Translate

Monday, December 27, 2010

იქნებ სამყარო მხოლოდ ჩვენი სიზმარია

მაია ჯალიაშვილი
იქნებ სამყარო მხოლოდ ჩვენი სიზმარია
კატო ჯავახიშვილის კრებულზე `მარცხნივ~, 2010

`ხაოიან ენას ავუსვამ
მელნისფერ გზას და
სტრიქონ-სტრიქონ დავიწყებ თოვას~, _ ეს სტრიქონები პოეზიაა, თავისი მშვენიერი ბუნდოვანებით, მკითხველს რომ რაღაც უჩვეულოსა და უცნაურის შესაგრძნობად განაწყობს. ამ მეტაფორით ვეცნობით პოეტს (ლექსი `მყვირალობა~). ჩვენ უმალ შევიგრძნობთ პოეზიის იდუმალებას, სილამაზეს და მხოლოდ შემდგომ ვცდილობთ გაგებას, თუმცა, მთავარი მაინც ის ემოციაა, რომელიც გადამდები სევდის თანხლებით შემოიჭრება გულში და მზერასა და ფიქრს რაღაც უხილველის დასანახავად გაგვიფაქიზებს. წარმოსახვაში სიურრეალისტური სურათები წამოიშლებიან – თუნდაც ასეთი ¬_ ციდან იისფერი სტრიქონები ბარდნის და ეს თვითონ პოეტია, რომელიც ამგვარად ცდილობს ყველგან, ყოველივეში განეფინოს, რათა შეიგრძნოს სიცოცხლის არსი, რომ უფრო იოლი დასაძლევი გახდეს მარტოობა, რომელსაც ასე ხატავს პოეტი: გაზაფხულის მწვანე მინდორზე დგას კუბო, რომელიც თვითონაა (`ეს კუბო მე ვარ~). ეს ეხმიანება გალაკტიონის სტრიქონს: `რომ დავიღალე მე ამ კუბოში~. შენ, მკითხველო, რომელმაც იცი სიტყვის ფასი, უნდა იცნო ჭექა-ქუხილის ხმაში მარტოსულის `ბღავილი~, მიჰყვე `სიკვდილში გაუხრწნელი მარტოობის~ სუნს... და, თუმცა ისიც საკითხავია, `მარტოსულობის~ ასეთი მტკივნეული შეგრძნების გარეშე შეიქმნება თუ არა რაიმე ღირებული. და თუ `ლუკმა-ლუკმად~ არ გაიცოხნი თავს, ალბათ, ვერც ვერაფერს დაწერ სულისშემძვრელს.
კატო ჯავახიშვილის პოეზიაში კი ხშირად შეხვდები სულისშემძვრელს. პოეტი საოცარი ვნებითა და გატაცებით წერს სიკვდილსა და სიცოცხლეზე, სიყვარულსა და სიძულვილზე, ყოველივე იმაზე, რასაც ყოველწამიერად ჰაერთან ერთად ისუნთქავს მოკვდავი. მისი სტილი მეტაფორულია, ის დაეძებს საგანთა და მოვლენათა შორის ფარულსა და უცნაურ შესატყვისობებს, რათა დროთა ტრიალში გაცვეთილ გრძნობებს ფერი და ელვარება დაუბრუნოს.
ამ კრებულის ყველა ლექსი მდიდარია სათქმელით, ფერებით, სურნელით, მუსიკით. ყოველი ლექსი მკითხველს აღძრავს ფიქრისკენ, რადგან მის გარეშე შეუძლებელია სრულყოფილი განცდა იმისა, რასაც დახვეწილი სტილით ქმნის პოეტი. ამიტომაც მკითხველის ინტელექტსა და გემოვნებაზეა დამოკიდებული, რაგვარ ესთეტიკურ ტკბობას განიცდის ამ კრებულის კითხვისას. თავიდანვე აღვნიშნავ, რომ ამ ლექსებმა ჩემს სულსა, გულსა და გონებაში გამოძახილი ჰპოვეს და ეს წერილიც ამ შთაბეჭდილებათა მხოლოდ მკრთალი ანარეკლია.
კატო ჯავახიშვილისთვის, პოეზია დროში არსებობის ტკივილის დაძლევაა. მასაც, როგორც საზოგადოდ, ყველა პოეტს, ნიჭის წყალობით, მარადისობის პერსპექტივიდან დანახული მედინი ყოფიერება გაუსაძლისი ნაღველით აღავსებს და უჩენს გაქცევის, თავდაღწევის სურვილს და ისიც გარბის სიტყვებში, რომლებისგანაც აშენებს ლექსების ქალაქებს, სოფლებს, სიცოცხლეს, სიკვდილს... პოეზიის სამყაროში ის თავისუფლდება იმ ყველაფრისგან, რასაც ცხოვრება თავს ახვევს. აქ ის თავიდან ალაგებს `სიცოცხლეს~ და ამ გზით აღბეჭდავს თავის არსებობას.
` დრო არც იწყება, არც მთავრდება,
მხოლოდ დღეები დგანან ჩრდილში ასომთავრულად~, _ წერს ერთ ლექსში (`გაორება~). პოეტისთვის დროც სიცოცხლის მეტაფორაა მხოლოდ. ნეტარი ავგუსტინე გვახსენდება: `არის სამი დრო: აწმყო წარსულისა, აწმყო აწმყოსი და აწმყო მომავლისა. ეს რაღაც სამი დრო მხოლოდ ჩვენს სულში არსებობს და სხვაგან ვერსად ვერ ვხედავთ მათ. აწმყო წარსულისა _ მეხსიერებაა, აწმყო აწმყოსი – უშუალო ჭვრეტა, აწმყო მომავლისა კი მოლოდინი~. კატო ჯავახიშვილი სწორედ ამგვარად განიცდის დროს – იგი აწმყოშია, თან წარსულსა და მომავალში, რადგან მუდმივად იხსენებს წარსულს, მუდმივად ჭვრეტს და მუდმივად ელოდება. დროის ამგვარად განმცდელი ადამიანისთვის სამყარო გამჭვირვალე ხდება და დაფარული ხელშესახები.
დროის გამაერთიანებელი პოეტის `მეა~, რომელიც დარღვეულ-დაფლეთილ ჩვენს დროებაში ცდილობს იქცეს ერთგვარ შემაკავშირებლად და ამას ახერხებს იმით, რომ კონკრეტულ ტკივილსა და სიხარულს აზოგადებს. ჩვეულებრივ დროს კი პოეზიის დროდ გარდაქმნის, რომელიც მისი `გარდასახვებისა~ და `წარმოსახვების~ შესაბამისად იცვლება. ის დროსაც ისევე ეთამაშება, როგორც სივრცეს. ორივეს თავისუფლად, ლაღად შლის, ერთმანეთში ურევს, უშორესსა და უახლესს ერთმანეთთან აწყვილებს და ქმნის ფანტასმაგორიულ სახეებს. ამ გზით ის უპირველესად ცდილობს, შეიცნოს თავისი მე, რომელიც გამუდმებით იცვლება, რადგან ცხოვრების კარნავალი მასაც აიძულებს სხვადასხვა ნიღბის მორგებას:
`ცხადში კი ვდგავარ:
ერთი ფეხი ალთას მიდგას, მეორე_ბალთას,
ქვეშ სამყარო გაიშალა, ქალაქ-ქალაქ
ქარ-ქარ
ერთი მუჭით ვაგროვე და მეორეთი ვფანტავ...~ (`გაორება~).
`რა არის პოეზია, ამას ვერა კაცი ვერ აგიხსნით,_ წერს ილია, _ მთქმელიც ტყუილად მოსცდება და გამგონიცა. პოეზია საგრძნობელია და არა საცნობელი... ვიცით, რომ იგი ხატებაა ჩვენთა გრძნობათა, გულის-თქმათა, ფიქრთა, ნაღველთა, ლხინთა, ერთის სიტყვით, ხილულთა და არა ხილულთა. ვიცით, რომ მისგან მოხიბლულს კაცს “ავიწყდება საწუთროება”, მის მიერ გატაცებული “გულის-თქმა კაცის ცისა იქით ეძიებს სადგურს, ზენა არსთ სამყოფთ”... პოეზია უცნაური მადლია და პოეტი ამ მადლით მოსილი ~(ილია ჭავჭავაძე, `პოეზიის ახალგაზრდა მოყვარულთ~, გაზ. “ივერია”, 1886 წელი, #139). ვფიქრობთ, კატო ჯავახიშვილი სწორედ ამ უცნაური მადლით მოსილია. მისი ყოველი ლექსი არის ერთგვარი ექსტაზი, როდესაც პოეტი შთაგონებით ავსებული, უცნაური ენერგიით დამუხტული, თვალახილული, სმენაგაფაქიზებული და გულგახსნილი სამყაროს იდუმალ ხმებს მიაყურადებს. იგი გრძნობს სიცოცხლის მფეთქავი ძარღვის რიტმს. ეს არის მოულოდნელი
`ავსება~ _ სწორედ ასე ჰქვია კრებულის პირველ ლექსს, ავსება მოულოდნელი განცდით, რომელიც სიკვდილის შიშს დააძლევინებს:
`ნუ გეშინია,
ყველა კართან მივა სიკვდილი~, _ ამ სიტყვებით პოეტი დედამიწას ამშვიდებს. საგულისხმოა, რომ მკითხველი ხდება არა პატარა და კერძო, არამედ კოსმიური ტკივილის მონაწილე. ეს კი მას წინასწარმეტყველივით ქვეყნიერებისთვის რაღაც მნიშვნელოვანის საქადაგებლად აღძრავს. ამ დროს უძველეს მისან-ქურუმებს ემსგავსება, ბაგეზე ნაკვერჩხლებად რომ უღვიოდათ სიტყვები:
`ყველა გზასა და გზაზე ყველა ნასახლარს სმენა!
ყველა ველსა და სოფლებსა და ქალაქებს სმენა!~
ცნობილი ფაქტი, დედამიწის ორბიტიდან 8 სმ. გადახრა იქცა მისი შთაგონების წყაროდ, იმპულსად, რომ დაფიქრებულიყო `მეტასტაზებით დაფესვილი დიდი გლობუსის~ ბედზე.
როგორც პოეტი ფიქრობს, დედამიწა ადამიანებმა დაავადეს, სიმსივნესავით გაიდგეს მასში ფესვები, `დაიძრნენ სულიდან~ და `ყოფაქცევაში ორიანი~ დაიმსახურეს.
აქ არის გადაძახილი ნიცშეს ზარატუსტრასთან, რომელმაც ზუსტად შეაფასა ადამიანის ამგვარი მდგომარეობა: `მიწას, – თქვა მან,– გარსი აქვს და ამ გარსს სნეულებანი. ერთ ამ სნეულებათაგანს, მაგალითად, `ადამიანი~ ეწოდება~.
ეს ლექსი, აგრეთვე, გვაგონებს ემილ ვერჰარნის ლექსს `სამგლოვიარო მარში მიწის გარდაცვალებაზე. შეტყობინება~. შავ სიჩუმეში `ოქრორქიანი ვარსკვლავების კორტეჟი ცაზე~ მიაცილებს გარდაცვლილ დედამიწას: `შენ არ ყოფილხარ! შენ იყავი მხოლოდ ჩვენება!~ (ვალერიან გაფრინდაშვილის თარგმანი). კატო ჯავახიშვილის ლექსშიც ამგვარი განცდაა: `იყო ამბავი – ჩვენ რომელიც გამოვიგონეთ~.
ლექსში გაისმის მოწოდება: სწორება `მარცხნისაკენ~: რატომ მარცხნისაკენ? ალბათ, იმიტომ, რომ გული მარცხნივ არის და გულია ადამიანის ჯოჯოხეთიცა და სამოთხეც.
პოეზია, ხელოვნება კი წუთისოფლის გულია, საიდანაც დროდადრო ამოიფრქვევა ცეცხლი, არა დამწველი, არამედ განმწმენდი. ჭეშმარიტ ხელოვნებას ხომ შეუძლია კათარზისის გამოწვევა. სწორედ ამიტომაც გაიაზრებოდა პოეზია ყოველთვის რელიგიის უახლეს ნათესავად, ხოლო ბიბლიის შემქმნელნი _ პოეტებად.
დედამიწის დაღუპვის სურათი იხატება სხვა ლექსშიც `აპოკალიპსი~:
`ანგელოზები აფარებენ შავ მემორანდუმს
მეშვიდე ცასთან~,
`პირველსახეს იბრუნებს ფერი
გულამოჭმული საკუთარი უსასრულობით~.
`მარცხნივ ~ _ კრებულსაც ასე ჰქვია და ბოლო ლექსსაც, რომლის ლირიკული გმირი მარადქალურია, ნაყოფიერი საწყისი სამყაროსი, როგორც თვითონ სიცოცხლე, რომელიც მიმართავს შემოქმედს, მისცეს ძალა, გადაურჩეს სიკვდილს, რომელიც ასე შთამბეჭდავად და ორიგინალურადაა დახატული: `აქვე გზისპირას ზის უშნო კაცი და სველ ბელტებს ყლაპავს~. ცხოვრება კი სათონეა (ეს ეხმიანება ვაჟა-ფშაველას: `ამ წუთისოფლის თონეში ბევრი სხვა გამოცხობილა~ (`სიმღერა~). ლექსი ასოციაციებით არის დაწნული, სიმბოლოები ერთმანეთს ჩრდილებს ჰფენენ. `თონეში პური ჩააკარი~ _ მანამდე კი წუთისოფლის დოლაბზე დაიფქვა სული, რომელიც პურად უნდა იქცეს (თუნდაც კუტად), რათა მერე ვიღაცას `საზრდოდ~ ექცეს:
`გულზე დანა-მე,
გულზე დამისვი, მკერდმოჭრილი სხეულიდან ტკივილი რომ ვაწოვო პირმშოს~. ჩნდება სახარებისეული `არა პურითა ხოლო ცხონდების კაცი~. აქ სწორედ ამ ტკივილით ნაშობ, დასერილ, თუნდაც ჯვარცმულ – სიტყვა პურით საზრდოობაზე შეიძლება მიგვანიშნებდეს პოეტი, რომლის პოეზიაში სიტყვების მიერ მოქსოვილი მხტვრული სახეები მისგან დამოუკიდებლად იძენენ მნიშვნელობებს. ამ ლექსში თითქოს სამოთხიდან გამოძევებული ევა ევედრება შემოქმედს.
კატო ჯავახიშვილის ლექსები ძალიან მდიდარია სიმბოლოებითა და სხვა მხატვრული სახეებით, ეს კი მკითხველს მრავალფეროვანი ინტერპრეტაციის საშუალებას უქმნის. შესაძლოა ხშირად ცალკეული სიმბოლოს ახსნა არც დაემთხვას ავტორის თავდაპირველ ჩანაფიქრს, ეს ჩვეულებრივი ამბავია, მთავარია, რომ სწორედ ამ ინტერპრეტაციათა წყალობით ლექსი იძენს სიცოცხლეს. ყოველი მკითხველი, შეიძლება ითქვას, თავისი სულიერი სამყაროთი ახალი კონტექსტია, რომელშიც, ვინ იცის როგორ გადაიშლება ლექსის პოეტური ხატები.
კრებულის ოთხ ციკლში: `მლაშე ტბა~, `შუშის ქალაქი~, `მარტონი~, `მარცხნივ~, როგორც სულიერი ქეყნიერების ოთხ კიდეში მოგზაურობს პოეტი. ორ ციკლს შორის არის შეყოვნება, სახელწოდებით `თეზისი (მედიტაცია)~. თუმცა, მთლიანობაში, ეს არის მედიტაციური პოეზია _ პოეტის მზერა მუდმივად მიმართულია არსებობის სიღრმეებისკენ, სიცოცხლის ფესვებისკენ.
ამ ლექსების ლირიკული გმირი `თავისისა ცნობისაგან~ ხშირად ვარდება `ჭირში~. ერთ ლექსს, სახელწოდებით `გამოსვლა~, ვეფხისტყაოსნის სიტყვები აქვს ეპიგრაფად: `თუ თავი შენ გახლავს ღარიბად არ იხსენები~. თუმცა, ეს `თავის ხლება~ ხანდახან გაუსაძლისად მტკივნეულია და ჩნდება წარმოსახვაში ბრეიგელისა თუ ბოსხის ნახატების მსგავსი კოშმარული ხილვები: `წაიღე ჩემი თავი მიხსენი ცოცხლადყოფნისგან,
მკვდარი რომ უფრო შემიყვარო~.
აქ გვახსენდება პავლე მოციქულის სიტყვები: `ჩათვალეთ თქვენი თავი ცოდვისთვის მკვდრებად და ღვთისთვის ცოცხლებად~ (რომაელთა, 6, 11). ცოცხლად ყოფნა ცოდვასთან არის დაკავშირებული, ამიტომაც სურს პოეტს მისგან გათავისუფლება. ამ ლექსშიც და სხვაგანაც, როგორც აღვნიშნეთ, ირეკლება რელიგიურ-ფილოსოფიური განცდები. სხვანაირად შეუძლებელიცაა, რადგან ეგზისტენციალურ საკითხებზე ფიქრობს პოეტი:
`ყველა ღამიდან გამოვიდე იქნებ ოდესმე _
რომ შეგიყვარო...
ყველა კედლიდან გამოვიდე
იქნებ ოდესმე,
ყველა სიზმრიდან გამოვიდე
იქნებ ოდესმე,
ყველა დროიდან გამოვიდე იქნებ ოდესმე
...
რომ დაგიბრუნო~ (`მგზავრი~).
აქ სიტყვები გამეორების გზით მაგიურად იმუხტებიან. სულის ღმერთთან შეერთების წყურვილად აღვიქვამ ამ ლექსს.
კრებულის ზოგადი შთაბეჭდილების მიხედვით კი, პოეტის წარმოსახვისა თუ ცხოვრების უპირველესი საყრდენი ქრისტიანული ფასეულობებია.
ამ პოეზიაში ერთი გამოკვეთილი თემა _ ძიებაა, რომელიც სხვადასხვა ლექსში განსხვავებულად განიტოტება. იგი მარადიული მგზავრია:
`დღეს უფრო მეტი უნდა იარო,
გზაზე ქარისგან დაწიხლული წლები შემოგხვდეს
მტვერი ავარდეს და ქუდმოხდილ ცაში აგროვო,
და როცა ღრუბლებს მოშივდებათ წვიმის სიმშრალე,
თვალთ შეაყარო.
შენ ჩაიარო და არ გაჩერდე~ (`მგზავრი~).
გამეორება აქაც ლექსს ლოცვასა თუ შელოცვას ამსგავსებს ერთდროულად. აქ სრულიად მოულოდნელია პოეტური სახე `წვიმის სიმშრალე~, ისინი ხომ ერთმანეთს გამორიცხავენ, მაგრამ პოეზიაში ხდება ამგვარი სასწაულები, ხილულ, მატერიალურ სამყაროში დაუკავშირებელი საგნები და მოვლენები აქ თამამად და თავისუფლად წყვილდებიან. ამგვარი ოქსიმორონები ხშირად გვხვდება კატოს პოეზიაში და ისინი ქმნიან, ერთი მხრივ, მოულოდნელ დაძაბულობას, მეორე მხრივ კი, პოეტის ოსტატობას ამხელენ.
ეს `წვიმის სიმშრალე~ უცრემლებო ტირილს მაგონებს. `შენ ჩაიარო და არ გაჩერდე~... კი ასოციაციებს ააფეთქებს _ მაგონებს მაცხოვარსაც, რომელსაც `არარაი აქუს, სადა თავი მიიყუდნეს~.
საზოგადოდ, კატო ჯავახიშვილის პოეზია ასოციაციურია _ ფიქრთა ნაკადები გამუდმებით ეხლებიან და განიზიდებიან ერთმანეთისაგან და მკითხველიც მის ლექსში ისე ვარდება, როგორ მორევში, რომლის თავბრუდამხვევი ტალღები, არ იცი, სად გამოგრიყავენ. თანამედროვე ქართულ პოეზიაში იგი, ამ თვალსაზრისით, ლია სტურუას ენათესავება.
სხვადასხვა კოდი (ლიტერატურული, რელიგიური, ფილოსოფიური) _ უხვად არის კატო ჯავახიშვილის პოეზიაში, რაც მკითხველისგან გარკვეულ ძალისხმევას მოითხოვს, რომ მიუხვდეს და მიჰყვეს აზრისა თუ ემოციის მდინარებას. ეს ინტელექტუალური პოეზიაა ჩახლართული მეტაფორულობით, ერთდროულად რომ იზიდავს და განიზიდავს კიდევაც მკითხველს.
პირველივე სტრიქონი ლექსისა `ცხვარი~: `ვიშვები მკვდარი~ _ იწვევს ისეთ რეაქციას ჩემი ფიქრებისას, რომ შემდეგ ყველაფერი ამ კონტექსტში მიედინება. მაგონდება გურამიშვილის, ერთი შეხედვით, პარადოქსული: `ცოცხალნი შობენ მკვდართა და მკვდარნი ცოცხალთა ბადებენ~ (გურამიშვილი). თუმცა, ბიბლიური კონტექსტი გაურკვევლობის სიბნელეს არღვევს. მკვდრად შობა სახარებისეულად პირველცოდვის დაღით დაბადებულს გულისხმობს, რომელსაც მოკვდავი თავს ვერ დააღწევს. ამ ლექსის მიხედვით, თვითონ პოეტია ცხვარი, შესაწირავი და სჯერა: `თეთრი ხელები ჩემთვის ილოცებენ~.
კატო ჯავახიშვილის პოეზიაში სამყარო ფერს იცვლის, რათა სხვანაირად ააღელვოს ყველაფრისგან, მათ შორის, სამშობლოსგან გაუცხოებული ადამიანი.
`გველივით შემომეხვიე და არ განმაგდო.
შენი საშოდან შობილი,
შენს გესლში მინდა ჩავწვე~ (`რეკვიემი სამშობლოს~).
ასე უცნაურად არის გაცხადებული სიყვარული, დამალვა რომ სჭირდება. ამან გაგვახსენა ტიციან ტაბიძის სტრიქონი: `ჩემთვის სამშობლო სახვევია მშრალი ბალღამის~ (`მღვდელი და მალარია~).
კატო ჯავახიშვილი თავისი ესთეტიკით ეხმიანება სიმბოლისტურ პოეზიას. რომელთათვისაც `პოეზია ენერგიაა, ქმედებაა, გადალახვაა საზღვრების. პოეზია მაშინვეა, როდესაც ათვისება იღებს მისნურ ხასიათს~ (სანდრო ცირეკიძე, `პოეზიის ნაპირები~). ერთი სიტყვით, პოეტი ახერხებს არა ლამაზი პათეტიკით, არამედ გატანჯული მეტაფორებით დახატოს, როგორ სტკივა სამშობლო: `ლავიწის ძვალზე – ცხელ წალამზე
სული აგაცვი.
გაბზარულ გზაზე იდგა ჭიქა _ ღამე
ქვესკნელი~.
ამ კრებულში ბევრი ტკივილია:
სოხუმის დაკარგვის ტკივილს ასეთი მეტაფორით გადმოგვცემს; `გვამებისთვის სველ ბელტებად შლიდნენ სარეცელს~ (`გაქცევა~).
ახლობლის დაკარგვით; `არ შემოხვიდე ჩემს ჯოჯოხეთში
ახლად ამოყრილ თევზებივით
გულაღმა წვანან ჩემი ფიქრები~ (~გა-მო ღვი-ძე-ბა~).
კიდევ რა სტკივა?
მიტოვებული ვენახები (`ვაზის ტირილობა~) _ ამ ლექსში თითქოს იერემია გოდებს და მოთქვამს;
`და ვაი, შენს ფუძეს, ბერიკაცო,
რომ აკვანში ჩაკრული ტალავრად წამოგდგომია თავს
და შენ კი ისევ
არტახებს ჩეჩავ.
და ვაი შენს ტალავერს ბერიკაცო,
რომ ცრემლი ქვასავით გამაგრებია
და ვეღარცა ტირის~.
კატო ჯავახიშვილი გრძნობს სიტყვის ასტრალურ სხეულებს, როგორც რობაქიძე იტყოდა. სიტყვა მისთვის ცალკე სამყაროა, რომელშიც მოგზაურობს დ ნანახ-განცდილს მეტაფორებად ამოწერს. ამიტომაც წამოიშლებიან მისი ყოველი ლექსის კითხვისას ფანტასმაგორიული სურათები.
`ვარ მიწა,
მიწა ვარ მე,
აიხსნება ყველა წყევლა და
იტვირთებს ზეკაცი ცოდვას ყველასას...
აიხსნება ყველა წყევლა და
დაილურსმება ერთი სხეული ყველასთვის~ (`იოანე~).
მისი ფიქრების ველს კრავს და ამთლიანებს ჯვარი – მისი სიცოცხლის სიმბოლო. სხეულებრივი არსებობით მატერიალურ სამყაროში ჰორიზონტალურად განფენილი, ხოლო სულიერად ზევით, ზეცისკენ ღვთისკენ მიმართული. რევაზ სირაძემ `ჯვარსახოვნება~ უწოდა ფიქრთა ამგვარ მდინარებას. ჯვრის მკლავების გადაკვეთის წერტილში იბადება პოეზია, რომელიც თანაბარი ინტენსივობით ირეკლავს ცასაც და დედამიწასაც.
`კირიონ~ _ ამ ლექსში საოცარი სითბოთი და სიყვარულით იხატება კათალიკოს კირიონის სახე. ირღვევა დროთა სამანი და პოეტის თვალწინ წარმოისახება წამებული ბერი:
`ივნისის თვეში სენაკს ერთი სანთელი ენთოს
ღმერთო, შენ გესავ,
ორმოც დღეს მარტო ლოცულობდეს,
ღმერთო, შენ გესავ,
ივნისის თექვსმეტს უღალატონ პურით და ღვინით,
ივნისის თექვსმეტს მონასტერთან
გაწითლდეს მთვარე~.
`პურითა და ღვინით ღალატი გვაგონებს საიდუმლო სერობას, როდესაც ქრისტე მიმართავს მოციქულებს: ერთი თქვენგანი გამცემსო. `მთვარის გაწითლება~ კი მიანიშნებს მიღმური სამყაროს გლოვაზე.
ლექსში `მლაშე ტბა~ საოცარი ხატოვანებით, უჩვეულო მეტაფორებით იხატება პოეტის სწრაფვა ამაღლებულისაკენ. `მლაშე ტბა~ მისი სულის სიმბოლოა. იგი `უშენობისგან შეციებულ წუთისოფელში~ თითქოს მფარველ ანგელოზს მიმართავს, რომ ხელი მოჰკიდოს. `ჩემ შიგნით ახლა ნაკრძალია~- ამგვარად სურს გამოხატოს გაუცხოება ყველასგან. ლექსი ჩამოყრდნობილია 4 სტრიქონზე, რომლებიც მისეული `ნეტარებებია~:
1. ნეტარ არს კაცი – ჩემამდე რომ ვერ მოაღწია. მიღწევა ნიშნავს დასასრულს. ვერმიღწევა კი სიცოცხლეა, რომელიც სულს მარადის აღვიძებს და იწვევს გზისკენ.
2. ნეტარ არს დილა – მამლის ყივილს თუ ვერ მოესწრო. მამლის ყივილი ქრისტეს გაცემის პარადიგმაა, ამიტომაც დილა მამლის ყივილამდე- უცოდველობის სიმბოლოა.
3. ნეტარ არს მტრედი – სამრეკლოში თუ ვერ შეფრინდა. აქ ჩანს თანაგრძნობა ყველა იმ უმანკო სულის მიმართ, რომელნიც საწადელს ვერ აღწევენ.
4. ნეტარ არს ღმერთი, ჩემამდე თუ შემოაღწია.
ეს სტრიქონები ბუნებრივად ეხმიანება პირველ ფსალმუნს:
`ნეტარია კაცი, რომელიც არ მისდევს უღმრთოთა რჩევას და ცოდვილთა გზას არ ადგას, არ ზის ავყიათა საკრებულოში. 2. არამედ უფლის რჯულშია მისი მისწრაფება და მის რჯულზე ფიქრობს იგი დღედაღამ. 3. და იქნება იგი წყლის ნაკადებთან დანერგილ ხესავით, თავის დროზე რომ იძლევა ნაყოფს და არ დაჭკნება ფოთოლი მისი. და ყოველივეში, რასაც იქმს, წარმატებულია. 4. უღმრთონი ასე კი არ არიან, ბზეს წააგვანან, ქარისგან აღგვილს. 5. ამიტომ ვერ წამოიმართებიან უღმრთონი სასამართლოში, ხოლო ცოდვილნი - მართალთა კრებულში. 6. რადგან უფალმა უწყის მართალთა გზა, უღმრთოთა გზა კი წარიხვეტება~.
კატო ჯავახიშვილის სტრიქონში `ნეტარ არს ღმერთი, ჩემამდე თუ შემოაღწია~. მოულოდნელად იცვლება რაკურსი. კაცი, მტრედი, დილა _ მიწის, წუთისოფლის `შვილები~ არიან და მოულოდნელად შემოიჭრება `ნეტარ არს ღმერთი~, ამგვარად განიცდება ის, როგორც `მამა~ და `მშობელი~. ამგვარი განცდა ზეცისა საოცარი სითბოთი გამსჭვალავს ლექსს.
ამ სტრიქონში პოეტი წარმოაჩენს ტკივილს უფლისას, რომლის სიცოცხლეს კვებავს ადამიანთა სიყვარული. სადაც არ არის სიყვარული, იქ, როგორც გრიგოლ რობაქიძე წერს `ჩაკლულ სულში~, ღმერთი იფლითება, ამიტომაც დაარქვა რომანის ერთ თავს სწორედ ასე: `ღმერთის ტკივილი~.
`სასუფეველი ადამიანთა გულებშია~. ღვთის ნეტარება მჟღავნდება მის მიერ შექმნილის მოწონებაში, როგორც შესაქმეშია: `დაინახა ღმერთმა ყოველივე, რაც გააჩინა, და აჰა, ძალიან კარგი იყო. იყო საღამო, იყო დილა - მეექვსე დღე~ (დაბადება, 1, 31). ადამიანები კი ამ სიხარულს ართმევენ უფალს, როდესაც მისი სახლიდან თავგზააბნეულნი გარბიან `უძღები~ შვილებივით.
როგორც პავლე მოციქული წერს: `ჩათვალეთ თქვენი თავი ცოდვისთვის მკვდრებად და ღვთისთვის ცოცხლებად~ (რომაელთა, 6, 11), რათა ღმერთმაც ინეტაროს.
ამ ლექსში სხვაც ბევრი რამ იქცევს ყურადღებას, მათ შორის, მეტაფორები: `გადალამბული ბუმბულიდან წვეთავს სიცოცხლე..~, ლაზარეს სახე და ფიქრი თვითმკვლელობაზე.
პოეტისთვის ხილული სამყარო ილუზიაა და მოჩვენება, როგორც გალაკტიონი იტყოდა `ყოველივე ქარია და ჩვენება~. ეს კარგად ჩანს ლექსში `Nონ-შტოპ~. რომელიც სხვათაგან იმითაც განსხვავდება, რომ საინტერესოდ არის გაწყობილი და გარითმული. გამეორება ამ ლექსშიც, ერთი მხრივ, კეთილხმოვანებისა და, მეორე მხრივ, ფიქრის ჩაღრმავებას იწვევს:
`წარმოიდგინე~ ამ სიტყვის გამეორებით პოეტი გამორიყავს მკითხველს დროის შეჩვეული მდინარებიდან, ნაცნობ საგანთა ტყვეობიდან გამოათავისუფლებს და სხვა დრო-სივრცულ განზომილებაში შეჰყავს, რათა დააფიქროს:
`ჩვენია სული, თუ უბრალოდ შემოგვისახლეს~
`წარმოიდგინე, რომ პოეტებს ჩვენ მხოლოდ ვგავართ...
...როცა ერთმანეთს უმიზეზოდ ვუღარიბდებით~.
პოეტის შექმნილი ახალი სიტყვა `ვუღარიბდებით~ საუკეთესოდ გამოხატავს ერთმანეთისგან გაუცხოებას.
`შუშის ქალაქი~ სიმბოლოა თანამედროვე ცივილიზაციისა. აღარაფერი აღარ არის მყარი და ხანგრძლივი, ყველაფერი, უპირველესად, ურთიერთობები იოლად იმსხვრევა და იფანტება. ადამიანები დადიან თვალებში შუშის ნამსხვრევებით და ზეცის დანახვა უჭირთ. სტრიქონები ამხელენ ნამდვილი გრძნობების მონატრებას:
`ამ ღამით ქარაშოტს ელიან ქალაქის
ვიტრაჟში მომწყვდეულ ქვაფენილს დაბზარავს სიბერე,
გადავცდეთ სიჩუმეს, მოვისხათ აპრილის ხალათი
და მერე ნამდვილი ცრემლებით ტირილი მაჩვენე~.
ამ ლექსების რიტმული მონახაზი უმეტესად ექსპრესიულია. ექსპრესიის განცდას ამძაფრებენ ალიტერაციები:
`მე... მხოლოდ ამ ერთხელ,
ამ ერთ ხელს
იმ ორის მაგიერ
გაწყვეტილ ღამეში
წყვეტილად
ლოცვა რომ მასწავლე,
მე... მხოლოდ ამ ერთხელ,
ამ ერთ ხელს
კანკალით შეგახებ~ (`სამხრეთი~).
ამ კრებულის ფურცლებზე ყვავიან `თვალებით გამრავლებული ლექსები _ ბეგონიები~ _ `სასრულის საწყისად~ (`ბეგონია~).
ყოველი ლექსის დასასრული – მკითხველის გონებაში ახალი ფიქრის დასაწყისია და ასე გაგრძელდება მუდამ:
`იქნებ სამყარო მხოლოდ ჩვენი სიზმარი არის
და მაშინ, როცა ჩვენ ნამდვილად გაგვეღვიძება
აღარ დაგხვდება~ (`ჟანა~).
`ნამდვილ გაღვიძებაზე~ ფიქრია კი წყაროა შთაგონებისა.
ბევრი რამ დაგვრჩა სათქმელი. მთავარია, რომ ამ ლექსების კითხვისას
`ალილუია! იდგა ღმერთი ჩვენ შორის~ (`დუბლი~).
19/10/2010


Sunday, December 26, 2010

ინტერვიუ მაია ჯალიაშვილთან
დაიბეჭდა:http://taobebi.site.ge/wordpress/?p=1900#more-1900
დეკემბერი 1, 2010 on 11:02

გიორგი კილაძე: ქალბატონო მაია, თქვენი ლიტერატურული და არა მარტო ლიტერატურული CV
მაია ჯალიაშვილის CV: ფილოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, შოთა რუსთაველის ლიტერატურის ინსტიტუტის ქართული ლიტერატურის განყოფილების მთავარი მეცნიერ-თანამშრომელი. გამოცემული აქვს მონოგრაფიები: სანდრო ცირეკიძე და ქართული სიმბოლიზმი (1994), ქართული მოდერნისტული რომანი (2006), წიგნები: ”სიცოცხლის საიდუმლო” (ლიტერატურული წერილები) (2006), შეხვედრა წიგნში (ლიტერატურული წერილები) (2009). სერიიდან: ”ქართველი მწერლები სკოლაში: მიხეილ ჯავახიშვილი (ორ ნაწილად) (2000, 2008), გიორგი ლეონიძე (2001), ტიციან ტაბიძე, პაოლო იაშვილი (2002), ალექსანდრე ყაზბეგი (ორ ნაწილად) (2004),ილია ჭავჭავაძე(ორ ნაწილად); (2007), გრიგოლ რობაქიძე (2009).
ავტორია ორი პოეტური კრებულისა: ,,დუმილის’ მიღმა’’ (1996); ,,გულის ბარძიმი’’ (ამ კრებულში, პოეზიასთან ერთად დაბეჭდილია მოთხრობები, რადიოპიესები, იგავ-არაკები, დღიურები (2009).
რეჟისორმა ზურაბ კანდელაკმა მაია ჯალიაშვილის სამი რადიოპიესა დადგა საქართველოს რადიოში: 1. ,,ფლამინგოები ჯოჯოხეთში’’, 2. ,,საუზმე ბეღურებისთვის’’, 3. ,,პარალელური ხაზები’’.
გიორგი კილაძე: რას ფიქრობთ ზოგადად თანამედროვე ქართულ ლიტერატურაზე: პოეზია, პროზა, თარგმანი, ესე… რომელი მწერლების ნაწარმოებები დაგამახსოვრდათ ყველაზე უფრო და რატომ?
მაია ჯალიაშვილი: ვფიქრობ, თანამედროვე ქართული ლიტერატურა ძალიან საინტერესოა. ის ისეთივე ეკლექტური და მრავალსახოვანია, როგორც ცხოვრება. ‘იცხოვრო, რათა მოჰყვე’’ _ ასე უწოდა მარკესმა თავის ბოლო წლებში შექმნილ რომანს. ჩვენშიც ბევრია ისეთი, ‘მოყოლა~ რომ უყვარს, თუმცა ზოგს გამოსდის, ზოგს _ არა. ამ საქმეში გამოცდილი და დაოსტატებული, რასაკვირველია, ძველი თაობაა. თუმცა მწერლობაზე საუბრისას ძველი და ახალი თაობა რა სახსენებელია. მხოლოდ ძლიერსა და სუსტზე შეიძლება ილაპარაკო. ‘თანამედროვეობის’’ ცნებაც პირობითია, ჩემი აზრით, მინიმუმ ათი წლის ხანა მაინც უნდა იგულისხმო, რომ რაღაც ტენდენციები გამოკვეთო. ბოლო ათწლეულში, ან, ოცდამეერთე საუკუნის დასაწყისში გამოქვეყნებულ ქართული პროზის საუკეთესო ნიმუშებს შორის დავასახელებ ოთარ ჩხეიძის რომანებს: ‘2001 წელი’’, ,,მორჩილი’’, ,,ლაზერშოუ’’, ოთარ ჭილაძის ,,გოდორს’’, გურამ დოჩანაშვილის ,,ლოდი ნასაყდრალს’’, ნაირა გელაშვილის ,,პირველი ორი წრე’’, ზაზა თვარაძის ‘სიტყვებს’’, ლაშა იმედაშვილის ‘ბოგრაფიებს~, ზურაბ კანდელაკის ,,უძრავ ქარს’’, ზურაბ ლავრელაშვილის ‘მღვიძარებას’’, ნინო სადღობელაშვილის ‘ორსულს’’, დავით ქართველიშვილის ,,იყო საღამო, იყო დილა’’ …. ვხედავ, ჩამოთვლა შორს წამიყვანს, ამიტომ მაპატიონ იმ მწერლებმა, რომლებიც ვერ დავასახელე. საგანგებოდ გამოვყოფ 2010 წელს გამოცემულ ბესიკ ხარანაულის ,,ეთნოფილურ’’ რომანს ,,სამოცი ჯორზე ამხედრებული რაინდი, ანუ წიგნი ჰიპერბოლებისა და მეტაფორებისა’’ (იწერებოდა სამი წლის განმავლობაში). ეს არის 500-ზე მეტ გვერდიანი საგა კავკასიაზე, ეს არის დიდი პოეტური წიგნი, რომელშიც ყველაფერია _ სიცოცხლიდან სიკვდილამდე, წუთისოფლიდან ზესთასოფლამდე. ის ზუსტად ასახავს დროის მაჯისცემას თავისი ეკლექტურობით, ფრაგმენტულობით. მთავარი გმირი ნაგავსაყრელზეა (რომელიც თანამედროვე ცივილიზაციის სიმბოლოა) დაკარგული და მას მამა აღარ დაეძებს, ის ,,უძებნია’’, ბიბლიური ,,უძღები შვილი’’ მწერალმა გადააქცია ,,უძებნად’’ და ამგვარად ადამიანის ღვთისგანმიტოვებულობის ტრაგედია შთამბეჭდავად დახატა. ეს წიგნი არის საქართველოს მთის გენიალური ფოკლორის თავისებური საგალობელი.
ოთარ ჭილაძე წერდა: ,,მწერლობის დონე, შეიძლება ერთმა მწერალმა ასწიოს, მაგრამ უწიგნურსა და უკულტურო მასას საუკუნეები სჭირდება, ხელახლა რომ შეისწავლოს ანბანი’’. ასეთი კარგი ,,ერთი’’ მწერალი კი ჩვენ დღეს რამდენიმე გვყავს.
ყურადღება მიიქცია როსტომ ჩხეიძის ამ ბოლო წლებში შექმნილმა ბიოგრაფიულმა რომანებმა: ქაქუცა ჩოლოყაშვილზე ,,შავი ჩოხა’’, ოთარ ჩხეიძეზე ,,აგვისტოს შვილები’’, არჩილ ჯორჯაძეზე ,,წერილები იტრიის წისქვილიდან’’, ელიზბარ ერისთავზე ,,მდინარესა ზედა ქსნისასა’’… გივი ალხაზიშვილის მხატვრულ-დოკუმენტურმა პროზამ ,,მომავალი წარსული’’.
ლექსის მწერლები ყოველთვის მრავლად იყვნენ საქართველოში. არც ჩვენი დროა გამონაკლისი, თუმცა, აქ უფრო ძნელია საუკეთესოს გამორჩევა, თანამედროვე ახალგაზრდა პოეტები ძალიან ჰგვანან ერთმანეთს. საკუთარი ხმით კვლავაც გვაღელვებენ ლია სტურუა, გივი ალხაზიშვილი, ბესიკ ხარანაული, ვაჟა ხორნაული, ტარიელ ხარხელაური. ახალთაგან: გიორგი ლობჟანიძე, ზვიად რატიანი, დალილა ბედიანიძე, მარიამ წიკლაური, კატო ჯავახიშვილი, გიორგი კეკელიძე… აქაც გრძელი სია გამომივა სახელებისა, ამიტომ მაპატიონ მრავალწერტილში ნაგულისხმევმა პოეტებმა, რომელთა შემოქმედება აძლიერებს თანამედროვე ქართული პოეზიის სასიცოცხლო მაჯისცემას.
ესეს ჟანრში გამოვყოფ მაკა ჯოხაძის წიგნს ,,სამოთხე უსიყვარულოდ’’. მისი ესეისტიკა საოცრად დახვეწილი და ნატიფია. მისი სტილი ხაზგასმულად პოეტურია. ის არის სიტყვის პატივისმცემელი. ის პოეტივით არჩევს გამოხატვის ფორმას, ნებისმიერ თემაზე წერისას. განსაკუთრებით შთამბეჭდავია მისი ფიქრები ლიტერატურაზე, მისი ინტერპრეტაციები. თუ შეიძლება ვისაუბროთ რაიმე მეთოდზე, რომელიც მას მომარჯვებული აქვს ამა თუ ნაწარმოების ანალიზისას, ეს არის სიყვარულის მეთოდი და ესთეტიზმი. ის ოსკარ უალდივით კითხვას განიცდის, როგორც ერთგვარ ,,ინიციაციას’’, როდესაც ეზიარები ამაღლებულსა და ღვთაებრივს. ამ წიგნს აღვიქვამ როგორც დილის სუფთა, ჟასმინისა თუ იასამნის სურნელით გაჟღენთილ მათრობელა ჰაერს, რომელიც გიბიძგებს ღრმად ისუნთქო, ფილტვები დაბერო ნაძვის ტოტებიდან მოქროლილი ჟანგბადით და იცოცხლო, იცოცხლო და მტკიცედ, იმედით შეხვდე ცხოვრების ზღვის დამაქცევარ ტალღებს, იმიტომ, რომ თუ ფიქრობ სილამაზეზე, მშვენიერებაზე, სიყვარულზე _ აუცილებლად გადარჩები.
მაკა ჯოხაძე მაგონებს სახარების პერსონაჟს მარიამს, ლაზარეს დას, ტკბილ იესოს ყურმიგდებულს, თავმდაბალსა და სიკეთით სავსეს. ლაზარე ხომ ქართულ საღვთისმეტყველო ტრადიციით, საქართველო, ან ქართული ენაა, იოანე ზოსიმე რომ ბრძანებდა, `დამარხული~, მაგრამ მოელის აღდგომას, ამისთვის კი მას გვერდით უნდა ჰყავდეს ისეთი და, შემწე და მშველელი, როგორიც მარიამია. ასე უფრთხილდება თავის ცხოვრებითა და წიგნებით მაკა ჯოხაძე საქართველოს.
ქართველები ყოველთვის გატაცებითა და ჟინით თარგმნიდნენ. თანამედროვე ქართველ მთარგმნელთაგან გამოვარჩევ გიორგი ლობჟანიძეს, რომლის ყოველი თარგმანი დიდი შენაძენია ქართული ლიტერატურისთვის. შარშან გამოვიდა ირმა რატიანის მიერ შესანიშნავად თარგმნილი იაპონური პოეზია. ამჯერად, მინდა გამოვყო გია ჯოხაძე, რომელმაც თარგმნა იოსიფ ბროცკის ლექსები და ესეები და ერთ წიგნად გამოსცა ,,მშვენიერი ეპოქის დასასრული’’. მან, თავიდანვე სკეპტიკურად განწყობილმა თხზულების ერთი ენიდან მეორეზე გარდასახვის შესაძლებლობაში, გადაწყვიტა ქართული ენით ბროდსკის პოეზიის ,,ანექსია’’ და ნებისმიერ ფასად გამარჯვება, რადგან ,,გამარჯვებულებს არ ასამართლებენ’’. ამ მიზანს ამაგრებდა რწმენა, რომ ყოველი ახალი წაკითხვა დაწერილს ამრავალფეროვნებს, ამიტომაც არ დაემონა ზუსტ თარგმანს, ,,ახალს რომ არ ჰბადებს’’ და გადაწყვიტა ერთგვარი თანაავტორობა და ეს გამოხატა ამგვარი მახვილგონივრული მსჯელობით: `ჩვენ არ ვიცით, როგორ დაწერდა `რომაულ ელეგიებს~ ბროდსკი ქართულად, მაგრამ ქართულმა ენამ იცის, როგორ უნდა ითქვას მისი რომელიმე სტროფი ქართულად. მთარგმნელი უნდა მიჰყვეს ენას _ დანარჩენს თვით ენა იზამს’’. ამგვარი მინდობა ენაზე ბროცკისეულია, რომელიც ენას ,,აღმერთებდა’’. წერილში `აჩრდილის თაყვანისცემა’’ ის საოცარი გატაცებით საუბრობს ენის მეტაფიზიკურ ფენომენზე. მან გაიზიარა ოდენის ფრთიანი გამოთქმა: `დრო ენას აღმერთებს~ და თვითონ უფრო გააღრმავა: `თუ დრო, რომელიც ღმერთის სინონიმია, უფრო მეტიც _ ღმერთს გულისხმობს, ენას აღმერთებს, მაშინ საიდან მომდინარეობს ენა? ძღვენი ხომ უფრო მცირეა, ვიდრე მომძღვნელი? თუ ასეა, ენა ხომ არ არის დროის საცავი? სწორედ ამიტომ ხომ არ აღმერთებს დრო ენას?’’ ამ ღრმააზროვან კითვებზე პასუხი ამავე ესეშია.
გია ჯოხაძის ,,შერკინებამ’’ ბროცკისთან ნაყოფი გამოიღო. ეს თარგმანები ძალდაუტანებლად იკითხება, ქართული ენა ლაღად და თავისუფლად მიედინება და მას არ ბორკავს სათარგმნი ტექსტის სიზუსტით გამოწვეული ხელოვნურ ფორმათა ჯებირები. ასე რომ, მკითხველი დატკბება ბროცკის ლექსების აზრის სიღრმითა და მრავალმნიშვნელოვნებით, გამოთქმის უჩვეულობითა და სილამაზით. თვითონ ბროდსკის სჯეროდა: ,,ლექსს იმიტომ წერენ, რომ ენა კარნახობს’’, მთავარია, ამ მარადიულ და უშურველ მოკარნახეს კარგი გამგონი შეხვდეს. ენა კარნახობდა გია ჯოხაძესაც, როცა ამ თარგმანებს წერდა. ამასთან დაკავშირებით საგულისხმოა ერთი რამ. ამ წიგნში არის ბროცკის საუბარი ჩესლავ მილოშთან სხვადასხვა თემაზე. უცხოელ პოეტებზე საუბრისას მილოში თავის დარცხვენას ამგვარად გამოხატავს: ,,როცა უცხო ენაზე ვკითხულობ ლექსებს, თითქოს მათგან მინის კედლით ვიყო გამიჯნული, ამიტომ ზოგ მათგანს პოლონურად ვკითხულობ, რათა მათ ემოციურად მივუახლოვდე’’. ამგვარმა გულწრფელობამ მომხიბლა, რადგან მეც მსგავსი განცდა მეუფლება ხოლმე. გია ჯოხაძემ კი თავისი თარგმანებით ეს ,,მინის კედელი’’ კი არ დაამსხვრია, ფაქიზად ჩამოხსნა და ხედვასა და სმენას დაწმენდის შესაძლებლობა მისცა.
რუსულ ენაზე წაკითხული ბროდსკი სხვაა, მთავარია, რომ ქართულ ენაზეც გვაჯერებს სიდიადესა და გამორჩეულობაში. და ჩვენ აღარ გვიჭირს გავიზიაროთ მისი პოეზიით აღტაცება არა მხოლოდ მთარგმნელისა, არამედ მსოფლიოში აღიარებული პოეტებისა: დერექ უოლქოთისა, შეიმას ჰინისა, ჩესლავ მილოშისა, ოქტავიო პასისა, ბელა ახმადულინასი და სხვათა.
ყურადღება მიიქცია, აგრეთვე, მაია მირიანაშვილის (ამჟამად გერმანიაში ცხოვრობს და თარგმნის) თარგმანებმა: მარტინ ვალზერის ,,შეყვარებული კაცმა’’ (გოეთეს უკანასკნელ სიყვარულზეა) და ფრიდრიხ და დოროთეა შლეგელების მისტიკური ზღაპარი ,,ამბავი სასწაულთმოქმედი მერლინისა’’.
გიორგი კილაძე: „მწერლისთვის (და ზოგადად, ხელოვანისთვის წარსული ძალიან ცოტას (თითქმის არაფერს) ნიშნავს“ – ბრძანა ერთ–ერთ ინტერვიუში მწერალმა ბაჩო კვირტიამ. ეთანხმებით? რატომ?

მაია ჯალიაშვილი: მე სხვაგვარად ვფიქრობ. მწერალი მანქურთი ხომ არ არის (ჩინგიზ აიტმატოვის ცნობილი რომანის ,,და დღე იყო წუთისოფელზე გრძელი’’ გმირია), რომ მისთვის წარსული არაფერს ნიშნავდეს. ასეთ მწერალს, ალბათ, ილუზია უნდა, რომ შეიქმნას, თითქოს თვითონ ,,იწყებს’’ ყველაფერს. წარსულის ხსოვნა ტვირთია, პასუხისმგებლობაა, მოვალეობაა. როცა იცი, ვინ რას წერდა შენამდე, შეიძლება საერთოდ გაგიქრეს წერის სურვილი. მწერალმა უნდა იცოდეს, ,,ვინ არის, სიდამ მოსულა’’, თორემ ისე ვერ გაარკვევს ‘სად არის, წავა სადაო~. შეიძლება ამ ახალგაზრდა ავტორის ეს ნათქვამი ერთგვარი პოზააა, თუმცა მომაგონა ცისფერყანწელი პაოლო იაშვილის თავის დროზე ეპატაჟური სტრიქონები:
,,პაოლო იაშვილს მომეწყინა ყვითელი დანტე,
ვაქებდი შექსპირს, მაგრამ ფარდა, შექსპირს უარი,
რა ვქნა, თუ ჩემთვის ბეთჰოვენი მხოლოდ ყრუ არი
და რომ წარსულმა ვერ გადმომცა მე ანდამატი’’.
ამგვარი ,,უარყოფით’’ ცდილობდნენ ,,წმინდა პოეზიის’’ რაინდები თავიანთ მიერ ნაქადაგევი ახალი ესთეტიკური იდეალების დამკვიდრებას, დრომ გაამართლა მათი ასეთი სითამამე. პაოლო იაშვილიც მისმა სხვა ლექსებმა გააუკვდავეს და არა ამ მყვირალა ,,მანიფესტმა’’, რომელსაც, რა თქმა უნდა, თავისი ფუნქცია ჰქონდა_უნდა გამოეფხიზლებინა მიძინებული საზოგადოება, რომელსაც აღარაფერი ესმოდა მაღალი პოეზიისა, რომელიც ბატონი ცხოვრების საწყალ მსახურად ექციათ მეცხრამეტე საუკუნის მადლიანი პოეტების უნიჭო ეპიგონებს. ეს იყო სილის გაწვნა ,,შაბლონისთვის’’, რომელიც ,,მალაყს გადადიოდა’’ ქართულ პოეზიაში.
სხვა რომ არაფერი, ენა ინახავს წარსულს, მწერალიც სწორედ ენიდან, ე.ი. წარსულიდან ამოიზრდება და რამდენადაც დიდი აქვს სიტყვის ძირა ფენებში წვდომის უნარი, როგორც რობაქიძე იტყოდა, იმდენად ძლიერად აესხმება ფრთები ასაფრენად, იმდენად თავის-უფალი იქნება.

გიორგი კილაძე: დღეს მნიშვნელოვნად გაიზარდა ქართველ ქალ მწერალთა რაოდენობა. არსებობს თუ არა რაიმე დამახასიათებელი ნიშანი, რომელიც ქართველ ქალ პროზაიკოსებს გამოარჩევს მამაკაცი პროზაიკოსებისგან?
მაია ჯალიაშვილი: ვფიქრობ, ეს ყოველთვის ძნელი გასარჩევი იყო. რაოდენობრივად დღეს მართლაც უფრო მეტად ჩანს ქალი_მწერალი, ალბათ, თანამედროვეობამ მისცა შესაძლებლობა, მეტი დრო დაუთმოს შმოქმედებით შრომას. ადრეც და დღესაც, ხანდახან ქალი მწერალი მამაკაცის ფსევდონიმით წერს, ან პირიქით. ვთქვათ, ნაირა გელაშვილმა კაცის სახელით გამოაქვეყნა რომანი. პაოლო იაშვილმა ქალი ‘შემოიყვანა ,,ცისფერი ყანწების’’ ორდენში _ელენე დარიანის ფსევდონიმით. ეს იყო პოეტური მისტიფიკაცია, რომელიც მკითხველმა დაიჯერა. ვფიქრობ, ქალები ჟარგონს, სკაბრეზს ნაკლებად მიმართავენ. ამ თვალსაზრისით უფრო მოკრძალებულნი არიან , თუმცა სითამამე ინტიმური განცდების აღსაწერად არ აკლიათ.
გიორგი კილაძე: ქალბატონო მაია, როგორ ფიქრობთ, “იხსნის თუ არა ლიტერატურული კრიტიკა პოეზიას უნიჭობის სენისაგან”? კითხვა ბრჭყალებში შემთხვევით არ ჩამისვამს. 2007 წელს “ებლიტფოზე” მომზადებული სტატიის სათაურია. სტატია კი პოეტ გიორგი საჯაიას ინიციატივით წამოწყებული დისკუსიის შედეგად დაიწერა. ზოგადად, კრიტიკოსს ლიტერატურულ ცხოვრებაში სიმძაფრე შემოაქვს. რამდენად იგრძნობა დღეს ეს სიმძაფრე, თუ ჰყავს დღეს ლიტერატურას კრიტიკოსები, შემფასებლები?
მაია ჯალიაშვილი: ვფიქრობ, უნიჭობის სენისგან კრიტიკა ვერ იხსნის ლიტერატურას. მე ასეთი ,,მკურნალი’’ არ მეგულება, რადგან ყველაზე მეტად უნიჭოს სჯერა, რომ ’’ჯანმრთელია’’.უნიჭობა იოლად ხარობს, ვრცელდება, მაგრამ უფესვებოც არის და ასევე იოლად ქრება. უნიჭოები მიდიან და მოდიან, ნიჭიერები კი რჩებიან. ზოგ შემოქმედს არა თუ კრიტიკის შეფასება, არამედ თავისი შექმნილი დაბეჭდილიც არ უნახავს, მაგ, ბარათაშვილს, მაგრამ დრო გავიდა და გამოუჩნდა პატრონი ილიას სახით. ჭოლა ლომთათიძე ნატრობდა, ნეტავ ვინმემ რამე დაწეროს ჩემზე, თუნდაც მაძაგოსო. ვერ ეღირსა, მაგრამ დრომ შეაფასა, ოღონდ ადამიანები სულსწრაფები არიან, ყველაფერი ახლავე სურთ. თანაც, ყველანი ვერ შეთანხმდებიან, რომ რაიმე ’’უნიჭობაა’’, რადგან ყველაზე კარგად დღეს სწორედ ეს ’’უნიჭობა’’ იყიდება, ე.ი. უფრო მეტი წამკითხველ-შემფასებელი ჰყავს, მართალია ეს შეფასებები ზედაპირული, ფრაგმენტულია, მაგრამ მაინც. თანამედროვე საზოგადოებას (ალბათ ასე იყო ყოველთვის) ხელოვნება მაინც თავშესაქცევი ჰგონია და ასეთი ლიტერატურა უნდა, იოლად ხელმისაწვდომი. თანამედროვე ლიტერატურაც მუხლს იყრის მისი უდიდებულესობა ’’მასობრივი მკითხველის’’ წინაშე და ყველანაირი გზით (მაგალითად, ორმაგი კოდირებით) ცდილობს მისთვის თავმოწონებას.
კრიტიკოსი უნდა იყოს შუამავალი მწერალსა და მკითხველს შორის. თავისი დაკვირვებებით, ინტერპრეტაციებით გზა გაუხსნას მკითხველს ნაწარმოებოს სიღრმეთა შესამეცნებლად. კარგი კრიტიკა ხელოვნებაა. კრიტიკა მესმის, როგორც ’’გამოთარგმანება’’, ე.ი. განმარტება, ხანდახან თვითონ მწერლები აკეთებებ ხოლმე ამას შესანიშნავად. ასე რომ, მე ცალმხრივად ვიაზრებ კრიტიკას. მაქებარი ყველას გამოუჩნდება _ კარგსაც და მდარესაც _ რის მაგალითიც ჩვენს სინამდვილეში არაერთია. ამიტომ გულგრილი ვარ იმ , ჩემი აზრით, არასწორი შეფასების მიმართ, რომელიც ამა თუ იმ ნაწარმოებს მოჰყვება ხოლმე. ვფიქრობც, დრო ყველაზე სამართლიანი მსაჯულია. რადგან შეფასება მაინც სუბიექტურია და განსაზღვრულია შემფასებლის გემოვნებით, ინტელექტით, ინტუიციით, გამოცდილებით… ვერავინ იქნება დარწმუნებული, რომ რაიმე სწორად შეაფასა, აღარაფერს ვამბობ ’’დახარისხების’’ მცდელობაზე, რომელიც მარცხისთვის არის განწირული. თავდაჯერებული კრიტიკოსი მაგონებს პილატეს, რომელმაც თქვა: ’’რაც დავწერე, დავწერე’’, _ ამით მან გაიზიარა იესო ქრისტეს ის შეფასება, რომელიც მასას ჰქონდა და გახდა ჯვარცმის მონაწილე.

გიორგი კილაძე: დღეს ბევრს საუბრობენ ქართული სალიტერატურო ენის პრობლემებზე… ლიტერატურულ ნაწარმოებებში გაჩნდა «ჟარგონიც… – ‘ჟარგონი’ ენისთვის ერთგვარი შემოლაწუნებასავითაა…’ – ბრძანა ბატონმა ბესო ხვედელიძემ. თქვენთვის რა არის იგი?
მაია ჯალიაშვილი: ’’ენა საღვთო რამ არის’’. სამწუხაროდ, არ არის ამ ფრაზის ცოცხალი შეგრძნება. ეს მხოლოდ მშვენიერ ციტატად შეიძლება დაიმოწმო, არადა, ენა, მართლაც, ჩვენი კურთხევის გარეშე არის ჩვენი ’’უფალი’’, რომლის ნებით ვიშვით. მწერალს ვერ ვუწოდებ იმას, რომელსაც ენა არ უვარგა, დღეს ბევრია ასეთი. ისინი ვერ დამკვიდრდებიან ენის ’’სამოთხეში’’, ე.ი. იქ, სადაც ნამდვილი მწერლები განისვენებენ. ჟარგონი არსებობს სასაუბრო ენაში და რადგან ლიტერატურა ცხოვრებას ’’ბაძავს’’, ირეკლავს ამ ჟარგონსაც. ამ თვალსაზრისით, ძალიან საინტერესოა ლევან ბრეგაძის ’’ჟარგონის ლექსიკონი’’, რომელიც ჟარგონმა თავის ნებისმიერ ’’სასამართლოზე’’ შეიძლება ადვოკატად დაიყენოს. არავინ, მათ შორის, არც ქუჩის ბიჭი, ყოველთვის არ საუბრობს ჟარგონით, ასე რომ, მწერალმაც მხოლოდ გარკვეული მიზანდასახულობით უნდა გამოიყენოს ის (ჟარგონის კარგი გამოყენების მაგალითად დავასახელებ ენტონი ბერჯესის ’’მექანიკურ ფორთოხალს’’, ან ჯერომ სელინჯერის ’’თამაში ჭვავის ყანაში’’). ჩემი სათაყვანო მწერლები მისი დახმარების გარეშე ეზიარნენ უკვდავებას. მოკლედ, ჟარგონი გინდ ყოფილა და გინდ_არა. ჯერ არ მსმენია, მის გამო რაიმე ღირსება შემატებოდეს ნაწარმოებს, აი, დაკლებული კი ბევრი მინახავს.
ჟარგონი ისეთი თავხედია, შეიძლება, მართლაც, შემოულაწუნოს ენას, მაგრამ ენა მას თვინიერად მიუშვერს მარჯვენა ლოყას, რათა აგრძნობინოს ამ აგრესიის უბადრუკობა. ენას ჰყავს შვილები, მათ შორის, ჟარგონი, რომელიც ავადმყოფი შვილივით უყვარს და მისი გამოჯანმრთელების მოლოდინშია.
ჯემალ ქარჩხაძე წერდა: ’’ენას ურიცხვი სახე აქვს. ეს ურიცხვი სახე ურიცხი ნიუანსებით იქსოვება _ ურიცხვი ფერებით, ურიცხვი ხაზებით, ურიცხვი ინტონაციებით, ურიცხვი შეხამებებით… მეორე მხრივ, ჩვენც, ყოველ ჩვენგანს, ჩვენი ხასიათი გვაქვს, ჩვენი სტილი, ჩვენი ფერი, ჩვენი მიდრეკილებანი და თუ ზუსტად არ შეირჩა შესაბამისობა, თუ ჰარმონია არ დამყარდა ენასთან, თუ ზომა ზომას ვერ დავამთხვიეთ, ფერი ფერს და მნიშვნელობა მნიშვნელობას… ჩვენ ყალბი ვიქნებით’’. მთავარი ეს არის და თუ ვინმეს ნაწარმოების ’’გაფერადებისთვის’’ ჟარგონი დასჭირდება, ვინ რას იტყვის.
გიორგი კილაძე: “კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძლიერ უყვარდა” მეოცე საუკუნის სამოცდაათიანი წლების დასაწყისში დაიწერა. მას შემდეგ დიდი დრო გავიდა… თითქმის 40 წელი. როგორ ფიქრობ, რით ჰგავს თანამედროვე ლიტერატურისმოყვარული კაცი ვასიკო კეჟერაძეს. ჰგავს კი საერთოდ? კარცერ ლუქსის, უფრო ზუსტად წიგნის “იძულებით” შეყვარების იდეაზე რას მეტყვით?
მაია ჯალიაშვილი: იყო მკითხველი, ეს სასწაულია… ვასიკო კეჟერაძე მკითხველის იდეალია. ასეთ მკითხველზე იოცნებებდა ნებისმიერი მწერალი. ყველა ლიტერატურისმოყვარული ჰგავს მას იმით, რომ ლიტერატურა ახარებს, ზრდის. იდეალი იმისაა, რომ იშვიათი იყოს. დღესაც ასეა. ვასიკო კეჟერაძეები არც წერილებს წერენ და არც აკომენტარებენ, მათ მხოლოდ ცოცხალი საუბარი შეუძლიათ. აბა, დღეს სადღა შეხვდებით ლიტერატურაზე მოსაუბრეებს. ინტერნეტის ფორუმებზე გამართული დისკუსიები მაინც კეკლუცობაა. ე.ი. ამას ის თავისუფლება და სილაღე არ ახლავს, რაც კეჟერაძის საუბარს, რომელიც მესმის, როცა ვკითხულობ. ოთარ ჩხეიძე აქვს წერილი ,,მკითხველი’’, რომელშიც წერს: ,,მწერალი მკითხველი გახლავთ, ანუ მკითხველი განსაზღვრავს მწერლობის დონესა, მკითხველის მოთხოვნილება, მკითხველის გემოვნება, მკითხველის ერუდიცია განსაზღვრავს, ან თუ ასეც რო შეიძლება ითქვას, რის ღირსიცაა ხალხი, მწერლობაც ისეთი გააჩნია’’. მისივე აზრით, მკითხველს, ძალიან ბევრი დროის გარდა, უნდა გააჩნდეს ,,ღვთაებრივი მადლი პირველყოვლისა, ღვთაებრივი მირონი, ნიჭი უნდა ერთისიტყვითა, ნიჭი განსაკუთრებული, გამორჩეული, როგორც თუ გნებავთ, მწერლისა საერთოდ თუ ფერმწერისა, როგორც მუსიკოსისა თუ მსახიობისა, როგორც მომღერლისა თუ მოქანაკისა, გამორჩეული და თავისებური ნიჭი, მწერლობის დონეს რო განსაზღვრავს, თავისი ხალხის მწერლობისას’’. მოკლედ, ,,ვისცა ეს სრულად არა სჭირს აკლია მკითხველთ ზნეობა’’.
ასე რომ, ვერანაირი იძულება, ადამიანს მკითხველად ვერ აქცევს, თუმცა იძულებით წერა-კითხვას რომ შეასწავლი, ესეც დიდი საქმეა. არადა, ოთარ ჩხეიძისვე აზრით, ნიჭიერი მკითხველის გარეშე ,,მწერალი ცოდოა, დაეკარგება თვალსაწიერი და მოგვიანებით თუ გაიმეორებს სიახლეებსა ლიტერატურაში, სადღაც უკვე რო გაცვეთილა’’. აი, ჩვენი ლიტერატურის ნაკლის მიზეზი_ ნიჭიერი მკითხველის გარეშე დარჩენილი, ,,სადღაც უკვე გაცვეთილ სიახლეებს’’ ბეჯითად რომ იმეორებს და თავი ,,კარგთა სწორი’’ ჰგონია. და მაინც ოთარ ჩხეიძეს ენუგეშებოდა, რომ ,,მცირედი ნაწილი, თან რომ მიჰყვება ფეხდაფეხა ჩვენს მწერლობასა, მიუძღვის და თანაც მიჰყვება, ბრძანებს და მოითხოვს, ინებებს და განიცდის და კიდევ უფრო ამაღლებული ქმნილებანი სჭირდება, მართალი და ამაღლებული’’.
გიორგი კილაძე: რას ეკითხებით ყველაზე ხშირად საკუთარ თავს, მაგრამ ჯერჯერობით ვერ პასუხობთ…
მაია ჯალიაშვილი: პირველად იყო სიტყვა… მერე ბიბლია, ჰომეროსი, რუსთაველი, შექსპირი, სერვანტესი…გალაკტიონი… და ადამიანი ისევ სცოდავს, ისევ მოთქვამს უსიყვარულობასა და გაუცხოებაზე, უთვისტომობასა და განწირულებაზე… ბრმასავით დაეხეტება საკუთარი სულის უფსკრულებში და ისევ წერს, იმეორებს, იმეორებს, იმეორებს… არადა, ყველა გზა გადარჩენისა ახსნილია და განათებულია…რატომ?
გიორგი კილაძე: კითხვა, რომლის პასუხი ზუსტად იცი…
მაია ჯალიაშვილი: კითხვა: ხანდახან შემაშფოთებს ხოლმე ათასჯერ ნაწინასწარმეტყველები მოახლოებული აღსასრულის შიში. რა გვიხსნის საწყალ ადამიანებს სამყაროს უძირო წყვდიადში შთანთქმისაგან?
პასუხი: ,,დედამიწის აღსასრული რომ დამდგარიყო და სადღაც ზემოთ ადამიანებისთვის ეკითხათ: ,,აბა, რას იტყვით, შეიცანით თუ არა თქვენი ცხოვრება მიწაზე, ან რა დასკვნა გამოიტანეთ აქედანო’’,_ ადამიანს შეეძლო უსიტყვოდ გაეწოდებინა ,,დონ კიხოტი’’: ,,აი, ჩემი დასკვნა ცხოვრების თაობაზე, შეგიძლიათ ამის გამო განმსაჯოთ’’(დოსტოევსკი).
ორშაბათი, ნოემბერი, 29, 2010

Tuesday, December 21, 2010

მაია ჯალიაშვილი ნიკოს კაზანძაკისის რომანზე

საავტორო უფლება დაცულია
მაია ჯალიაშვილი

``მიამბე რაიმე ღმერთზე, დაო ნუშის ხეო...``

ფიქრები ნიკოს კაზანძაკისის რომანზე `აღსარება გრეკოსთან~


ნიკოს კაზანძაკისის სახელი პირველად გრიგოლ რობაქიძესთან დაკავშირებით გავიგონე და ამ ბერძენი მწერლის სახელი მაშინვე ლეგენდარული ბურუსით შეიმოსა. ვიცოდი, რომ მას ჰქონდა რომანი `ტოდა_რაბა~, რომელშიც აღწერდა ქართულ ლხინს, უწოდებდა მას დიონისურს და, კერძოდ, წერდა: `ამ დიონისურ გარემოში პირველად ვნახე გრიგოლ რობაქიძე. ახლა იგი წარმოდგენილი მყავს, ,ვით უძლიერესი სულიერი პიროვნება საქართველოსი... გრიგოლი შეზრდილია მითოსის მქმნელ ძალთა არეში რასებისა და ხალხებისა. იგი ცდილობს გახსნას პირველი საიდუმლოებანი, რომელნიც ათას წელთა მანძილზე საერთოდ ხელუხლებელი იყვნენ, ან მხოლოდ ზერელედ ხელნახლები და გამოაქვს დღის სინათლეზე დასაბამის სიბრძნე, რომელიც გადმოცემულია ზეპიროვნული მეხსიერებით. იგი საქართველოს ათი ათას წლებში გადასულ და დაკარგულ `ატლანტიდაში~ ეძებს~. ბოლო დროს კი მომეცა შესაძლებლობა გავცნობოდი ნიკოს კაზანძაკისის რომანსაც, თამარ მესხის მშვენიერი თარგმანის წყალობით. რომანით აღტაცებული დავრჩი და ახლა ჩემს შთაბეჭდილებებზე გესაუბრებით.
მწერალს რომანში `აღსარება გრეკოსთან~ მთელი ცხოვრება წარმოჩენილი აქვს, როგორც ერთი დიდი მოგზაურობა საკუთარი თავისა და ღმერთის შეცნობის გზაზე. ამ შემთხვევაში იგი დონ კიხოტსაც ედარება, რომელიც, მწერლისავე სიტყვით, დაიძრა, რომ მარტივ ყოველდღიურობაში, სტვენასა და სიცილში, მოვლენათა მიღმა არსებული არსი ეპოვნა~. ნიკოს კაზანძაკისი ერთგან წერს: `სამყარო ჰარმონიას ნიშნავს~. სწორედ ამ ჰარმონიის ძიების რთული და წინააღმდეგობებით აღსავსე გზაა წარმოჩენილი რომანში. საგულისხმოა, რომ ეს ძიება იწყება არა გონების გახსნის ასაკიდან, არმედ თვალის პირველივე ახელიდან. მწერლის აზრით, საბერძნეთმა, ერთადერთმა, შეძლო ქაოსში წესრიგის დამყარება და მას ამ საქმეში შუქი დაეხმარა, რომელიც თურმე `იტალიაში რბილია, ქალური, იონიაში_ძალიან ნაზი, სავსე აღმოსავლური მოულოდნელობებით, ეგვიპტეში სქელი და ავხორცი, ხოლო საბერძნეთში_მთლიანად სულით არის გამსჭვალული. ამ შუქში ადამიანმა შეძლო, სუფთად დაენახა, წესრიგი დაემყარებინა ქაოსში და მისგან სამყარო შეექმნა~.
შუქზე მწერლის დაკვირვებები ფერწერულია და ახლოსაა იმპრესიონისტების აღქმასთან. `აღმოსავლეთის ბუნდოვანი, დაუხვეწავი ღაღადისი, საბერძნეთის სინათლესთან შეხვედრისას იწმინდება, ადამიანური ხდება, სიტყვად იქცევა~.
მწერალს ეამაყება, რომ ბერძენია, თანაც კრეტელი და ამიტომაც საგანგებოდ ამზეურებს თვის ფესვებს, წყალს უსხამს, მიწას უფხვიერებს, ელოლიავება, რათა მასზე ამოსული სიცოცხლის ხე მძლავრტოტებიანი, ნაყოფსავსე და შეუდრკელი იყოს. საკუთარი ეროვნებით სიამაყე დიდ პასუხისმგებლობასთანაა გადაჯაჭვული, დიდი ტვირთია, რომლის ზიდვა დიდ სულიერ ენერგიას მოითხოვს.
მწერალი თვალს გაადევნებს ქვეყნის ისტორიასაც, რომელიც ბნელ სიღრმეებში იკარგება და საკუთარ თავგადასავალს მას გადააწნავს. ერთი მეორეს ხსნის, რადგან მხოლოდ ის ცოცხლობს, რასაც იხსენებენ. საგულისხმოა, რომ ძველი ბერძნული კულტურის დაცემას მწერალი რეალიზმის `მეფობას~ უკავშირებს, რომლის შედეგადაც გაჩნდა ურწმუნო, რეალისტური, პიროვნული იდეალებისაგან დაცლილი ელინისტური ეპოქა. რაც მთავარია, დაიკარგა რწმენა სამშობლოს მიმართ. პიროვნულმა ეგოიზმმა იზეიმა. `მოქმედების გმირი ღმერთი ან იდეალად ქცეული ჭაბუკი კი აღარ არის, არამედ_მდიდარი მოქალაქე თავისი ჰედონიზმით და ვნებებით, მატერიალისტი, სკეპტიკოსი და მოქეიფე. ნიჭს გენიალურობის ადგილი ეკავა, ახლა კი კარგი გემოვნება ცვლის ნიჭს და ივსება ხელოვნება კეკლუცი ბავშვებითა და ქალებით, რეალისტური სცენებით, ცხოველური ადამიანებით და ინტელიგენტებით~. თუ ამ კრიტერიუმებით შევხედავთ დღევანდელ ქართულ კულტურას, ვფიქრობთ, უნუგეშოდ ამოვიოხრებთ, რადგან თანამედროვე ხელოვნებაშიც `თავდაჭერილობას კარგავს თავისუფალი ადამიანი, ხელიდან უსხლტება აღვირი, რომლითაც მკაცრ წონასწორობაში თოკავდა ინსტიქტებს~.
მწერლის აზრით, `დიდი ხელოვანი ყოველდღიური ცვალებადი სინამდვილის მიღმა მარადიულ, ურყევ სიმბოლოებს ხედავს~. თვითონაც ასეთი ხელოვანია, მაგარამ ამ სიმბოლოთა დასანახად და შემდეგ გადმოსაცემად დიდი სულიერი გამოცდილებაა საჭირო. მწერალი ბევრს მოგზაურობდა, მაგრამ მთავარი მაინც მისი `სულიერი ლაშქრობები~ იყო_იტალიაში, ათონზე, ესპანეთში, იერუსალიმში, პარიზში, ბერლინში, რუსეთსა თუ საქართველოში.
ძიების გზაზე მწერლისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი იყო მოგზაურობა ათონის წმინდა მთაზე, სადაც შედგა თუ არა ფეხი მეგობარ პოეტთან ერთად, თითქოს სამყარო შეიცვალა, გაიგო, რომ ჩიტებსაც ჰყავთ თავიანთი ბერები_შაშვები, რომ ყველა ვარსკვლავი ბერი იყო, ქრისტესთვის ეწამნენ დედამიწაზე და მერე აბრაამის წიაღში ავიდნენ_ზეცაში, ცისარტყელა_დედა უფლის სარტყელია. მწერალი დაწვრილებით აღწერს მონასტრებში მოლოცვას. ივერიის კარის ღვთისმშობელზე შენიშნავს, რომ `ადამიანის მთელი სიხარული და მთელი ტკივილი აღბეჭდილა მის სახეზე~.
მთელი ეს მომლოცველობა საოცარ შთაბეჭდილებას ახდენს, რადგან აქ არის სულის ამაღლებისა და დაცემის გულწრფელი აღსარებები. განსაკუთრებით შთამბეჭდავი კი რწმენის გამომხატველი საოცარი სტრიქონებია, ფრანჩესკო ასიზელს რომ მიაწერს მწერალი: `ვუთხარი ნუშს ხეს, დაო, მიამბე რაიმე ღმერთზე და ნუშის ხე აყვავდა~.
თუმცა სულიერი ძიება არ არის სწორხაზოვანი და არის წუთები, როდესაც ძიება თვითმიზნად იქცევა და არა ღვთის სახლში დაბრუნების წყურვილად. ამ დროს ჩნდება `უძღები შვილის~ ამგვარი ინტერპრეტაცია: შინ დაბრუნებულ უძღებ შვილთან ღამით ძმა შევიდა და გაუმხილა, გაქცევა მინდა მამისეული სახლიდანო. უძღებ შვილს ამის გაგება გაუხარდა, გულში ჩაიკრა ძმა და ურჩია, სად და როგორ წასულიყო, თან აქეზებდა, რომ მასზე უფრო ვაჟკაცი და ამაყი ყოფილიყო და არ ეკადრა შინ დაბრუნება, მერე ძმა გააცილა და გაიფიქრა, იქნებ ეს ჩემზე ძლიერი გამოდგეს და არ დაბრუნდესო.
მწერალს ადამიანის უმთავრეს დანიშნულებად ქრისტეს სისხლიან ნაკვალევზე სიარული მიაჩნია. ეს არის, მისი აზრით, ადამიანის უმაღლესი მოვალეობა. იერუსალიმში, ათონსა თუ სინას უდაბნოში მოგზაურობა სწორედ ამის წარმოჩენას ემსახურება.
მწერლის უსაყვარლესი წმინდანი ფრანჩესკო ასიზელია (რომლის შესახებ რომანიც აქვს დაწერილი). აქაც გაიელვებს მისი სახე. ფრანჩესკო ღმერთს ასე მიმართავდა ლოცვაში: `როგორ შემიძლია, უფალო, გავიხარო სამოთხით, რაკი ვიცი, რომ ჯოჯოხეთიც არსებობს? ან შეიბრალე ჯოჯოხეთმისჯილნი და ისინიც სამოთხეში მოახვედრე, ან მეც ჯოჯოხეთში განმაწესე, რომ ნუგეში ვცე მათო~. მაგრამ უპირველესი და უმთავრესი მწერლისთვის ელ გრეკოა, დიდი კრეტელი წინაპარი, რომელმაც ტოლედოში ფერწერის შედევრები შექმნა და ადამიანის სულს შესაძლებლობა მისცა, რწმენის ცეცხლით აბრიალებულიყო.
საოცარია ნიკოს კაზანძაკისის ფიქრები ელ გრეკოზე, რომელმაც `ანგელოზებს ისეთი დიდი ფრთები დაუხატა, რომ ეკლესიას კანკალი დააწყებინა~. მის ტილოს `ამაღლებას~ კი ასე აღწერს: `ქვემოთ მცველებია_ მოყვითალო, მომწვანო, მოცისფრო ფერებში. პირაღმა ამოტრიალებულან. ხოლო ამ ჭრელა_ჭრულა, შეპყრობილი მასიდან, გამართული, ვითარცა გრძელღეროიანი შროშანი, თეთრად აღიმართება ქრისტე_ღვთაებრივი ისარი, ზეცისკენ მიმსწრაფი, რომელმაც დაამარცხა მატერიის სიმძიმე და სიკვდილი~.
მწერალი რომანში ხატავს, თუ როგორ დაიძრა მისი ყველა მოგზაურობა ადამიანისგან და აუყვა აღმართს ღმერთის, უმაღლესი მწვერვალის მისაღწევად.
წიგნი დახუნძლულია უმშვენიერესი ამბებით, პოეტურ_ფილოსოფიური განსჯანი მკითხველს ადამიანის სულის ლაბირინთებში დაატარებენ.
მწერალი ერთგან იხსენებს ასკეტს, წმინდა მთაზე რომ შეხვდა. მას არყის ფოთოლი ეჭირა ხელში, უცქერდა დღის შუქზე და თვალთაგან ცრემლები სდიოდა. შევჩერდი გაოცებული. ვკითხე: `რას ხედავ, წმინდა მამაო, ამ ფოთოლში და ტირი?~ `ქრისტეს ვხედავ ჯვარცმულს~,_მიპასუხა. შემოაბრუნა ფოთოლი და უეცრად სახე სიხარულისაგან გაუბრწყინდა: `რას ხედავ ახლა ამ ფოთოლში და ასე გიხარია?_ვკითხე ისევ. `ქრისტეს აღდგომილს ვხედავ, შვილო ჩემო~.
მწერალი ოცნებობს, რომ შემოქმედსაც შეეძლოს დედამიწის ყველაზე უმნიშვნელო ელემენტში, მწერში, ლოკოკინაში ერთ წვეთ წყალში, მთელი თავისი მღელვარებანი და მთელი თავისი იმედები დაინახოს და არა მარტო თავისი, არამედ მთელი სამყაროსი! დაინახოს ადამიანი ჯვარცმული, ადამიანი აღდგომილი, ყოველი თავისი გულისცემისას იგრძნოს, რომ ჭიანჭველები, ვარსვლავები, მოჩვენებანი, იმედები_ყველანი ერთი დედის მიერ ვართ შობილნი, ყველანი ვიტანჯებით და ვიმედონებთ, რომ ერთი დღეც დადგება, როცა თვალებს გავახელთ და დავინახავთ, რომ ყველანი ერთნი ვართ და ვცხონდებით~.
ნიკოს კაზანძაკისი თვითონ არის ასეთი სულის შემოქმედი და სამყაროს გადამრჩენად იმ მშვენიერებას მიიჩნევს, რომელიც ადამიანურ ენაზე ღმერთად იწოდება.
წიგნი ბერძნული ენიდან, როგორც ზემოთ ვახსენე, შესანიშნავად თარგმნა თამარ მესხმა, რომელიც ზედმიწევნით იცნობს ნიკოს კაზანძაკისის შემოქმედებას და მისი სხვა რომანებიც აქვს თარგმნილი. იმედი გვაქვს, ქალბატონი თამარი ამ საქმეს წარმატებით გააგრძელებს და კიდევ არა ერთი თარგმანით გაგვახარებს.

საავტორო უფლება დაცულია

მაია ჯალიაშვილის გამოქვეყნებული წიგნების, ნაშრომების, წერილების ბიბლიოგრაფია (არასრული)

მაია ჯალიაშვილი


გამოქვეყნებული წიგნების, ნაშრომების, წერილების ბიბლიოგრაფია (არასრული)

2016 წელი
           წიგნები
  1. ზნეობის გარდამოხსნა (ლიტერატურული წერილები). შოთა რუსთაველის ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა, თბ. 2016
  2.  ჯემალ ქარჩხაძე. სერია: ქართველი მწერლები სკოლაში. თბ. 2016
  3. გალაკტიონ ტაბიძე. სერია: ქართველი მწერლები სკოლაში. თბ. 2016 (თანაავტორობით)


1.      
1.      ნიკოლოზ ბარათაშვილი და ქართული ლიტერატურის ტრადიცია. ჟურნ. „ძიებანი“, XXXVII, თბ. 2016, გვ. 57-73
2.      სოციალისტური რეალიზმის დისკურსი, წიგნში „ქართული ლიტერატურის ისტორია საერთაშორისო ლიტერატურული პროცესების ჭრილში“ , ნაწილი მეორე, თბილსი, 2016
3.      „დანაღმული თაობა“ (ზვიად კვარაცხელიას რომანი „ფორმა 100“, ჟურნ. „კრიტიკა“ #11, თბილისი 2016, გვ. 92-103
4.      მარტოსულების საზოგადოება (ზურაბ სამადაშვილის „მოსალოდნელი მოულოდნელობანი“, “, ჟურნ. „კრიტიკა“ #11, თბილისი 2016, გვ. 104-113
5.      დავით ქარცივაძე. წიგნში „ბოლშევიზმი და ქართული ლიტერატურა“ (გასაბჭოებიდან მეორე მსოფლიო ომამდე). გამომცემლობა „მწიგნობარი“.
6.      ბრალად ედება სამშობლოს სიყვარული. წიგნში „ბოლშევიზმი და ქართული ლიტერატურა“ (გასაბჭოებიდან მეორე მსოფლიო ომამდე). გამომცემლობა „მწიგნობარი“.
7.      ქაქუცა ჩოლოყაშვილის საიდუმლო აგენტი, წიგნში „ბოლშევიზმი და ქართული ლიტერატურა“ (გასაბჭოებიდან მეორე მსოფლიო ომამდე). გამომცემლობა „მწიგნობარი“.
8.      ლიტერატურა VS ისტორია_ ლაშა იმედაშვილის „პატრიარქის ზაფხული“, გაზ. „ლიტერატურული გაზეთი“, #182, თბილისი: 2016
9.      თხრობის დიდოსტატი ოთარ ჩხეიძე. ჟურნ. „მწვანეყვავილა“, #2, 2016, ქუთაისი, გვ.44-47
10.  სიკეთის ყვავილობა _წიგნში: გოდერძი ჩოხელი „წითელი მგელი“, გამომცემლობა „საქართველოს მაცნე“,  თბილისი, 2016
11.  მეხსიერების მცველი რაინდი, წიგნში: გოდერძი ჩოხელი „სულეთის კიდობანი“, გამომცემლობა „საქართველოს მაცნე“,  თბილისი, 2016
12.  თხრობის პოეტიკა (ჯემალ ქარჩხაძის მოთხრობის, „ანტონიო და დავითის“, მიხედვით).  ჟურნ. „ჯემალ ქარჩხაძის ფორუმი“, #1, 2016
13.  ცოდვის ტყვეობაში. ოთარ ჩხეიძის წიგნში „კვერნაქი“, თბ. 2016
14.  ინტერპრეტაციის ხელოვანი (პაატა ჩხეიძე, როგორც ესეისტი), ჟურნ. „მწვანეყვავილა“, #6, 2016, გვ. 54-56
15.  მოგზაურობა სულის ლაბირინთში (ჯემალ ქარჩხაძის პროზა). ჟურნ. „განთიადი“, #7-8, ქუთაისი, 2016
16.  პაემანი მზესთან.  როსტომ ჩხეიძის წიგნში „მზის საფეხურები“, 2016
17.  გალაკტიონ ტაბიძე. წიგნში: პორტრეტები.  გამომცემლობა „ნოტა ბენე“, თბ. 2016
18.  გრიგოლ რობაქიძე.წიგნში: პორტრეტები.გამომცემლობა „ნოტა ბენე“,  თბ. 2016
19.  პერსონაჟები ავტორის წინააღმდეგ. როსტომ ჩხეიძის წიგნში„ბედი მდევარი“, გამომც. „ჩვენი მწერლობა“, თბილისი, 2016
20.  აქტიური სწავლების სტრატეგიები, ჟურნ. „მასწავლებელი“, #1, 2016
21.  მასწავლებლის თვითშეფასების ასამაღლებლად, ჟურნ. „მასწავლებელი“, #2,
2016
22.  ილია ჭავჭავაძის „აჩრდილის“ სწავლებისთვის
23.  ბავშვობის სამოთხე ნაირა გელაშვილის „სარკის ნატეხებში“
24.  მეხსიერების მცველი რაინდი-გოდერძი ჩოხელი
25.   ნიკოლოზ ბარათაშვილი და არტურ რემბო,
26.  ფული-მეხუთე სტიქია
27.                      ტიციან ტაბიძისმე ყაჩაღებმა მომკლეს არაგვზე“_ სწავლებისთვის  http://mastsavlebeli.ge/?p=10947
28.                      გრიგოლ ორბელიანის „თამარ მეფის სახე ბეთანიის ეკლესიაში“_ სწავლებისათვის“ http://mastsavlebeli.ge/?p=10772

2015
დაბეჭდილი სტატიები


წიგნი: გალაკტიონ ტაბიძე (ქართველი მწერლები სკოლაში. თანაავტორობით), გამომც. „მაცნე“, თბილისი 2015



1.   პოეტური ნიღბის ინტერპრეტაცია (აკაკი წერეთლის „შამილის სიზმარი“. მე-9 საერთაშორისი სიმპოზიუმის მასალები. ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა
2.     „ზღვისპირა ქალაქის ჰორიზონტები“ (თამაზ ბაძაღუას პიესებზე“) .ჟურნ. „ცისკარი“
3.   მისია და ბედისწერა (როსტომ ჩხეიძის წიგნზე „აგვისტოს შვილები“). ჟურნ. ჩვენი უნივერსიტეტი“ (გორის სახელმწ. უნივერსიტეტის გამოცემა), #3,2015, გვ. 10-12
4.   მუსიკალური თხრობის ვარიაციები. ჟურნ. „სჯანი“. 2015-2016
5.   თინეიჯერთა სახიფათო თამაშები.http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=15&id=257
6.   ფანტასმაგორიული შეხვედრები.http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=15&id=248
7.   ნიკოლო მიწიშვილი არჩევანი,
http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=7&npid=1000&id=834
8.   ქართველი ნობელიანტის მოლოდინში, ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~,  # 9, 1 მაისი,2015
9.   სიცოცხლის ხელოვნება (ბერნარდ შოუს „კეისარი და კლეოპატრა“, ერეკლე ტატიშვილის თარგმანი), #13, 3-16 ივლისი, 2015
10.  აქ შეიძლება ღმერთს შეხვდე_ეთერ თათარაიძის კავკასიური ნოველები, http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=15&id=262
11.  პიროვნული თავისუფლება და პასუხისმგებლობა ქართულ პროზაში,წიგნში „ლიბერალიზმის ეპოქა“ ქართულ ლიტერატურაში, ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა, თბ. 2015
12.  თხრობის საიდუმლო http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=7&npid=1000&id=803
13.  პიროვნება და მორალური მართლმსაჯულების ფენომენი, წიგნში „ლიბერალიზმის ეპოქა“ ქართულ ლიტერატურაში, ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა, თბ. 2015
14.  ადამიანი წიგნების გადასახედიდან -ინტერნეტგაზეთი „მასწავლებელი“, 23 იანვარი, 2015 http://www.mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=15&id=212
15.  მოჩვენებითი თამაშები-ინტერნეტგაზეთი „მასწავლებელი“, 12 თებერვალი, 2015 http://www.mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=15&id=199
16.  ბავშვური ფანტაზიის გარეშე კაცობრიობა გაღატაკდებოდ”, 5 თებერვალი 2015 http://www.mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=15&id=208
17.  განათლება გულისა და გონებისათვის, ჟურნ. მასწავლებელი“, #1, 2015
18.  მოგზაურობა აღმოჩენების სამყაროში,ჟურნ. მასწავლებელი“, #2, 2015
19.  სწავლების კომპლექსურობა. #3, ჟურნ. მასწავლებელი“, 2015
20.  უდისციპლინობის ფენომენი. #4, ჟურნ. მასწავლებელი“, 2015
21.  მოსწავლის არჩევანი, #5, ჟურნ. მასწავლებელი“, 2015
22.  არდადეგების ექო გაკვეთილზე http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=19&id=1002
23.  ურთიერთსწავლების ხიბლი http://mastsavlebeli.ge/?action=news&lang=geo&npid=3588
24.  სიცოცხლე სიტყვის განზომილებაში. ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~,  # 4, 20 თებერვალი, 2015
25.  მწერლობა, როგორც რელიგია (თემურ გაბუნიას წიგნზე „ჯერომ სელინჯერი_ ნამდვილი ბრძოლა“), ჟურნ. „მწვანეყვავილა“,#1, 2015
26.  პოეტური გადაძახილი: ყივჩაღის პაემანი კარმენთან, 16 აპრილი, 2015
27.  ჩამავალი მზის აღსარება, 6 აპრილი, 2015   http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=15&id=241
28.     სწავლა _  მოგზაურობა აღმოჩენების სამყაროში,ჟურნ. მასწავლებელი“, #2, 2015
29.  საუკეთესო პრაქტიკა სწავლებისას,06 ივლისი 2015
http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=19&id=962
30.  ჰარმონიის ძიება http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=7&npid=8&id=848
31.  ეფექტური სასკოლო გუნდი http://mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=19&id=987

2014
წიგნი: წერილები მეოცე საუკუნის ქართულ ლიტერატურაზე, თბ. 2014 


წერილები

  1. ორმაგი მორალის ტყვეობაში (რომანზე რეცენზია). (დიმიტრი ჩანეიშვილის წიგნშიკოშკი“),გამომც. „ალექსანდრე ორბელიანის საზოგადოება“,  2014
  2. ბაბუაწვერას მდელოები, ოთარ ჩხეიძის წიგნში `შესანდობარი~, თბ. 2014ქართველ სიმბოლისტთ ინტერტექსტუალობა კულტურული გლობალიზაციის კონტექსტში, მე-8 საერთაშორისო სიმპოზიუმის `ნაციონალური ლიტერატურები და კულტურული გლობალიზაციის პროცესი~ (მასალები).
  3. შემოქმედებითობა და თავისუფლება,ჟურნ. „მასწავლებელი“, #1, 2014
  4. ყოველ ადამიანში მზეა (სწავლების სხვადასხვა სტილი  და ახალი იდეები); ჟურნ. „მასწავლებელი“, #2, 2014
  5. ინტერექსტუალური პარალელები, ჟურნ. „მასწავლებელი“, #3, 2014
  6. პოეტური კოდი _ ვრუბელი, ჟურნ. „მასწავლებელი“, #4, 2014 „ჩემი მეცხრამეტე საუკუნე“, ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #5, 7 მარტი, 2014
  7. განზომილებებით ამაში (ბესიკ ხარანაულის „მთავარი გამთამაშებელი“), ჟურნ. „კრიტიკა“, #8, 2013
  8. თავისუფლების ტკბილ-მწარე  გემო,ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“ (თამაზ ბაძაღუას პიესაზე), #7, 18 აპრილი, 2014
  9. ქაქუცა ჩოლოყაშვილის საიდუმლო აგენტი, ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #10, 16 მაისი,  2014
  10. ბრალად ედება სამშობლოს სიყვარული (შსს საარქივო მასალების მიხედვით).ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #22, 31 ოქტომბერი,  2014
  11.  „ჯადოსნური ელექსირი“;  მარტი,  ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #11, 30 მაისი, 2014
  12. „ყავა და ქლიავის ნამცხვარი ნაღებით“, მარტი, ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“,#11, 30 მაისი, 2014
  13. ინტერვიუ მაია მირიანაშვილთან,მარტი, ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #11, 30 მაიასი, 2014
  14. წამიერი აფეთქება არ გაიმეტება, ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“,#16, 8 აგვისტო,  2014
  15. თვითდასმენის ვნება (ჯანო ჯიქიძის რომანზე „ფარშევანგების სოლო“), ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“,#21, ოქტომბერი, 2014
  16. აუმღვრეველი ნაკადულების გრილი სურნელი (მაკა ჯოხაძის „ჩაძირული დღესასწაული“). გაზ. „ლიტერატურულო გაზეთი“,  #17, 19 სექტემბერი-2 ოქტომბერი, 2014
  17. მასწავლებლობა- გამუდმებული ძიების გზა_ ჟურნ. „მასწავლებელი“, #5, 2014
  18. კლასის მართვა_ჟურნ. „მასწავლებელი“, #6, 2014
  19. ქართული პოეზიის სწავლებისათვის, http://www.mastsavlebeli.ge/?action=page&p_id=7&npid=1000&id=668
  20. ტაოკლარჯეთული დღიური- ელექტრონული წიგნების სახლი „საბა“,https://saba.com.ge/reader/book/2130
  21. რომანი მეტაფორა (ბესიკ ხარანაულის რომანის  მიხედვით). ჟურნ. „სემიოტიკა“, #4
  22. გურამ რჩეულიშვილის ნარატივი, ჟურნ. „კრიტიკა“ #9, 2014
  23. სიტყვებად ქცეული დრო, ჟურნ. „კრიტიკა“, #9, 2014
  24. თამაზ ბაძაღუას პიესების პოეტიკა, ჟურნ. „ძიებანი“, 2014
  25.  პიროვნება და მორალური მართლმასაჯულების ფენომენი http://liberalizmisepoqa.blogspot.com/2014/06/blog-post_7.html
  26. `Aut Caescar, Aut Nihil~- ოთარ ჩხეიძის `იტალიურ დღიურებზე~, გაზ. `ლიტერატურული გაზეთი, 14-27 ნოემბერი, 2014
  27. პოეტური დეჟავიუ, ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“,#25, 2014




2013
წიგნები
1. ქართული მოდერნისტული რომანი, ელექტრონული გამოცემა, საბა-ელექტრონული წიგნების სახლი. https://saba.com.ge/books/details/1208
2. იგავ-არაკები,ელექტრონული გამოცემა, საბა-ელექტრონული წიგნების სახლი.,https://saba.com.ge/books/details/1224.

1. შეხვედრა წიგნში, ქართული მწერლობა, ტენდენციები, 2009
2. გრიგოლ რობაქიძე. სერია `ქართველი მწერლები სკოლაში~, წიგნი 15. გამომც. `საქართველოს მაცნე~, 2009
3. `შვიდგზის ლოცვა. განმარტებით~. თანაავტორობით. გამომც. `საქართველოს მაცნე~, 2009
4. გულის ბარძიმი (ლექსები, მოთხრობები, პიესები, იგავ-არაკები), 2009
5. მიხეილ ჯავახიშვილის `ლამბალო და ყაშა~, სერია_ქართველი მწერლები სკოლაში, გამომცემლობა `საქართველოს მაცნე~, 2008
6. ნიკოლო მიწიშვილის მინიატურები. შემდგენელი და წინასიტყვაობის (`გახსოვდეს სიცოცხლე~) ავტორი. გამომც. `ინტელექტი~. თბ. 2007
7. `ცისფერყანწელები~. შემდგენელი და წინასიტყვაობის (`წმინდა პოეზიის რაინდები~) ავტორი. გამომც. `ინტელექტი~. თბ. 2007
8. ქართული მოდერნისტული რომანი. მონოგრაფია. გამომც. `წყაროსთვალი~. თბ. 2006
9. სიცოცხლის საიდუმლო. ლიტერატურული წერილები. გამომც. `წყაროსთვალი~. თბ. 2006
10. თაობიდან თაობამდე (მონოგრაფია სანდრო ცირეკიძესა და ქართულ სიმბოლიზმზე, ლიტერატურული წერილები). გამომც. `ლომისი~. თბ. 1994. გვ. 1_208
11. მიხეილ ჯავახიშვილის `ჯაყოს ხიზნების~ პრობლემატიკა. გამომც. `სკოლა~. თბ. 1999.
12. მიხეილ ჯავახიშვილის `ჯაყოს ხიზნები~. სერია: ქართველი მწერლები სკოლაში. გამომც. `დია~. თბ. 2000 (თანაავტორობით);
13. გიორგი ლეონიძე. სერია: ქართველი მწერლები სკოლაში. გამომც. `დია~. (თანაავტორობით); თბ. 2001.
14. ტიციან ტაბიძე, პაოლო იაშვილი. სერია: ქართველი მწერლები სკოლაში. გამომც. `დია~.თბ. 2002.
15. ალექსანდრე ყაზბეგი (ორ წიგნად). სერია: ქართველი მწერლები სკოლაში. გამომც. `საქართველოს მაცნე~. (თანაავტორობით). თბ. 2004.
16. ილია ჭავჭავაძე ორ ტომად. . სერია: ქართველი მწერლები სკოლაში. გამომც. `საქართველოს მაცნე~. თბ, 2007

წერილები
                         მაია ჯალიაშვილი
2013 დაბეჭდილი წერილები

1.      განზომილებებით თამაში (ბესიკ ხარანაულის „მთავარი გამთამაშებელი“), ჟურნ. „კრიტიკა“, #8, 2013
2.      „ლურჯა ცხენების“ საიდუმლო, ჟურნ. „მწვანეყვავილა“, #3, 2013
3.      წუთისოფლის კარნავალი (გია ხოფერიას რომანი „აიმანო“)- ჟურნ. „განთიადი“, #11-12, 2013, გვ158-163
4.      როცა დღეები ღამეებს ემსგავსებიან (იულია ფრანკის რომანი „შუადღის ალქაჯი“),ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #19 აპრილი, 2013
5.      შეხვედრის მისტერია (ოთარ ჩხეიძის ლიტერატურული სემინარები),ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #22 მარტი, 2013
6.       The Clock Ahead of Time or The Synthesis of Tradition and Novelty in Georgian Modernist NarrativeVolume 6, Issue 2
2012
7.      მსახიობის დაბრუნება, ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #3, 10 თებერვალი, 2013
8.      ტრაგიკომიკური ფანტასმაგორიები, http://maiajaliashvili.blogspot.com/2013/01/blog-post.html
9.      „ვივლი მზესავით გამხელილი“ წინასიტყვაობა წიგნისა „ნამსხვრევები“, ნუციკო დეკანოზიშვილის პოეზია, 2013
10.    მსხვერპლი და ჯალათი (წინასიტყვაობა ზურაბ კანდელაკის რომანისა „უძრავი ქარი“, 2013)
11.  დარღვეული დრო-სივრცის აღდგენილი მითოპოეტური მოდელი (გრიგოლ რობაქიძის პროზა), მე-7 საერთ. სიმპ. მასალები, შოთა რუსთაველის ლიტერატურის ინსტიტუტი
12.  აქ შეიძლება ღმერთს შეხვდე (ეთერ თათარაიძის კავკასიური რვეულები). კონფერენციის მასალები, 2013
13.  ღვთაებრივისა და დემონურის ჭიდილი (გრიგოლ რობაქიძის ესეები). ჟურნ. „ძიებანი“, XXXIII
14.  ლექსები-ლოცვები, დეკანოზ არჩილ მინდიაშვილის წიგნში, „შურისმგებელი სამართლიანობა“ (პუბლიკაციები ჟურნალ-გაზეთებიდან), თბილისი, 2013
15.  „უბრალო ქვას და ფოთოლსაც მაცხოვრის სახე ატყვია“ (გია მურღულიას ლექსები, 23 აგვისტო, ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #17, გვ.46
16.  „გულის ძახილი“  (ჯემალ ფოცხვერიას მოთხრობებზე),  ჟურნ. „ჩვენს მწერლობა“,  6 სექტემბერი, 2013, #18
17.  სივრცული გზაჯვარედინები (გრიგოლ რობაქიძის „მცველნი გრალისა“). ჟურნ. „სემიოტიკა“, #4


       2012  

1.   წიგნი: უახლესი ქართული ლიტერატურა (წერილები) (თანაავტორობით), გამომცემლობა `ტრიასი~, თბილისი, 2012
2. litinfo - Mikheil Javaxishvili’s Neorealism as an  Alternative to Modernism, Vol. 6, Issue 1; http://www.litinfo.ge/vol-6-iss-1/contents-6-iss-1.htm
3.   რუსთაველის პოეტიკის რენესანსი ცისფერყანწელთა პოეზიაში, მეექვსე საერთაშორისო სიმპოზიუმის მასალები,შოთა რუსთველის ლიტერატურის ინსტიტუტი, 2012
4.      რევაზ ინანიშვილის თხრობის პოეტიკა. კრებ. `მწერალი და დრო~, ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა, თბილისი, 2012
5.      წინ გასწრებული საათი ანუ  ტრადიციისა და ნოვაციის სინთეზი ქართული მოდერნისტულ ნარატივში „სჯანი“, 2012-2013
6.      უკვდავებით დაჯილდოებულნი (მხატვრული და ისტორიული ნარატივის გადაკვეთა ოთარ ჩხეიძის პიესების მიხედვით), სამეცნიერო კონფერენცია `ოთარ ჩხეიძე~, შოთა რუსთაველის ლიტერატურის ინსტიტუტი, თბ. 2011
7.      ქართული რომანტიკული პროზა. კრებ. ქართული რომანტიზმი (ნაციონალური და ინტერნაციონალური საზღვრები), გამომცემლობა `საარი~, თბილისი, 2012
8.      მაია ჯალიაშვილი _ დროის მეტაფიზიკა ქართულ მოდერნისტულ რომანში http://semioticsjournal.wordpress.com/2012/01/26/maia-jaliaSvili-_-drois-me/
9.      მაია ჯალიაშვილი _ დროის მეტაფიზიკა ქართულ მოდერნისტულ რომანში, ჟურნ. `სემიოტიკა~., # 2, 2012
10.      ზნეობის გარდამოხსნა (კონკურსში გამარჯვებული წერილი). გაზ. `ლიტერატურული გაზეთი~, #78, 6-19 ივლისი, 2012
11.  კეთილი სილამაზე , ირმა არჩუაშვილის მინიატურებზე), ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #7;  6 აპრილი, 2012
12.  პედაგოგიური ინვარიანტები, ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, 24 თებერვალი, #4, 2012
13.  წერილი ჯანო ჯიქიძეზე `მე მამას ვეძებ ზეგზებზე~, ჯანო ჯიქიძის მოთხრობების წიგნში `ზეგზებზე~. თბ. 2012
14.  დროისა და სივრცის გადალახვა (ბორის პასტერნაკისა და იოსიფ ბროცკის ბათუ დანელიასეული თარგმანები).  გაზ. `რეზონანსი~. ორშაბათი, 9 აპრილი, გვ.9
15.  მოცარტი _ ღვთის საჩუქარი,ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #    18 მაისი, 2012
16.   სურნელოვანი ღამის სიმწვანეში (რობერტ ვალზერის „და-ძმა ტანერები“)_ ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“ , #13, 2012, gv. 29-31
17.   „სიცოცხლის მისტერია“(კოტე ჯანდიერის პროზა),   ჟურნ.  „კრიტიკა“, #6
18.  ქართველი ნობელიანტი მწერლის მოლოდინში http://maiajaliashvili.blogspot.com/2012/04/blog-post.html
19.  სიტყვიერი ოთიკა, გრიგოლ რობაქიძის „პორტრეტები“. ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #18, 7 სექტემბერი, 2012
20.  სიყვარული _ ხსნა,  გაზ. „გალაკტიონი“, 15 სექტემბერი, 2012
21. ტკივილის ანატომია (ანა მითგუჩის რომანზე).ჟურნ. „ჩვენი მწერლობა“, #20, 5 ოქტომბერი, 2012
22.  მგლობის ფენომენის მითოპოეტური ასპექტები,  წიგნში „გოდერძი ჩოხელი“, თბ. 2012
23.  „ვივლი მზესავით გამხელილი“- ნუციკო დეკანოზიშვილის პოეზია, 2012

2011


1.     `უმანკოების დაღუპვა~ (იული ცეს ახალი რომანი `თამაში~), ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #21, 2011
2.     არტისტული თამაშის ვარიაციები ქართულ მოდერნისტული რომანების მიხედვით. ჟურნ. `სჯანი~, 2011-2012
3.     ლექსის მოდელირება სიმბოლოებით (აკაკი წერეთლის აღმართ-აღმართ~), ლიტერატურეს ინსტიტუტის სიმპოზიუმის მასალები.
4.     ლია სტურუას წიგნზემშვენიერის გამოცხადება ჟურნ. `კრიტიკა~.
5.     სასწაული მოლოდინი  (სოსო მეშველიანის პოეზია). Hჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~.  #15, 22 ივლისი, გვ. 46-47, 2011
6.     სასიყვარულო ონლაინ თამაში ჟურნ. `ქართული მწერლობა~, 8 ივლისი. #14, 2011
7.     ლექსის მოდელირება სიმბოლოებით (აკაკი წერეთლის `აღმართ-აღმართ~). მეხუთე საერთაშორისო სიმპოზიუმის (შოთა რუსთაველის ლიტერატურის ინსტიტუტი)  მასალები, 2011
8.     მეშვიდე ტალღა, გაზ. `რეზონანსი~. 25 ივნისის,  165(6743)
9.     იული ცეს რომანი `თამაში~, გაზ. `რეზონანსი~, 14 სექტემბერი, @#245, გვ.5-6, 2011
10.    პარიზი _ ჩემი დაგვიანებული სიყვარული (ლია სტურუას წიგნი `ბედნიერი სიჩუმე~). ჟურნ. `ქართული მწერლობა~, ივნისი. #6, 2011
11.    ლაზიერის მონოლოგი. http://taobebi.site.ge/wordpress/?p=2231
12.    ბესიკ ხარანაული: "რასაც ვწერ, იმაზე ვგიჟდები. იმით ავსებული დავდივარ", ბესიკ ხარანაულს ესაუბრება მაია ჯალიაშვილი, 29 ნოემბერი, 2010 წელი http://arili2.blogspot.com/search/label/%3D%20%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A3%20%3D
13.    `მიწიდან ამოსული ხელი ბროწეულის ყვავილით~ (ჩემთან ინტერვიუ თამარ შაიშმელაშვილისა)., ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #12, გვ. 32-35
14.    ერის მაჯისცემას მიყურადებული მწერალი (ნიკოლო მიწიშვილის `პუბლიცისტიკა. წინასიტყვაობა). გამომცემლობა `ინტელექტი~, 2011
15.  Master of Narrative _ Otar Chkheidze16.    ოაზისი (ლექსი და ავტორეცენზია), ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #7, 1 აპრილი, გვ. 64)
http://www.litinfo.ge/vol.5-iss-1/contents-5-iss-1.htm
17.    `გრიგოლ რობაქიძის უკანასკნელი სიყვარული~. @ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~  დაიბეჭდა, #6, გვ. 44-46, 2011.
18.    `სიცოცხლე უფრო დიდი სასჯელი ყოფილა, ვიდრე სიკვდილი’’ (ჯემალ ქარჩხაძის რომანზე). ჟურნ. ’’ქართული მწერლობა’’, #2, 2011
19.    დაფერფლილი ბარათების ექო (გოეთეს უკანასკნელი სიყვარული), ჟურნ. ‘ჩვენი მწერლობა’’,  #2, 2011
20.    ‘’ყველაზე უკეთესი ის დროა, როდესაც დიდი პოეზია იქმნება’’, ბესიკ ხარანაულთან საუბარი, http://taobebi.site.ge/wordpress/?p=1991
21.    უძებნი შვილის პოეტური პარადიგმა ბესიკ ხარანაულის ახალი რომანისსამოცი ჯორზე ამხედრებული რაინდი, ანუ წიგნი ჰიპერბოლებისა და მეტაფორებისა’’.  ჟურ. ‘’ლიტერატურული ძიებანი’’, # XXXI, 2010
22.    პოეზია სამყაროს სიზმრის ახსნაა (მარიამ წიკლაურის პოეზია). http://maiajaliashvili.blogspot.com/;   http://taobebi.site.ge/wordpress/?p=2003.
23.    საუბარი მაია ჯალიაშვილთან, http://taobebi.site.ge/wordpress/?p=1900
24.    იქნებ სამყარო მხოლოდ ჩვენი სიზმარია, კატო ჯავახიშვილის პოეტურ კრებულზე `მარცხნივ~, ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~,  #5, , 2011, გვ. 44-47
25.    `რასაც ვწერ, იმაზე ვგიჟდები, იმით ავსებული დავდივარ~ (საუბარი ბესიკ ხარანაულთან), ჟურნ. `ცხელი შოკოლადი~, ლიტერატურა, #3, 2011,  გვ. 16-21.
26.    წერილები, http://maiajaliashvili.blogspot.com/
27.    `დიკენსის გმირივით ცეცხლთან ჩაფიქრება~, გაზ. `გალაკტიონი,  გაზ. `რეზონანსის~ საკვირაო გამოცემა #09 (6642), კვირა, 13 მარტი, 2011. გვ. 2.
28.    ფიქრები გალაკტიონის `მთაწმინდის მთვარეზე~, .`მშობლიური ენა და ლიტერატურა~,  #3-4, 2011 გვ.  5-8
29.    ჩემი ლექსები, . `მშობლიური ენა და ლიტერატურა~, #3-4, 2011 გვ. 9
30.    ჩემი სიტყვა კატო ჯავახიშვილის ლექსების კრებულის `მარცხნივ~ -განხილვაზე. მომხსენებელი ვიყავი. ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #19, 16 სექტემბერი, გვ. 42. 2011




2010

1. მზეო, ამოდი, ამოდი (როსტომ ჩხეიძის წიგნზე `მზის შვილები~). ამავე წიგნში, თბილისი, 2010
2. Modeling Of Verse By Symbol According to Akaki Tsereteli`s Verse ``rise-rise``. Litinfo, Volume 4, Issue 2
3. `უკუნეთის ნათელი სტუმარი~ (დოროთეა და ფრიდრიხ შლეგელების `ამბავი სასწაულთმოქმედი მერლინისა~). ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #21, გვ. 49-50; 2010
4. რეალობის რეპრეზენტაცია თანამედროვე ქართულ რომანში (ზაზა თვარაძის რომანი `სიტყვები~). III საერთაშორისო სიმპოზიუმის მასალები; `ლიტერატურათმცოდნეობის თანამედროვე პრობლემები~, ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა, თბ. 2010
5. ნეორეალიზმი, როგორც მოდერნიზმის ალტერნატივა. კრებული `ქართული ლიტერატურა მოდერნიზმისა და რეალიზმის მიჯნაზე~. ლიტერატურის ინსტიტუტის გამომცემლობა, თბ. 2010
6. Aspects Of Narration (According to the story by Jemal Qarchqadze``Antonio and david``. , ელექტრონული ჟურნალი, Litinfo, #4, Issue 1.
7. ქრისტეგაცოცხლებული გულებით (ლალი დათაშვილის წიგნზე `ფერისცვალება~). ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #1, გვ. 47-48; 2010
8. ქართული კალამი _ გოლგოთის ჯვარი (წინასიტყვაობა მიხეილ ჯავახიშვილი `მოთხრობები~, გამომც. `არტანუჯი~, 2010
9. ტაოკლარჯეთული დღიური, გაზ. `საშევარდნო~, #5-6 (მაისი-ივნისი), ლიტერატურული გაზეთი, 2010
10. `შენ არ მომწყინდი, კალამო~, (ქეთევან შენგელიას ლექსებზე); ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #25, 10 დეკემბერი, გვ. 38-41; 2010
11. მაია ჯალიაშვილის სიტყვა გია კობახიძის პოეზიის საღამოზე, ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #2, გვ. 48; 2010
12. მაია ჯალიაშვილის სიტყვა: `შემწედ `ინტელექტი~, ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #3, გვ. 36; 2010
13. `ჩვენ ვიბადებით, რათა მიწყივ ზეცას ვესწრაფდეთ~ (დეკანოზ არჩილ მინდიაშვილის პოეზია). ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #10, გვ. 35-41; 2010
14. ტოტალიტარული ექსპერიმენტის მხატვრული მოდელი (გრიგოლ რობაქიძის `ჩაკლული სული~). კრებული: ტოტალიტარიზმი და ლიტერატურული დისკურსი~. მეოცე საუკუნის გამოცდილება. (საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციის მასალები). გვ. 424-433, 2010.
15. `ბედისწერის სათამაშოები~ (ჯავახიშვილისა და კამიუს მოთხრობების მიხედვით). ჟურნ. `სჯანი~, გვ.105-109, 2010
16. ხის საჯვარეში ანთებული სანთელი _ სანდრო ცირეკიძე, წიგნში `რაინდთა ლანდები~, ქუთაისი, 2010
17. ლექსის ფეხის ხმა (დალილა ბედიანიძის პოეზია). ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #20, გვ. 53-54; 2010
18. `გრიგოლ რობაქიძის უკანასკნელი სიყვარული~, გრიგოლ რობაქიძე და გიტა შტრახვიცი, ჟურნ. `თბილისელები~, #39, 27 სექტემბერი _ 3 ოქტომბერი, 2010
19. როგორ აღფრთოვანდა რობაქიძის `გველის პერანგით~ სტეფან ცვაიგი. ჟურნ. `თბილისელები~, #42, 18-24 ოქტომბერი, 2010
20. `მე ის მამშვიდებს, ვისაც ვერასოდეს ვერ დავინახავ~ (თამაზ ბაძაღუას ლექსები). ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #21, გვ. 54; 2010
21. ჩემი ლექსი `მთაწმინდელთა ქართულით~ დაიბეჭდა ჟ. `ჯვარი ვაზისა~. #2. 2010, გვ. 104
22. ნესტან ფიფიას (ჩემი ხელმძღვანელობით დისერტაციის ~ოთარ ჩხეიძის მხატვრულ-დოკუმენტური პროზა~ დაცვა ივანე ჯავახიშვილის უნივერსიტეტში, მასალა ჟურნ. `ჩვენი მწერლობა~, #19, გვ. 46-49; 2010

2009
1. `შეხვედრა ბროცკისთან~, ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #22, 2009
2. აბსურდის ტყვეობაში, ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #19, 18 სექტემბერი, 2009
3. `სიბრძნე სიცრუისას~ ნარატიული მრავალფეროვნება~. II საერთაშორისო სიმპოზიუმის `ლიტერატურათმცოდნეობის თანამედროვე პრობლემები~. მასალები. თბ, 2009
4. თამაზ ბიბილურის ნარატივის თავისებურებანი (რომანი `შვიდი ხმისა და ტოროლასათვის~), II საერთაშორისო სიმპოზიუმის `ლიტერატურათმცოდნეობის თანამედროვე პრობლემები~. მასალები. თბ, 2009
5. `მეტს არას ვთხოვ საქართველოს~ (გრიგოლ რობაქიძის პორტრეტი). ჟ. ქართული სიტყვა, #3, 2009
6. ხეტიალი სულის ლაბირინთში, ჟ. `ჩვენი მწერლობა~ , #3, 6 თებერვალი. 2009
7. `მზეო, ამოდი, ამოდი~, ჟ. `ჩვენი მწერლობა~ , #11, 29 მაისი, გვ. ^60_61, 2009
8. თეატრის იდუმალება (ნინო ჩხიკვიშვილის წიგნზე `თამაში თამაშის გარეშე~), ჟ. `ხელეური~,#2, გვ. 60-63. 2009
9. ქართული პოეზიის დენდები_ცისფერყანწელები, კრებული `ცამეტნი~, ქუთაისი, 2009
10. სიტყვის მთვარეული _სანდრო ცირეკიძე, კრებული `ცამეტნი~, ქუთაისი, 2009
11. Aesthetics of Absurdity in the Modern Georgian Novel
According Zaza Tvaradze’s Novel "The words", eleqtronuli Jurnali, Litinfo, #3, Issue 1.
12. `მე ვწერ ჩვეული სიდინჯით და ნაცნობი კოდით~ (რეზოგეთიაშვილის ლექსები). `კრიტიკა~, #4, 2009
13. ნარატორისა და პერსონაჟის ტექსტების ურთიერთმიმართება (ჯემალ ქარჩხაძის რომან `ზებულონის~ მიხედვით), `ლიტერატურული ძიებანი~, XXX, 2009
14. `ოინბაზი კაცუნას ამბავი~, ჟ. `ჩვენს მწერლობა~, #14, 10 ივლისი. 2009
15. სამეცნიერო პუბლიკაციების მიმოხილვა, `ლიტერატურული ძიებანი~, XXX, 2009
16. რეალობის რეპრეზენტაცია. ლიტმცოდნეობის III საერთაშორისო სიმპოზიუმის მასალები. 2009

17. სტრიქონებად ჩამოცვენილი ვარდის ფურცლები. ჟურნ. „ხელეური“, #4, 2009

2008

17. წმინდა წყლის მთხრობელი, ეპოქის მხატვარი ოთარ ჩხეიძე. ჟ. `კრიტიკა~, #3, 2008.
18. ჯემალ ქარჩხაძის ნარატივის თავისებურებანი (`ანტონიოსა და დავითის~) მიხედვით. `ლიტერატურული ძიებანი~. XXIX, 2008
19. `სიზმრისეული რეალობა (გალაკტიონის `თოვლი~), `გალაკტიონოლოგია~, #4, 2008
20. `სიცოცხლის საიდუმლო~ (მაია ჯალიაშვილის წიგნების განხილვა). ჟ. `ჩვენი მწერლობა~. #21, 2008, გვ. 45_50
21. შორეული ქორწინება, ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #20, 2008, გვ. 28_29
22. ღვთისა და საკუთარი თავის ძიება (ზურაბ ლავრელაშვილის რომანი `მღვიძარება~), ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #13, 2008, გვ. 33_39
23. მშვენიერია ხელმეორედ დაბრუნება სამოთხეში ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #19, 2008,
24. ჭეშმარიტებაზე მეტად ადამიანი და სამართლიანობა. ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #5, 2008, გვ. 32_35
25. საშვილიშვილო საქმე, ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #2, 2008, გვ. 31_33
26. სიცოცხლე მეტაფორაში. წინასიტყვაობა ლია სტურუას წიგნისა. 100 ლექსი, გამომც. ინტელექტი, 2008
27. მარგინალობის ფენომენის ასპექტები ილია ჭავჭავაძის `ოთარაანთ ქვრივში~, საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციის კრებული: `ილია ჭავჭავაძე და მისი ეპოქა~, 2008, გვ. 116_128
28. `ლაზერშოუ~_ოთარ ჩხეიძის ამბოხი გრძელდება~, ჟ. `გუმბათი~, გვ. 25, @#15, 14_20 აპრილი, 2008
29. `რატომ არ მოსწონდა გრიგოლ რობაქიძეს `დიდოსტატის მარჯვენა~. ჟ. `გუმბათი~, გვ. 24, #11, 17_23 მარტი, 2008
30. `სიყვარული და სიძულვილი ორი გვერდია, რომლებიც ერთ ფურცელს ქმნიან~, (ჯემალ ქარჩხაძეზე), ჟ. `გუმბათი~, გვ. 41, #27, 15_21 დეკემბერი, 2008
31. კაცთმოყვარეობა. წიგნში: მიხელ ჯავახიშვილის `ლამბალო და ყაშა~. `ქართველი მწერლები სკოლაში~. თბ. 2008
32. აკაკი წერეთლის `აღმართ-აღმართ~. წიგნში აკაკი წერეთელი, II, `ქართველი მწერლები სკოლაში~. თბ.2008
33. გრიგოლ რობაქიძის პორტრეტი წიგნში: გრიგოლ რობაქიძის `ჩაკლული სული~.`ქართველი მწერლები სკოლაში~. თბ.2009

2007

34. მზენასვამი ნაკადულის ჩქერი (ამერიკული პოეზიის ახალი თარგმანები). ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#26, 2007
35. ტკივილის მეტაფიზიკა (ლია სტურუას პოეზია), ჟ.კრიტიკა, #2, 2007
36. თავზეხელაღებული მებრძოლი საკუთარ თავთან (სტივენ კრეინი). ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#21, 2007
37. `ლიტერატურული აპლიკაცია~ (ზვიად კვარაცხელიას რომანი `მარჯვე ნა~). ჟ. `ჩვენი მწერლობა~ მარიამ ლანდიას ფსევდონიმით,,#19, 2007
38. გამეორებული ტკივილები. ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#15, 2007
39. გასეირნება (გერმანულენოვანი ლიტერატურის ახალი თარგმანები). ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#12, 2007
40. მზის ლოტოსები (დავით აგმონის პოეზია). ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#9, 2007
41. `როცა სიკვდილიც სიცოცხლეა~, მარიამ ლანდიას ფსევდონიმით., ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#9, 2007
42. ვწერ მხოლოდ იმას, რაც ვიცი, ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #7, 2007
43. ლიტერატურული სივრცე _ თავშესაფარი (გივი მარგველაშვილის
მინიატურების მიხედვით), ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #6. 2007, გვ. 47_51
44. როცა დემონი იღვიძებს (ვიბკე ბრუნსის რომანი `მამაჩემის ქვეყანა~, თბ. 2007.
`კალმასობა~, , #1, 2007, გვ.14
45. დროის კონტექსტში (მაია ჯალიაშვილს ესაუბრება ირმა რატიანი). ჟ. `ჩვენი მწერლობა~, #2. 2007
46. `ადამიანი ღმერთს ჩაცმულიც და შიშველიც უყვარს~, ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#1, 2007
47. ანიტა_სიყვარულის გმირი, წინასიტყვაობა გლორია კაიზერის რომანისთვის `ანიტა გარიბალდი~, თბ. 2007,
48. ქართული იკებანა (გრიგოლ კ. რობაქიძის მინიატურები), ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#3, 2007

2006

49. სიტყვის ხელოვნების ასპექტები ქარტულ მოდერნისტულ რომანში. `ლიტერატურული ძიებანი~. XXVII, 2006
50. დროში ჩაღრმავება ქართულ მოდერნისტულ რომანში. ჟ. `კრიტერიუმი~, #15, თბ. 2006.
51. თხრობის ტიპები (ნიკო ლორთქიფანიძის `დანგრეული ბუდეების~ მიხედვით). კრებ. `თანამედროვე და კლასიკური ლიტერატურა~, #11; თბ. 2006.
52. `Memento Mori~. ჟ. ჩვენი მწერლობა~, #22, 2006
53. `ერთი მიჯნურობის ამბავი~. ჟ. ჩვენი მწერლობა~, #21, 2006
54. პოეტური პალიმფსესტები. ჟ. ჩვენი მწერლობა~, #19, 2006
55. `მიამბე რაიმე ღმერთზე, დაო ნუშის ხეო~ (ნიკოს კაზანძაკისის რომანი `აღსარება გრეკოსთან~). ჟ. ჩვენი მწერლობა~, #18, 2006
56. ეს სიმღერა უპეების პაპიროსზე იწერებოდა (მარიამ ლანდიას ფსევდონიმით), ჟ. ჩვენი მწერლობა~, #18, 2006, გვ. 17_19
57. სარკის მიღმა (ლელა სამნიაშვილის ლექსები).ჟ.ჩვენი მწერლობა~,#16, 2006
58. გადარჩენის იმედი (მაკა ჯოხაძის წიგნზე `გამარჯვება შიშზე~).ჟ.`ჩვენი მწერლობა~,#15, 2006
59. ლექსები_ანთებული სანთლები (გიორგი ლობჟანიძის პოეზია), ჟ. `ჩვენი მწერლობა~,#10, 2006
60. როცა დასაწყისი დასასრულია (ნესტან კვინიკაძის `ისპაჰანის ბულბულები~), ჟ. ჩვენი მწერლობა~, #2, 2006

2005 წელი

61. `და საქართველოს მედგას უღელი~ (ტიციან ტაბიძის პოეზიაზე) გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #5, 2005; გვ.10_11
62. `ამბავი, რომელიც უსასრულობაში გრძელდება~ (ბესიკ ხარანაულის პოემაზე `წიგნი ამბა ბესარიონისა~. ჟ. `ლიტერატურული პალიტრა~, #2, თებერვალი, 2005. გვ. 129_130
63. ტკივილის ლაბირინთი (კრისტოფ ჰაინის `დაკარგული მიწა~). გაზ. `კალმასობა~. #3(85). 2005წ. გვ.8_9
64. კარდუს ერთგული რაინდი (ილია პატაშურის ფერწერა), გაზ. `კალმასობა~, #6, 2005., გვ. 15
65. ~ჯვარცმული დიონისო~ (კონსტანტინე გამსახურდიას `დიონისოს ღიმილის~ მიხედვით~). შოთა რუსთაველის სახ. ქართული ლიტ. ინსტ_ის კრებული `კონსტანტინე გამსახურდია~, თბ. 2005, გვ. 42_52
66. `წარსულის გადასინჯვა~ (ბერნჰარდ შლინკის რომანი `როცა უკითხავდა~). გაზ. `კალმასობა~, #7, 2005. გვ. 19
67. იდეალების გარეშე (კონსტანტინე გამსახურდიას `დიონისოს ღიმილის~ მიხედვით), კრებ. `კლასიკური და თანამედროვე მწერლობა~, #8, 2005, გვ.234_240
68. `სინამდვილით დაგეშილი მწერალი~ (ლალი ავალიანის წიგნზე `დავით კლდიაშვილის ბედნიერი თვალი~). გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #1 (20), 2005; გვ.11
69. გოდერძი ჩოხელის ~მგელი~, გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #1 (20), 2005; გვ.12_13
70. იდეალები ყოველდღიურობის კონტექსტში (ლაშა იმედაშვილის `ბიოგრაფიები~). თბილისის სახელმწ. უნივერსიტ. ალმანახი `ლიტერატურა და სხვა~, აგვისტო, 2005, გვ. 5_15

2004 წელი

71. `კაცი ყვავილით მგლების რკალიდან~ (გოდერძი ჩოხელის რომანი `მგელი~). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~ (გაზ. `ახალი ეპოქის~ ლიტერატ. დამატება). 16_22 იანვარ. 2004 წელი. გვ. 5
72. `სიყვარული არასოდეს მთავრდება~ ( ფრანც კაფკასა და ჰერმან ჰესეს ახალი თარგმანები). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, 23_29 იანვარი. 2004 წ. გვ. 9.
73. `ჯაყო~ გმინვაა ჩემი სულის~. მიხეილ ჯავახიშვილისადმი მიძღვნილი კრებული `მადლით შეზავებული სიტყვა ქართული~. შოთა რუსთაველის სახელობის ლიტერატურის ინსტიტუტი. თბ. 2004. გვ. 34_47
74. `წვა და ხედვა~. საქართველოს პატრიარქისადმი მიძღვნილი კრებული `ნათელი ქრისტესი _საქართველო~. თბ. 2004. გვ. 785_801
75. `ერთხელ დაბადებული ერთხელ მოკვდების~ (ალექსანდრე ყაზბეგის `ელგუჯა~). `სახელიანი სიკვდილი~ (ალექსანდრე ყაზბეგის `ხევისბერი გოჩა~). გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~, # 5_6, 2004 წ. გვ. 8_11
76. `ეს არის ჩემი მგოსნობის ფასი~ (ტიციან ტაბიძის ლექსი `ანანურთან~), გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #7_8, 2004, გვ.8_10
77. `ვარდის ფურცლობის ნიშანი არის...~(გიორგი ლეონიძის `ყივჩაღის პაემანი~), გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #7_8, 2004, გვ. 10_12
78. მარგინალობის ასპექტები (გურამ რჩეულიშვილის `ბათარეკა ჭინჭარაულის~ მიხედვით). ჟ. ლიტერატურული ძიებანი, #XXIV; გვ. 312_317
79. ნისლის ადამიანები (მიხო მოსულიშვილის მოთხრობები). გაზ. `კალმასობა~, #6 (80); 2004; გვ.7
80. `ვაი, ეგეთას სამართალს~ (ვაჟა_ფშაველას `ალუდა ქეთელაურზე). გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #9_10; გვ.13_14
81. ოცნება ჩალაურზე (ფიქრები თამაზ ბიბილურის რომანზე `შვიდი ხმისა და ტოროლასათვის~). გაზ `კალმასობა~; #4.(78); გვ. 12_13
82. პაოლო იაშვილის ლექსები: `როგორც აფრის ტკაცუნი~ და `პოეზია~. გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #4 (14); გვ. 13_17
83. `ნარცისიზმის ვარიაციები~, `გელათის მეცნიერებათა აკადემიის ჟურნალი~, 2004; #11; გვ. 25_32
84. ავტორის ნიღაბი (დემნა შენგელაიას `სანავარდოს~ მიხედვით). კრებ. `თანამედროვე და კლასიკური ლიტერატურა~, #7; თბ. 2004, გვ 253_258

2003 წელი

85. მარადიული ოცნებისთვის განწირულნი (ირაკლი სამსონაძის მოთხრობებზე). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, #3, 24_30 იანვარი, 2003, გვ. 3
86. ლუარსაბ თათქარიძე_ტრაგიკომიკური ნიღაბი. გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, #12, 28 მარტი_3 აპრილი, 2003. გვ. 12
87. სიკვდილმისჯილის აღსარება, ანუ გზა საკუთარი თავისაკენ (თომას ბერნჰარდის რომან `სარდაფზე~). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, #26, 2003, გვ. 10
88. როცა ჩვენ, მკვდრები, ვიღვიძებთ. გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, # 3_9 ოქტომბერი, 2003, #39, გვ.5
89. სულიერების დაკარგული გზები (ოთარ ჩხეიძის რომანზე ~2001 წელი~), გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, #34, 2003. გვ. 10
90. `ცის მახლობლად ფეხ_ქვეშ ვიგრძენ მიწა მე~ (აკაკი წერეთლის `აღმართ_აღმართ~). გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~. #0. 2003 წ. გვ. 5.
91. სასოწარკვეთილებიდან რწმენამდე~ (გრიგოლ ორბელიანის `თამარ მეფის სახე `ბეთანიის ეკლესიაში~). გაზ. `ქართული ენა და ლიტერატურა~ #1, 2003 წ. გვ. 5
92. `ჟამი ჩემია და ჟამისა მე ვარ იმედი~ (ნიკოლოზ ბარათაშვილის შემოქმედება). `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #2. 2003 წ. გვ. 6_7.
93. `მე ცა მნიშნავს და ერი მზრდის~ (ილიას `პოეტი~), `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #3, 2003. გვ. 8_9
94. `საღვთო ვალი~ (ილიას პოეზიის მიხედვით). `ქართული ენა და ლიტერატურა~, #4. 2003, გვ. 3_4
95. ბედისწერის ორი ინტერპრეტაცია (ჯავახიშვილი, კამიუ). ჟ. `კრიტერიუმი~; #3; 2003, გვ. 71_74
96. სულიერების დაკარგული გზები (ოთარ ჩხეიძის რომანი `2001 წელი~), გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, 29 აგვისტო_4 სექტემბერი, 2003; გვ.8


2002
97. ფოტო_აბები მშვენიერებასთან საზიარებლად (ლელა სამნიაშვილის პოეზია), გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, 4_11 იანვარი. 2002; 4_5
98. საუკუნეებს ველაპარაკები (აკაკი ბაქრაძის `კარდუ~), გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, 31 მაისი_7 ივნისი, 2002; გვ.6
99. ერთი ლექსის ნათელი (ლია სტურუას `გარინდება~), გაზ. `ჩვენი მწერლობა~,13_20 სექტემბერი, 2002; გვ. 8
100. მესამე თაობა (თანამედროვე ავსტრიული მწერლობის ახალი თარგმანები). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, 11_27 ოქტომბერი, 2002; გვ.4

2001

101. `ისევ საკუთარ თავში უნდა ჩავბრუნდე~ (გივი ალხაზიშვილის რომანი `ამოდის თუ ჩადის მზე?!~) კრებ. ლკასიკური და თანამედროვე ქართული მწერლობა.#4. თბ. 221_227
102. გულის ჭიდილი არა ნაკლებ სასტიკია კაცთა ომებზე (არტურ რემბოს პოეზიის თარგმანზე). ჟ. `ომეგა~, #4. 2001; გვ. 45_50
103. სიცოცხლის საიდუმლო (ანა კალანდაძის ლექსი `ლოცულობს გველი~), გაზ. ჩვენი მწერლობა~, 13_20 აპრილი, 2001. გვ. 6
104. `რა გვეჩქარება, ღმერთი ხომ არსად გაგვექცევა~ (ჯემალ ქარჩხაძის რომანი `განზომილება~). გაზ. ჩვენი მწერლობა~ 9_16 თებერვალი, 2001; გვ.8
105. `ძახილი ჯოჯოხეთშიც ისმის...~ (თამაზ ხმალაძის რომანზე `დროის მკვლელები~), გაზ. ჩვენი მწერლობა, 26 იანვარი_ 2 თებერვალი. 2001. გვ.7
106. `როგორ დავბრუნდე უკან~ (რეცენზია ხათუნა თავდგირიძის პოეტურ კრებულზე). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~,1_8 ივნისი, 2001, #22, გვ. 8


2000
107. ყივჩაღის პაემანი კარმენთან (გიორგი ლეონიძის ლექსი `კარმენ~), ჟ. `ომეგა~, #8, 2000; გვ. 45_48
108. რადიოპიესების პირველი კრებული, ჟ. `ომეგა~, #1, 2000; გვ. 49_55
109. შედევრი 80 წლის ასაკში (გრიგოლ აბაშიძის პოეზია). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~, 4_11 აგვისტო, 2000; გვ.8
110. კატა_თავის ქალაში (ელიოტი, ბოდლერი). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~,22_29 სექტემბერი. 2000; გვ.6
111. ადამიანად ქცევის მსხვერპლიანი გზა (ნაირა გელაშვილის რომანზე `სარკის ნამტვრევები~). გაზ. `ჩვენი მწერლობა~20_27 ოქტომბერი, 2000; გვ.4
112. `ვიცი, ულექსოდ ვიშიმშილებდი~ (მურმან ძველაიას ლექსების კრებულზე), მარიამ ლანდიას ფსევდონიმით. გაზ. `ჩვენი მწერლობა~,1_8 დეკემბერი. 2000, #22. გვ.10
113. წინაპარი და შთამომავალი. კრებ. `ლიტერატურული ძიებანი~, ტ. XXI. თბ. 2000; გვ.285_288
1999
114. ექსტაზის ფენომენი გრიგოლ რობაქიძის `გველის პერანგში~. გაზ. `კალმასობა~. #34, 1999; გვ.8
115. რომანი, როგორც თამაში. გაზ. `ლიტერატურული საქართველო~, 25 ივნისი_2ივლისი, 1999; გვ. 11
116. პროზისა და პოეზიის სინთეზი ქართულ მოდერნისტულ რომანში, ჟ. `ლიტერატურული ძიებანი~. ტ. XIX. 1999; გვ. 291_296
117. ტანჯვაში პირგაბადრული ღმერთი დიონისო (კონსტანტინე გამსახურდიას `დიონისოს ღიმილის~ მიხედვით), ჟ. `ცისკარი~, #6, 1999; გვ. 101_106
118. ფერის მხატვრული ფუნქცია ქართულ მოდერნისტულ რომანში. ჟ. `კლდეკარი~. @3, 1999; გვ.160_166



1998

119. დროის მხატვრული ინტერპრეტაცია გრიგოლ რობაქიძის `გველის პერანგში~. ჟ. `ქართული ლიტერატურა~, #2, 1998. გვ. 54_60
120. ფრანჩესკო ასიზელის სახე კონსტანტინე გამსახურდიას `დიონისოს ღიმილში~, ჟ. `მნათობი~. #11_12, 1998; გვ.98_103
121. მოსეს სახის მხატვრული ინტერპრეტაცია გრიგოლ რობაქიძის `გველის პერანგში~. ალექსანდრე ორბელიანისადმი მიძღვნილი სამეცნიერო კონფერენციის კრებული. თბ. 1998; გვ. 128_135
122. მალარია, ანუ კანონი დაცემისა (დემნა შენგელაიას `სანავარდოს~ მიხედვით) ჟ. `კლდეკარი~. #2, 1998; გვ.174_180
123. ქართული მოდერნისტული რომანის ზოგიერთი თავისებურება. კრებ. კლასიკური და თანამედროვე მწერლობა. თბ. 1998. #2; გვ. 152_159
124. `ვაი, ეგეთას სამართალს~ (ვაჟა ფშაველას `ალუდა ქეთელაურის~ მიხედვით) ჟ. ქართული ლიტერატურა, #1, 1998; გვ. 80_86
125. საღვთო ვალი (ილია ჭავჭავაძის პოეზიის მიხედვით). გაზ. `მწერლობა~ (`ახალი ქართული გაზეთი~), 3 აგვისტო, 1998; გვ.6
126. აპოკალიფსური ხილვები `სანავარდოში~. ჟ. `ნობათი~, #1_2, 1998; გვ. 36_42
127. უჩინარი პროფესიონალი (ნოდარ მამაცაშვილის ლიტერატურული წერილები `წვეთში მოქცეული ზღვის მოქცევა~). გაზ. `მწერლობა~ (ახალი ქართული გაზეთის ლიტერატურული დამატება). 5 სექტ. 1998; გვ.6
128. კამიუ, თვითმკვლელობა და აბსურდი. გაზ. `მწერლობა~ (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება). 19 სექტემბერი, 1998; გვ.6
129. ყვავილების კრეფა გათელილ მდელოზე (მანანა ჩიტიშვილის ლექსებზე). სანდრო ამაღლობელის ფსევდონიმით; გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება) 22 აგვისტო, 1998; გვ. 8
130. `მოვკვდი, ჩავეკირე ნატყვიარში~ (ოთარ ჭელიძეზე). 26 დეკემბერი, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება) 1998; გვ.2
131. მას კი ჯერ არ სურდა (რილკეზე). გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება); 7 ნოემბერი, 1998; გვ. 7
132. `არ შემიძლია სიცოცხლე პოეზიის გარეშე~ (ჯონ ქითსი), 17 ნოემბერი, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 1998; გვ. 7
133. `მზე ჩეთავლოდ მწვერვალებს~ (ეთერ თათარაიძის ლექსები). 26 დეკემბერი, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 1998; გვ.2
134. მისი უპირველესი ნატვრა რუსთაველზე გავლაა (რევაზ ჯაფარიძეზე), გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 29 აგვისტო, 1998; გვ.2
135. `ბებო მარიამი, ანუ ტრადიციული ქართული სუფრა (ირაკლი სამსონაძის რადიოპიესაზე). 19 დეკემბერი, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 1998; გვ.5
136. მშვენიერება სულისა (მაიკო ორბელიანზე). 12 დეკემბერი, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 1998; გვ 2.
137. ტფილისი_მთვრალი ხომალდი. გაზ. `მეცნიერება~. გაზ. `ახალი ქართ. გაზეთის~ დამატება. სექტემბერი;1998; გვ.6
138. `უსიყვარულოდ აღარცა ჰღირს სიცოცხლე ქვეყნად~ (ოთარ ჩხეიძის დრამაზე `მეფე აშოტ დიდი კურაპალატი~). 25 ივლისი, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 1998; გვ. 3
139. ორნი ღუმელთან (თამაზ ხმალაძის მოთხრობები). 1 აგვისტო, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), #8, 1998; გვ.8
140. ჩემი არს შურისგება (ზაურ კალანდიას წიგნზე `ზარი~). 10 ოქტომბერი, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 1998; გვ. 2
141. საღვთო ვალი (ილიას პოეზია). 3 აგვისტო, გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 1998; გვ.8
142. `მინდა, სიყვარულით ეშმაკი დავამარცხო~ (დოდო ვადაჭკორიაზე). 5 დეკემბერ. გაზ. `მწერლობა~, (`ახალი ქართული გაზეთის ლიტ. დამატება), 1998; გვ.7

1997

143. `ჩემის ლამაზის მამის სულს გეფიცები~ (გულქან რაზიკაშვილის ნაამბობი `მამამა ღმერთს ჩამაჰყარა სახელი~), ჟ. `ცისკარი~. #4, 1997; გვ.108_114
144. წიგნი_საუკუნის ხატი (ოთარ ჭილაძის `აველუმი~), ჟ. `ცისკარი~, #8, 1997; გვ. 101_108
145. აჩრდილის სახე (ილია `აჩრდილის~ მიხედვით). გაზ. `კალმასობა~, #9, 1997, გვ.12

1996

146. ბიჭები... ანუ დუელი ცხოვრებასთან (ზაალ სამადაშვილის მოთხრობები). გაზ. `ლიტერატურული საქართველო~. 1996, 29 მარტი_5 აპრილი; გვ.15
147. დიონისოს ძმადნაფიცი პოეტი_ტიციან ტაბიძე. კრებ. `მწიგნობარი~. 1995_1996; გვ. 239_246
148. `დათოვლილი ვარდები~ (თამარ გაბროშვილის ლექსებზე). ჟ. `კლდეკარი~, #2, 1996; გვ. 34_37
149. იუპიტერი ფიქრობს (ჯემალ ქარჩხაძის რომანი). გაზ. `ლიტერატურული საქართველო~, 18_25 ოქტომბერი;1996. გვ. 14
150. `ვწერ, სანამ აზრი ცინცხალია...~ (უილიამ ფოლკნერზე). გაზ. `ლიტერატურული საქართველო~, 19_26 ივლისი, 1996წ. გვ. 11

1995
151. `ბევრი რამ ხდება, ჰორაციო~ (ზურაბ კანდელაკის მოთხრობები). გაზ. `ლიტერატურული საქართველო~; 29 მარტი_5 აპრილი, 1995,გვ.15
152. `მე ცალუღელა პატარა შფოთი~ (ხათუნა ბასიშვილის ლექსებზე). ჟ. `კლდეკარი~, 31,1995; გვ. 37_41
153. `აპრილის გამოძახება~. ჟ. `კლდეკარი~, #1, 1995; გვ. 45_49
154. რადგან გვტკივა_ვცოცხლობთ. (ვანო ჩხიკვაძის ლექსებზე). ჟ. `კლდეკარი~, #2, 1995; გვ. 56-61
155. ~შაირობა პირველადვე~. წიგნში: ნოშრევან გალაშვილის ლექსები, თბ.!995 გვ. 3_6


1990_1994

156. სანდრო ცირეკიძე პოეზიის არსზე. ჟ. `კრიტიკა~, #5, 1990.
157. დომენტი თომაშვილი (საარქივო მასალების მიხედვით). ჟ.`ბალავარი~, #1-6, 1990
158. გაყვითლებული ფოლიანტები (დია ჩიანელზე_საარქივო მასალების მიხედვით). გაზ. `ქუთაისი. 15. 02. 1990
159. სანდრო ცირეკიძე. თეზისები. ლიტერატურის ინსტ. XXIV სამეცნ. კონფერენცია. 1991
160. სანდრო ცირეკიძე და ჟიულ ლაფორგი. ჟ. `ლიტერატურა და ხელოვნება~. #1, 1991
161. წერილები ეკატერინე გაბაშვილს. ჟ. `კლდეკარი~, #1, 1991
162. უკვდავების წყურვილი (ცისფერყანწელების პოეზია). ჟ. `განთიადი~, #4, 1991
163. გიორგი ლეონიძე. გაზ. `ქართველი ერი~. მარტი, 1991
164. ვალერიან გაფრინდაშვილი. ჟ. `ნობათი~, #1, 1992
165. ნოსტალგია (ნოშრევან გალაშვილის ლექსებზე). გაზ. `წიგნის სამყარო~. 25. 03. 1992
166. ნიკო ლომოურისა და ჭოლა ლომთათიძის წერილები. ჟ. `კლდეკარი~, #2, 1992
167. `ვიყუარებოდეთ ურთიერთას~ (კოტე ჯანდიერის მოთხრობებზე). გაზ. `ოქროს არწივი~. 17. 12. 1993
168. სერგი მესხის წერილები კირილე ლორთქიფანიძისადმი. ჟ. `კლდეკარი~. #2. 1993
169. `მთიდან მოვდივარ მთის ნაშიერი~ (ადამ ალვანელის შემოქმედება), გაზ. `ლიტერატურული საქართველო~, 20. 05. 1994
170. `ჩვენ გაზაფხულმა შეგვახვედრა~ (გივი ალხაზიშვილის პოეზია). გაზ. `ლიტერატურული საქართველო~. 1994
171. `ავზნიანი ქალაქის პორტრეტი~ (ოთარ ჩხეიძის `არტისტული გადატრიალება~). გაზ. `თბილისი~. 1994
172. ცისფერყანწელთა შემოქმედების ერთი ასპექტი_პოეტური დენდიზმი. ჟ. `მაცნე~. 1994