პოეტის ოდისეა (ირმა შიოლაშვილის პოეზია)

 

მაია ჯალიაშვილი

 

 

თანამედროვე ქართული პოეზიის მოზაიკურ სივრცეს არაერთი შესანიშნავი პოეტი ქმნის.  მათ შორისაა ირმა შიოლაშვილი, რომელიც გერმანიაში ცხოვრობს.   ქართულსა და მსოფლიო ლიტერატურაში ბევრი მაგალითია იმისა, როდესაც ემიგრაციაში მყოფ შემოქმედს სულიერი კრიზისის დასაძლევად, იდენტობის დასაყრდენად პოეზია ექცა. რუსთველის ცნობილი მოთქმა: „ვა, სოფელო, რაშიგან ხარ, რას გვაბრუნვებ, რა ზნე გჭირსა?/ ყოვლი შენი მონდობილი ნიადაგმცა ჩემებრ ტირსა, /... სად წაიყვან სადაურსა, სად აღუფხვრი სადით ძირსა“_ იმ ლეგენდების წყარო გახდა, რომელთა მიხედვითაც, პოეტმა სული უცხოეთში დალია. სამშობლოზე ნატვრამ და ნოსტალგიამ  შეაქმნევინა გურამიშვილს „დავითიანი“.  შეიძლება გაგვეხსენებინა ქვეყნიდან გადახვეწილი ბესიკ გაბაშვილი, ვახტანგ მეექვსე, შემდეგ მეოცე საუკუნის 20-იან წლებში საბჭოთა სისტემას თავდაღწეულნი  და სხვანი.  პოლიტიკურ-სოციალური თუ სხვა მიზეზით უცხოეთში წასული ქართველი შემოქმედნი დღესაც შესანიშნავ პოეტურ ნიმუშებს ქმნიან.

ირმა შიოლაშვილის ლექსებში წარმოჩნდება „კულტურული შოკის“ ყველა ეტაპი, რომლებიც ემიგრანტმა შეიძლება განიცადოს. კრებული  „ოქტომბერი“(2021 წ. გამომც. „ინტელექტი“) შემოქმედის ესთეტიკური მრწამსის მანიფესტაციაა.  ქართული ენა მისთვის, როგორც ჰაიდეგერი ამბობს, ყოფიერების  ის სახლია, რომელიც მას სამყაროსთან ურთიერთობაში ეხმარება. თავისი ლექსებით უბრუნდება ის მშობლიურ ფესვებს, აქედან იღებს მასაზრდოებელ ენერგიას.   მის პოეზიაში წარმოჩნდება ეგზისტენციალური თემები, არსებობის საზრისის ძიება. ევროპული კულტურული ტრადიცია ის ნაყოფიერი  წყაროა, რომლითაც მისი პოეზია საზრდოობს. მისი ლექსის ლირიკული გმირი უცხო  კულტურასთან ზიარების „თაფლობის თვეს“  იხანგრძლივებს, რათა სულს აღმოჩენების სიხარული არ მოაკლოს.  პოეტი თავის დარდსა და  ბედნიერებას, წარსულის ტრავმებსა თუ აწმყოში განცდილ ტკივილს  ტროპულ სახეებში აქარაგმებს. მისი ლექსები პალიმფსესტურია და სხვადასხვა მხატვრული კოდით დატვირთული. ეს მის პოეზიას ქვეტექსტურობას მატებს. ალუზიების გზით ერთი კონკრეტული ლექსის ჩარჩოები ფართოვდება, ირღვევა და კერძო ტკივილი ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობას იძენს.

პოეტი, ერთი მხრივ, აგრძელებს ქართულ პოეტურ ტრადიციას (რიტმის, ინტონაციის, თემატიკის თვალსაზრისით), მეორე მხრივ, ცდილობს ნოვაციების გათვალისწინებას.  მის ლირიკულ გმირებს ხშირად იპყრობთ ნოსტალგია, რომელიც მრავალმნიშვნელოვნებითაა სავსე. მონატრება გულისხმობს, როგორც ფესვებთან დაბრუნების წყურვილს, აგრეთვე, იმ პირველსაწყისებთან მისტიკურ ზიარებასაც, რომლებიც სამყაროს სულიერ არსებობას განაპირობებს. მის პოეზიაში წარმოჩნდება  თანამედროვე ადამიანის გაუცხოება საკუთარ თავსა, საზოგადოებასა და სამყაროსთან. მისი ლექსები ირეკლავენ იმ საფრთხეებს, რომლებსაც სიყვარულის ნაკლებობა უქმნის ჰუმანურ ღირებულებებს. ამიტომაც ხშირად იხედება ზეცისკენ, ღვთისკენ, უძღები შვილივით შინიდან წასულს, გაძარცულსა და გზადაბნეულს სჯერა, რომ შინ, მამისეული კერა მიიღებს, შეიფარებს, ტკივილებს დაუამებს:

„ყოველ კვირა დღეს,

როცა ჩემი სიტყვებისგან აშენებულ

ტაძართან ვდგავარ,

ვფიქრობ ხიდზე,

ჩვენ შორის რომ გადებულა, ღმერთო,

ყველა ხიდი დაიწვება, ამ ხიდის გარდა“.

… „ყველაზე მეტად მჯერა შენი სიყვარულის, –

ჩემში მილიონ აყვავებულ სიტყვად რომ ჩარგე“ („მას მერე მჯერა, ღმერთო“)

„აყვავებული სიტყვა“ ლოგოსის პირველხატებას ინახავს, ამიტომ აქვს მხსნელი და მაცოცხლებელი ძალა. მის პოეზიაში  კონტრასტული შეგრძნებები ერთმანეთს ენაცვლება, რაც დრამატულობას ამძაფრებს და მკითხველსაც შეძრავს, რათა კათარსისის გზით რაღაც ახალსა და მნიშვნელოვანს ეზიაროს, იმას, რაც მას იდენტობის საყრდენებს შეუქმნის, უსაზრისობის კრიზისს დააძლევინებს და მოაპოვებინებს იმ ჰარმონიას, რომელიც გადაარჩენს, ავტონომიურობას მოაპოვებინებს და სრულფასოვან სიცოცხლეს შეაძლებინებს.  ვერლიბრის რიტმული ვარიაციებით იგი ახერხებს, გულის ჭიდილი  ექსპრესიულად წარმოაჩინოს,  აზრის, ფერის, მუსიკისა და სურნელის ერთიანობა სიტყვაში მოაქციოს და ასე მიიტანოს მკითხველამდე. 

მოულოდნელი მხატვრული სახეები, ორიგინალური მეტაფორები კარგად წარმოაჩენენ ლირიკულ გმირთა ყოფის ამაოებისაგან თავდაღწევის სურვილს. ოქტომბერი, სიმბოლურად, შეჯამების, გარკვეული ცხოვრებისეული ეტაპის გავლის, დაბოლოების გამომხატველია, თანვე ისახება სიახლის მოლოდინის წყურვილიც. ამან უნდა მისცეს ბიძგი შემოქმედს, რომ თვალები არ „დაეხუჭოს“ და გაღვიძებული შეხვდეს ყოველ ახალ დღეს, გააგრძელოს გზა თვითგანვითარებისა და სულიერი სრულყოფისაკენ, ყოფიერების საზრისისა და ჭეშმარიტების საძიებლად.  

ბორხესის აზრით, „ყოველი სიტყვა პოეტური ნაწარმოებია“. მართლაც, მასში სამყაროსეული საიდუმლო ირეკლება. ირმა შიოლაშვილი, როგორც გამორჩეული პოეტური აღქმის შემოქმედი,  ცდილობს სიტყვათა ორიგინალური, ასოციაციური კავშირებით საიდუმლოსთან მიახლოებას. 

 „ცხოვრების დაწყება“ ის ლექსია, რომელიც კრებულის პროლოგად შეიძლება მოვიაზროთ. მიუხედავად იმისა, რომ წიგნში სხვადასხვა წელს დაწერილი ლექსებია თავმოყრილი, მას აქვს ერთიანი მოზაიკური სახე. ამ ლექსში, პირობითად,  ორი სააზროვნო შრეა, ერთი ყოველდღიურ რუტინას ირეკლავს, რომელიც სავსეა წუთისოფლისეული ამაოების განცდით, წარმავალში მარადიული ხატის მოხელთების წყურვილით, მეორე _ წარმოსახულს, თავისუფლებით გამსჭვალულს, რომელსაც რეალობა ვეღარ უქმნის ბარიერებს, რომ  ლირიკულმა მემ უსაზღვროებაში იმოგზაუროს. ამ ლექსთა ლირიკული გმირი ცხოვრებას ყურს უგდებს, მაგრამ მისი მატერიალური კანონების გაზიარება არ შეუძლია, ამიტომაც წარმავალი, როგორც გოეთე ამბობს, მის შემეცნებაში სიმბოლურ მნიშვნელობებს იძენს. მისთვის გაღვიძება ნიშნავს, საკუთარი „თავის შეგროვებას“, ამ მეტაფორული სახით კარგად წარმოჩნდება, როგორ შეუძლია პოეტს მხატვრულ განზომილებაში ტკივილების ტროპებად ტრანსფორმაცია. იგი ქმნის ერთგვარ სიურრეალისტურ ნახატს, რომელშიც კარგად წარმოჩნდება ფიქრების „უღრანში“ გზადაბნეული ლირიკული მეს სახე:

„თვალებს ვახელ,

გუგებში ჩაზრდილ წაბლს ვაგროვებ და ვასუფთავებ,

წამწამებზე სულს ვუბერავ სიზმრის ნარჩენებს,

მტვერივით ვფანტავ, – არ მჭირდება, –

ცხოვრებაში მხოლოდ დამაბნევს!“

თვალების გახელა იქცევა რიტუალად, რომელმაც ლირიკულ გმირს რეალობა უნდა დაანახვოს, მაგრამ პოეტური მე წინააღმდეგობას უწევს და თვითშეგონება, რომ სხვებს ჰგავდეს, არ ჭრის. ირმა შიოლაშვილის წარმოდგენა შემოქმედზე, როგორც ადამიანზე, რომელიც გაუცხოებულია ყველასგან, „დაწყევლილია“ (როგორც ბოდლერი აღნიშნავს ლექსში „კურთხევა“) ირეკლავს ტრადიციულ შეხედულებებს. იგი ცდილობს  პოეზიისთვის ნაცნობი თემების ორიგინალურ მხატვრულ სახეებში დაქარაგმებას, ხედვის რაკურსთა ცვალებადობით აღწევს იმას, რომ მკითხველმა მისი ლექსების კითხვისას აზრობრივ ჰორიზონტალებსა და ვერტიკალებზე ერთდროულად იმოძრაოს, ამგვარად, გამოიკვეთება ჯვარსახოვნება, რომელიც, ერთი მხრივ, იოლად აღსაქმელ ხატებს სიბრტყეზე განათავსებს. ეს  იმ დეტალებს ირეკლავს, რომლებიც ლირიკული მეს მატერიალური ყოფისთვის არის დამახასიათებელი, ხოლო ვერტიკალი, რომელიც სულის მოძრაობებს ასახავს, მკითხველს, თავისი ინტელექტისა და გამოცდილების შესაბამისად, ქვეტექსტების სიღრმეებში მიუძღვება.

ლექსი „ოქტომბერი“ მის კონცეპტუალურ თვალსაზრისს ირეკლავს ხელოვანის როლსა და დანიშნულებაზე მატერიალურსა და მეტაფიზიკურ განზომილებებში. მას სჯერა, რომ მკითხველზეა დამოკიდებული მისი, როგორც პოეტის სიცოცხლე. მან ყველაფერი გაიღო ამ დიალოგისთვის, დრო გააჩერა, წამი და მარადისობა სტრიქონთა სივრცეში შეკუმშა, დააქარაგმა. მას სწყურია, რომ ირაციონალური, მისტიკური არსებობა, რომელიც მას პოეზიის სამყაროში აქვს, უცხო, დაშიფრული არ დარჩეს მკითხველისთვის, ამიტომაც სურს, რომ მკითხველს სულიერ საზრდოდ ექცეს მისი ლექსები:

„ერთ დიდ ტაბლაზე დაგიდე და ვახშმად მოგართვი.

ახლა უკვე შენი საქმეა, ჩემი სულის მწვანე ფოთლებით

როგორ გააფორმებ დღევანდელ საღამოს,

ოდნავ მზიანს, ოდნავ მოწყენილს,

როგორ გადაკვეთს ერთმანეთს ჩემი და შენი რეალობა,

როგორ შეეწყობა ერთმანეთს ჩემი და შენი ოქტომბერი“.

 „ვინ არის პოეტი?~_ კითხვას სვამს კირკეგორი და თვითონვე ასე უპასუხებს: `სულიერად გატანჯული უბედური არსება, რომლის გმინვაცა და კვნესაც საუცხოო მუსიკად ჟღერს~. პოეზია ირმა შიოლაშვილისთვის საკრალურთან ზიარების გზაა, ამიტომაც შეიგრძნობა დიდი სიფრთხილე ფიქრის გამოსახატავად ზუსტი, ნათელი სიტყვიერი შესატყვისობების ძიებისა. ლექსები მას საშუალებას აძლევენ, შეეხოს აკრძალულს, რაც, რა თქმა უნდა, უმსხვერპლოდ არ ჩაივლის, ამიტომაც როგორც ზოგადად, პოეტისთვის, მისთვისაც თანმხლებია ტკივილი და ტანჯვა:

„რაც უნდა ხშირად შევფარებოდი პოეზიას და

ეკლებიდან ცხელი ლექსი გამომეწოვა.

შენ შენი წილი ლექსები გეზრდებოდა თითებზე, –

რომელთაც ვარდები ეკავათ,

მე ჩემი წილი ქაოსიდან

ვუსხამდი სისხლს პოეზიას“ („პოეზია“).

თავისუფლება და სიყვარული კრებულის მთავარი თემებია, რომლებიც სხვადასხვა კონტექსტში წარმოჩნდება. ეს ორი უმნიშვნელოვანესი საყრდენია მისი პოეტური მეს იდენტობისა. პოეტი ისე ოსტატურად ფლობს ხატოვნად გამოთქმის ხელოვნებას, რომ ახერხებს და ნაირგვარი ვარიაციით, ყოფითსა თუ ფილოსოფიურ კონტექსტებში წარმოაჩენს ქალ-ვაჟის, დედაშვილურ, მოყვასის, სამშობლოს, ღვთის, სიცოცხლის სიყვარულს. პოეტი თავის სათქმელს აზრობრივ-ინტონაციური მრავალფეროვნებით ამდიდრებს და შთამბეჭდავი მხატვრული სახეებით ქმნის ემოციურ-ინტელექტუალურ დაძაბულობას, რაც მნიშვნელოვანია იმისთვის, რომ მკითხველმაც იგრძნოს და განიცადოს ყოველივე ის, რის შესახებაც წერს ავტორი. ის პიროვნული სატკივარს იმგვარად აზოგადებს, რომ შესაგრძნობი გახადოს ადამიანის გულის ჭიდილი, დემონურისა და ანგელოზურის გამუდმებული დაპირისპირება ადამიანის სულსა, გულსა და გონებაში:

„დავიღალე საკუთარი თავის ნანგრევებში დგომით,

დავიღალე ფრთებით, რომელსაც შენ მაწებებ,

დავიღალე ძვლებში ვერშეზრდილი ბედნიერებით“ („წერტილი გადარჩენისთვის“).

წინაპრისა და შთამომავლის ერთიანობის მითოლოგიური პარადიგმა მის პოეზიაშიც აქტუალურია. ის სამშობლოსთან კავშირს ორი გზით გამოხატავს_ ერთი ბიოლოგიურ-სისხლისმიერი და გენეტიკურია, ხოლო მეორე სულიერი, კულტურის, უპირველესად კი, ენის  გზით განხორციელებული. მისი პიროვნული მეხსიერება  ცდილობს გააცოცხლოს გენეალოგიური სიცოცხლის ხე, რათა გამუდმებით ისაზრდოოს ფესვების წვენით. ეს კარგად წარმოჩნდება ლექსში „წინაპარი“, რომელშიც ვკითხულობთ:

„ჩემი დიდი წინაპარი – პაპაჩემის პაპის პაპა –

რომელიც მთაში ცხოვრობდა და იყო პოეტი.“

.... „დიდი ხნის წინ გაურიგდა ღმერთს, რომ ჩემით

თავის მთა და თავის სიტყვა გადაერჩინა.

ჰოდა, ახლა ლაღად დადის ჩემს სისხლში და

სიტყვისგან დალურჯებულ თითებზე

შიგნიდან მიკაკუნებს“.

წარსული მის პოეტურ ცნობიერებაში,  როგორც პრუსტის რომანში „სვანის მხარეს“, სურნელისა და გემოს გზით შემოიჭრება. ის მენტალური ამნეზიის  საფრთხეს ამგვარად აცილებს. მისი მოგონებები არსად არ გაუჩინარებულა, არამედ საგნებსა და მოვლენებს შეეფარა, ახლა  სიტყვით აცოცხლებს. ეს არაჩვეულებრივი მეტაფორებით იხატება ლექსში „ორცხობილა“, რომელშიც მკითხველიც შეიგრძნობს გემოს ახლადგამომცხვარი ორცხობილისას:

„რომელსაც ალბათ ინტერესით, ძალიან რბილად

შეეხებიან თითებით და მინორულ გამად

გადაგვაქცევენ და ჩვენს ახალ, ცხელ ორცხობილას

ექნება ძველი, გამომშრალი სიზმრების გემო“.

ამ ლექსებში პოეტური მე მრავალი ნიღბით წარმოჩნდება. ამგვარად დაშლილი ავტორი ახერხებს შინაგანი თუ გარეგანი სამყაროები მრავალფეროვანი რაკურსით წარმოაჩინოს. თანვე იგრძნობა წყურვილი ნამდვილი სახის გამჟღავნებისა. იგი   ცდილობს გაექცეს დროის გარდაუვალ რღვევას წარსულად, აწმყოდ და მომავლად, მაგრამ არ ხერხდება:

„ერთი გრძელი სპირალია ჩემი ცხოვრება –

ერთი ბოლოთი მომავალს შეერთებული,

ხოლო მეორეთი ჭრელაჭრულა წარსულს!“  („თევზები“).

ეს წარსული მისი ბავშვობაა, სამშობლოა, რომელმაც უცხოეთში „მზითვად გაატანა“ მოძრაობის, წინააღმდეგობის, გამუდმებული არჩევანის გაკეთების ტკბილ-მწარე ჩვევა, განცდა იმისა, რომ  ირონიით უყუროს მშვიდად მთვლემარე სამოთხეს, თუკი იქ არ იქნება გადასაცური მდინარე, რომელმაც შეიძლება გაიტაცოს („ირონია“). „გათენებიდან ამოზრდილი ხასხასა ისტორიების“  შთამბეჭდავი სახე  მისი ცხოვრების მეტაფორაა:

„ჩემი ცხოვრება – დაფანტული ფერად ღილებად –

წარსულს და აწმყოს ერთნაირი სისავსით იტევს,

ხოლო ხეები – ცხოვრებიდან ამოზრდილები

ამ მარადიულ გასაყართან ხეთქავენ კვირტებს“ („ჩემი ცხოვრება“).

ამ ლექსებიდან ჩანს, რომ წარსულის ტრავმები არ მორჩენილა, ჭრილობები არ შეხორცებულა, მაგრამ სიბნელე და  ტანჯვა ესთეტიზებულ მხატვრულ სახეებად ტრანსფორმირდა. ნიკო სამადაშვილისეული ექსპრესია შეიგრძნობა სტრიქონებში:

„და გავაგრძელე გზა ქალაქში, დამწვარ ქალაქში,

გახსნილი ჩანთით ჩავუარე ბიბლიოთეკას,

სადაც ჭვარტლიან წიგნებიდან ღმერთი ბღაოდა,

სადაც სიტყვები ადნებოდნენ წიგნის გარეკანს“ („მაშინ, როდესაც ცეცხლმა დაწვა ბევრი შენობა“).

წარსული, მისი იდენტობის განმსაზღვრელი, ახლა პოეტურ სტრიქონებში ცოცხლობს. პოეტს შეუძლია ყოფის უმნიშვნელო დეტალებით ცხოვრების ტრაგიზმი გამოხატოს. ფერების სიმბოლიკით პოეტი შინაგანი სამყაროს არაცნობიერსაც სწვდება და მხატვრულ სახეებად გარდაქმნის ტკივილებს.  შავი ფერის კაბა მეოცე საუკუნის საქართველოს 90-იანი წლების  პოლიტიკურ-ეკონომიკურ კრიზისს აცოცხლებს. ახალ კულტურულ სივრცეში ევროპულ ფერადოვან გარემოში შავი ფერი თაობის ემბლემად წარმოჩნდება:

„ჩემი თაობის დარდებს ვაგრძელებ.

სარეცხის თოკზე კი ფრიალებენ ამბები წარსულიდან,

კაბებს აკრულები უფერო მაქმანებად.“

ელიოტი წერს: „ისტორიის შეგრძნება გულისხმობს, რომ წარსული არა მარტო წარსულად აღვიქვათ, არამედ თანა­მედროვეობადაც“. სწორედ ამგვარად განიცდის ირმა შიოლაშვილი დროის ერთიანობას და მხატვრულ სახეებად წარმოაჩენს ლექსებში. 

უახლესი ისტორიის ტრავმული მოვლენები, აფხაზეთის თუ აგვისტოს ომის ტრაგიკული ამბები კრებულის რამდენიმე ლექსის ძირითადი თემებია:

„ვაზივით ვეხვეოდით ერთმანეთს,

და ვაზივით ვტიროდით,

რომ ვერ გადავარჩინეთ აფხაზეთი,

რომ აფხაზეთი

ახალგაზრდულად გულუბრყვილო ხელებში ჩაგვაკვდა! “ („27 სექტემბერი“).

აქ მჟღავნდება მისი პაციფისტური პათოსი. იგი ნებისმიერ სისხლისღვრას ანტიჰუმანურ აქტად გაიაზრებს, რომელიც  ღვთის რწმენის საყრდენსაც კი ურღვევს:

„დაიწყევლოს ყველა ომი –

ვეშაპივით გაწოლილი დედამიწაზე,

აქვილეიას საუკუნის სასაფლაოდან

მუხათგვერდის თერთმეტწლიან სასაფლაომდე“ („ომი. აგვისტო. იტალია“).

ის ქართულ სინამდვილეში ენათესავება ორი განსხვავებული სტილის, ვერლიბრის, დიდოსტატებს, ბესიკ ხარანაულსა და ლია სტურუას. პირველს მაშინ, როცა შეგრძნებებს სადა სახეებით გადმოგვცემს, ხოლო მეორეს მაშინ, როდესაც ასოციაციური მეტაფორებით ცდილობს სათქმელის გამოხატვას.  კრებულში ბესიკ ხარანაულისთვის მიძღვნილი ლექსიცაა, რომელშიც ჩანს ამ პოეტის შემოქმედებით აღტაცება და მის მიმართ თაყვანისცემა. ბესიკ ხარანაული მისთვის სიმბოლოა, ზოგადად, შემოქმედისა, რომელიც ეპოქის სათქმელსა და ტკივილებს გამოხატავს:

„მიდიოდა.

ნაბიჯ-ნაბიჯ იხდიდა ცხოვრებას,

რომ ცხოვრებისთვის არაფერი დაებრალებინა,

რომ მის მწარე გულწრფელობას

ჰქონოდა მხოლოდ საკუთარი ნაღველის გემო“ („პოეტი“).

კრებულში ევროპული ქალაქების სულიერ-მატერიალური ლანდშაფტებიც იხატება. პრაღა, ამსტერდამი თუ პარიზი თავიანთი  კულტურული მემკვიდრეობით, მუზეუმებით, ხელოვნების შედევრებით, პოეტს, ერთი მხრივ,  ამდიდრებენ შინაგანად, სულიერ შიმშილს უკლავენ, მეორე მხრივ, მძაფრად შეაგრძნობინებენ ღირებულებათა კრიზისს, ყოფის ხელოვნურობას, უჰაერობას, ფესვებისგან მოწყვეტას. გლობალიზაციის თავბრუდამხვევ რიტმსა და ქაოსში, რეკლამებით აჭრელებულ ქუჩებსა და მოედნებზე თითქოს ადამიანს ეკარგება უნარი შეყოვნებისა, სიმშვიდისა, სიჩუმის მოსმენისა, სწორედ ამ დროს ამოყვინთავს პოეზია, რომელიც პოეტსაც და მკითხველსაც ეხმარება, რომ საკუთარი თავი არ დაკარგოს და კოსმოსში მობორიალე ატომად არ იქცეს.

მისთვის პოეზია დროსა და სივრცეში, მატერიალურ-სულიერ განზომილებებში დაუსრულებელი, აღმოჩენებით სავსე მოგზაურობაა. ეს ოდისეა,  შინიდან გასვლა აუცილებელია იმისთვის, რომ ფენიქსივით გამუდმებით დაიფერფლოს და განახლდეს, სხვაგვარად დაინახოს  ყოველივე და განედლებული შთაბეჭდილებები, მეტაფიზიკური გამოცდილება ლექსებით გაუზიაროს მკითხველს:

„რა კარგია, რომ ასე გგავარ გაზაფხულო –

წვიმით ვიწყებ და

ცნობისმოყვარე ვარსკვლავებით ვამთავრებ“ („წასვლა სამოგზაუროდ“).

ირმა შიოლაშვილი ახერხებს საკუთარი ხმა გამოკვეთოს თანამედროვე ქართული პოეზიის მრავალფეროვან სივრცეში. კრებულის ზოგიერთი ლექსი აღსარებითი ლირიკის ნიმუშებია, რომლებშიც პოეტი არავისთვის წასაკითხი დღიურების გულწრფელობით წარმოაჩენს იმედგაცრუებას, სინანულს, სასოწარკვეთილებას, არა მხოლოდ სხვების, არამედ საკუთარი სულის უფსკრულებში დანახულ სიბნელის ქიმერებს. ყოველი ეს კი ხელს უწყობს იმას, რომ ცოცხალ დიალოგურ ურთიერთობაში იყოს მკითხველთან, რომელმაც უნდა იგრძნოს, რომ პოეტი მის ვერგამოუთქმელ სათქმელსაც ამბობს. ამ ლექსებში, როგორც დამსხვრეულ  სარკეებში, ისე ირეკლება ლირიკული მე.  იგი თანამონაწილეა წუთისოფლისეული კარნავალისა, რომელიც მისგან გამუდმებულ შენიღბვას, რიტუალურ ამაოების ზეიმში ჩართვას მოითხოვს, ამიტომაც არასოდეს დასრულდება გულის ჭიდილი იმ ყველაფერთან, რაც მისგან მორჩილებას მოითხოვს.  ამ ჭიდილში კი იბადება პოეზია, მშვენიერება, რომლის წყარო, როგორც  ბოდლერი იტყვის, სამოთხეცაა და ჯოჯოხეთიც“ („ჰიმნი მშვენიერებას“).

ამ მოზაიკური კრებულის ეპილოგად შეიძლება გავიაზროთ ბოლო ლექსი „შემოდგომის მდინარე“, რომელიც ეხმიანება პროლოგისეულ სულისკვეთებას. პოეტური ნიჭი გააზრებულია, როგორც „განაჩენი“, რომელიც ერთდროულად, აბედნიერებს და აუბედურებს შემოქმედს, წირავს მარტოსულობისთვის, იდეალისა და რეალობის დაპირისპირებისგან გაჩენილი ტანჯვისთვის. პოეტი მდინარეა, რომელიც მიედინება და ლექსების ტალღებით მიიკვალავს გზას, ყოფის კალაპოტებს ეხეთქება და თავის არსებობას ამგვარად ამართლებს. პოეტის სულიდან კი  მხოლოდ ამ გზით დაიბადება და  გადმოედინება, როგორც თვითონ ამბობს: „თვეობით ნატარები მდინარე-ამბები“. კრებულს წინასიტყვად და ბოლოსიტყვაობად ორი შესანიშნავი წერილი აქვს ნინო სადღობელაშვილისა და როსტომ ჩხეიძისა. ავტორები, როგორც გურმანი მკითხველები,  ზუსტად შეიგრძნობენ  და აფასებენ ირმა შიოლაშვილის პოეზიის ღირებულებას. ამგვარად, ირმა შიოლაშვილისთვის, უცხოეთში მცხოვრები პოეტისთვის, ქართული პოეტური სიტყვა ისეთივე ფუნდამენტია, როგორიც მითოლოგიური ანთეოსისთვის _ მიწა. ეს არის მისი იდენტობის მთავარი  საყრდენი.

------

 წყარო (გამოქვეყნებულია):   28 თებერვალი, 2022, http://mastsavlebeli.ge/?p=31999

1