მუხრანის ბოლოს''.
ასე შეჰყარა ერთმანეთს პოეტმა თავის გულისა და პოეზიის უზადო სცენაზე ყივჩაღი და კარმენი.
დაბეჭდილია მაია ჯალიაშვილის წიგნში ''სიცოცხლის საიდუმლო'', თბ. 2006

Thursday, February 17, 2011

ნინო დარბაისელის ლექსები

„დამიმახსოვრე, დედამიწავ...“
მინაწერი: ეს ძველი წერილი ნინოს ძველ ლექსებზეა... მას შემდეგ ბევრმა წყალმა ჩაიარა, მაგრამ პოეზიასთან რა ხელი აქვს დროს... პოეზია ერთადერთია, რომლის წინაშეც დრო მარცხდება.
შთაბეჭდილება
ნინო დარბაისელის ლექსების კრებულზე „ჩემი სიყვარულის პწკარედი“, თბ.1994

ნინო დარბაისელი ერთ ლექსში წერს: „ისე მომინდა გაგიმხილოთ, რაზე ვფიქრობ და ამ სიზმრებში რას ველოდები, ერთი წუთი მოიცადეთ, საქმეები გვერდზე გადადეთ და შემომხედეთ“.
მეც შევხედე და პოეტმა უხვად გადმომილაგა თავისი სულიდან ლექსები, გამხელილი ფიქრები, სიზმრები, ოცნებები, ტკივილები. მერე შეუმჩნევლად თავის პოეტურ სამყაროში შემიყვანა და მშვენიერებასაც უხვად მაზიარა.
ნინო დარბაისელისთვის პოეზია გრძნობათა გამოთარგმანებაა. იგი წუხს სიტყვათა არასრულყოფილების გამო, რადგან მათ არ შეუძლიათ ზუსტად ახსნან იდუმალ ნაგულვები. მიუხედავად ამისა, იგი მაინც არ დუმდება და ცდილობს, მიახლოებით მაინც გამოხატოს განცდილი და სანამ სიტყვიერის გარდა სხვა ფორმას იპოვიდეს თავისი სათქმელის გამოსახატავად, ამ გზას სჯერდება, თანაც გრძნობს, რომ მხოლოდ ასე გამოვლინდება მისი „მე“, სხვათაგან გამორჩეული.
„დამიმახსოვრე, დედამიწავ, დამიმახსოვრე!
როცა უკლებლივ დაგიბრუნებ, რითაც შემმოსე.
წყალსა და მიწას, ცეცხლსა და ჰაერს,
რადგან წავალ და აღარასდროს მოვალ ასეთად“.
პოეტისთვის ლექსები მისი ნიღბებია. იგი მხოლოდ ამგვარად ჩნდება, ამგვარად გამოვლინდება. პოეზიის გარეშე მას არ სწამს თავისი არსებობა, ამიტომ ყოველთვის ცდილობს, გამუდმებით რაღაცად გარდაისახოს, რათა სხვადასხვა გრადაციით სამყაროს მთლიანობას ეზიაროს.
კრებულში ერთი ესეა, რომელშიც ნინო დარბაისელი თავისსავე ლექსს აანალიზებს. აქედან ჩანს, რომ მას რჩება ერთგვარი დაუკმაყოფილებლობის გრძნობა, როცა მის ლექსებზე საუბრობენ. ამიტომ თვითვე ავსებს ამ დანაკლისს და გვთავაზობს საკმაოდ პროფესიულ დონეზე შესრულებულ ღრმა ანალიზს. ამას იმიტომ აკეთებს, რომ მკითხველს მეტი დაკვირვებისკენ უბიძგოს. თითქოს ეშინია, რომ ბოლომდე ვერ ჩასწვდნენ მის პოეზიას. მისი ლექსები ხომ, ერთი შეხედვით, მსუბუქია, იოლად მისაწვდომი, მაგრამ საკმარისია მეტი მიახლოება, რომ ჩვენ წინ გადაიშლება რთული, წინააღმდეგობებით აღსავსე მრავალფერიანი სამყარო.
ნინო დარბაისელის პოეზია „მეს“ თვითდამკვიდრების ცდაა. არც ერთ ლექსში არ არის გამოკვეთილი „შენ“ ან „ის“. როცა სხვაზე ფიქრობს, ეს იქნება ადამიანი თუ საგანი, მაშინაც ცდილობს, რომ შეაღწიოს იმ სხვაში და იქიდანაც გამოიხედოს, როგორც „მემ“. ამიტომაა მისი ლექსები ასეთი გულწრფელი. იგი ხან ფერადი ბუშტია, ხან ორთქლი, ხან კენჭი... მაგრამ ყოველთვის პიროვანია.
„ამ ვარსკვლავებმა შენში გაიცნეს ერთმანეთი და შეიყვარეს.
მეც შენში მიყვარს ჩემი თავი. მე ხომ კენჭი ვარ.“
ხანდახან „მეთი“ ოდნავ არტისტულადაცაა გატაცებული. თუმცა, მისი ამგვარი კეკლუცობა არ არის გამაღიზიანებელი, პირიქით, ერთგვარად მიმზიდველიცაა.
თავისებურად ვლინდება ნინო დარბაისელის პოეზიაში სიყვარული. იგი ღმერთიდან იწყება, მერე მიწაზე ჩამოდის—აქ ერთდება მიწიერი და ზეციური. შემდეგ კი ისევ გამოცალკევდება სულიერი და ზეცას უბრუნდება. ლექსში „ემანუელ“ ღვთისადმი სიყვარული უჩვეულო სიმძაფრითაა წარმოჩენილი. ეს არის სიყვარული, მისი კრისტალური სახით.
„გახსოვს? ეგვიპტეში შავტუხა გოგონა
შენი ეზოსკენ მალულად მზირალი,
როცა მიგიხმობდა დედა მარიამი:
„შვილო, ემანუელ, მოდი, ემანუელ“.
ის გოგო გათხოვდა და როცა საღამოს
წვრილშვილს დააძინებს და გამრჯე მეუღლეს
ფეხებს ბანს მორჩილი, ო, ნეტა, იცოდე,
როგორ სურს იმ ქალთა მენელსაცხებლეთა,
ფეხები თავისი თმით რომ შეგიმშრალეს.
დე სხვებმა გიწოდონ ქრისტე და იესო.
შენ ჩემთვის იქნები მუდამ ემანუელ,
მოდი, ემანუელ, ჩემო ემანუელ.“
ნინო არ არის მხოლოდ მეტაფიზიკოსი პოეტი. იგი საგნებისა და მოვლენების შემეცნებას კი არ მიესწრაფვის, არამედ, როგორც რობაქიძე იტყოდა, გზნებას. ამ, ერთი შეხედვით, უბრალო ლექსში გრძნობ, როგორ არის ინტუიციურად ნაგზნები ღმერთი. რამხელა სითბო და სინათლე იღვრება სტრიქონებიდან.
ეს სიყვარული ფარულად კვებავს მის მიწიერ სიყვარულსაც. საინტერესოა ერთი ლექსი, რომელშიც პოეტი ხატავს, როგორ მიისწრაფვის მიჯნურისკენ. აქ ისეთი დეტალებია, რომ ეჭვიც არ ჩნდება, თუ სიყვარულის საგანი ადამიანის გარდა სხვა რამ შეიძლება იყოს, მაგრამ მოულოდნელი დასასრული მთელ ჩვენს განცდებს აყირავებს. ამ გზით პოეტი აღწევს მკითხველის მონუსხვასა და დატყვევებას.
„მერე გავიხდი სინთეტიკის ყოველგვარ ნაწარმს,
ჩამოვირეცხავ დატუშულ წამწამს,
თეთრ გვირილებს ჩავიწნავ თმაში...
და შენთან მოვალ...
პირველყოფილი სიფეხშიშვლით ავიწვავ წვივებს
და იმდენს ვირბენ, იმდენს ვირბენ თავაწყვეტილი,
ვიდრე მუხლებში მექნება ღონე.
მერე დაღლილი და მოთენთილი
შენი სულ ოდნავ ხორკლიანი
ტუჩების ცეცხლით,
მურა ხორბლისფერ და დარღვეულ
ძლიერ მკლავებში მე ჩაგეხვევი,
ჩემო მიწაო...“
ნამდვილად იშვიათია მიწისადმი ასეთი ვნებიანი მისწრაფება, რომელიც, იმავდროულად, სიკვდილისაკენ მიმავალი გზაცაა.
ნინო დარბაისელის პოეზიის უმთავრესი ძარღვი სიკვდილისადმი დამოკიდებულებაში მჟღავნდება. პოეტი ორიგინალურად გაიაზრებს მას. „კუბო-სიცოცხლის შავი კლავიში“_აქ მუსიკა ჩნდება, რომელიც იტევს სიკვდილის იდუმალებას. მუსიკაში ხომ ყველაზე ხელშესახებად ჩნდება ირაციონალი. არანაკლებ მიმზიდეველია მეორე სახე, როდესაც პოეტი ცდილობს, სიკვდილი შინ დაბრუნებად წარმოსახოს. აქ თითქოს ორიგინალური არაფერია, მაგრამ მთავარია გრძნობის სიცინცხლე, თორემ ხომ კარგად ვიცით, რომ არაფერია მზისქვეშეთში ახალი. უნებურად გვეუფლება გასაოცარი სითბოს შეგრძნება. ამგვარად იძლევა შიში და ისევ სიყვარულად გარდაიქმნება.
„ზეცის მეცხრე აივნიდან მშობელი გვიხმობს:
გეყოთ თამაში, ძილის დროა, ამოდით მაღლა“.
ერთ ლექსში სასაფლაოზე მისული პოეტი ჭიას ესაუბრება და ისე ჩუმად იბადება რაღაც ღრმა და ამოუხსნელი, ძალდატანებისა და ყალბი მედიტაციის გარეშე: „მითხარი, ჭიავ, რა საერთო აქვთ მკვდრებთან საფლავებს, განა ისეთი რა აბარიათ, ვის უნახავენ? მითხარი, ვიდრე ერთადა ვართ, ვიდრე ჩემი შეყვარებული შემოგელევა და მიაშურებ ახალ საფლავებს“.
ისეთი მოულოდნელია „ვიდრე ჩემი შეყვარებული შემოგელევა“. ისეთი სიმშვიდე მოაქვს. ასე მხოლოდ ისინი ლაპარაკობენ, ვისაც სრულყოფილად აქვს ნაგრძნობი სამყაროს ერთიანობა და ჰარმონიულობა. ვისთვისაც სიცოცხლე სიკვდილია და სიცოცხლე სიკვდილი. ამიტომაა, რომ პოეტი ერთნაირი სიმძაფრით განიცდის მიწასა და ზეცას.
„და ჩემი ტოტი, განა ისიც ფესვი არა რის?
ფესვი ზეცას ჩაჭიდებული“.
ნინო დარბაისელის ხელწერას ქმნიან უჩვეულო მეტაფორები: „მიგდებული ტანისამოსის ხმაჩახრინწული აჩრდილები“, „სიზმარი მოსაცდელია სიკვდილსა და სიცოცხლეს შორის“, „წითელთმიანი კოცონი“, „მთელი სამყარო ნელა შეცურავს შენს ცრემლებში“ და სხვა.
ვფიქრობ, ორიგინალურია ერთი უსათაურო ლექსი, რომელშიც გამჟღავნებულია ნინო დარბაისელის პოეტური გზნების თავისთავადობა.
„და ისე, როგორც უპატრონოთა თავშესაფარში,
წამით მოსულმა უცხო დეიდემ,
რომელიც ყველას საკუთარი დედა ჰგონია,
ჩემი ფანჯრის გისოსებიდან
თბილი ღიმილით თხელი მკლავები დამიქნია
დედილო წვიმამ.
წყლიან თვალებში ჩაგუბებული მწვანე ცრემლები
ღაპა-ღუპით გად-მო-მა-ყა-რა.
...
რატო ღმერთი არ გაიცინებს,
დიდი ხნის წინათ დაკარგული
ჩემი მშობელი დაბრუნდა წვიმა“.
ნინო დარბაისელი წუხს, რომ გრძნობათა სიტყვიერი გამოთარგმანება ზუსტად ვერ ასახავს განცდებს. ვფიქრობთ, ლექსზე საუბარიც ბევრს ვერაფერს ჰმატებს მას. ლექსი უშუალოდ უნდა განიცადოს მკითხველმა, ამიტომ ისევ პოეტს მოვუსმინოთ:
„მზე კოკით ხელში,
მზე კოკით ხელში,
წყალზე ჩავიდა და უცაბედად
ტალღის რიყეზე აუსხლტა ფეხი“.
ნინო დარბაისელისთვის ცხოვრება მხოლოდ მაშინ იძენს მნიშვნელობას, როცა მას, როგორც მეტაფორას, ისე შეხედავს. ლექსებითაც მხოლოდ იმის თქმა სურს, რომ თუმცა წარმავალია და ჭკნობადი ყოველი, მაგრამ, იმავე დროს, პოეტური და მარადიული, რადგან ღვთაებრივის ნიშნით არის იდუმალ აღბეჭდილი.
1995
დაბეჭდილია მაია ჯალიაშვილის წიგნში ''სიცოცხლის საიდუმლო'', თბ. 2006